Katalog

iDGörüntüleme Derrahpaşa'da PET/BT sistemi ile duyar errahpaşa Nükleer Tıp Anabilim Dalı'nda hizmete giren Pozitw Emisyon Tomografi entegre Bilgisayarlı Tomografi (PET/BT) istemi, günümüz PET teknolojisinin en üst modelidir ve hastaın tüm vücut PET ve BT taramasını 15 dakikada yapıyor ve daa kiiçiik boyutlu kanserleri gösteriyor. kciğer kanseri, özofajiel kanserler, kolorektal kanser, lenfoma, lalign melanom ve baş boyun kanserlerinin tanısı, evrelemesi, adyoterapi veya kemoterapi sonrası tedaviye cevabının araştıilmasına ve tedavi sonrası yeniden evreleme olarak verilebilir. Myokard enfarktüsü sonrası tıkanan koroner arterlerin besleyenediği kalp kası bölgelerinin belirlenmesi veya henüz tıkanmanış ama çok daralmış koroner damarların yetersiz beslediği \a\p kası bölgelerinin görüntülenmesinde PET/BT tekniği olduk:a yararlı bilgiler sağlamaktadır. Resim1: Cerrahpaşa Nükleer Tıp Anabilim Dalında hizmete giren PET/BT cihazı. Günümüz PET teknolojisinin en üst modeli olup hastanın tüm vücut PET ve BT taramasını 15 dakikada yapmaktadır. lesiyle de ifade edilebilen buluşu günümüzde PET tekniğinin doğmasına yol açarak insanlık için faydalı meyvelerini verdi. PET/BT sistemindeki algılayıcı detektörler görüntülenmek istenen organa damar yoluyla giden ve oradan vücut dışına yayılan radyoaktif ışınları tanımaktadır. Teşhis için kullanılan moleküller (PET radyofarmasötikleri) şeker, amonyak ya da istenilen başka bir yapıda olabilir. Vücuda verilen bu molekülleri radyoaktif maddeler ile işaretlemek için isimleri ve fiziksel özellikleri tablo1'de verilen radyoizotoplar sıklıkla kullanılmakta 4ustafa Demir(*) bilim Dah PET/BT sistemini kurarak hasta kabulüne başladı. T ıp alanında hastalıkların tanı ve te davisi amacıyla sürekli yeni yön PET/BT: KULLANIM ALANLARI temler geliştirilmektedir. Özellikle «nserin erken tanısı, yani primer odağın îrken evrede belirlenerek kanserin diğer nölgelere yayılmadan tedavi edilebilmesi, nastalığın ölümcül etkisini önemli oranda •jrtadan kaldırmaktadır. Günümüzde ses dalgalarını kullanan ultrasonografi ya da Xışınlarını kullanan Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve MR ile insan vücudu içindeki organlann iç yapılarını görmek mümkün. Ayrıca görüntüler kesit kesit gözlemlenmekte ve anatomik yapılan hassas olarak incelenmekte. Bu radyolojik yöntemler genellikle göz ile görülebilen yapısal değişiklikleri ortaya koyuyor, ancak hücresel ve moleküler düzeydeki değişiklikler ile faBiksiyonel davranışları göstermiyor. 1970'li yılların başında geliştirilen Pozitron Emisyon Tomografi (PET) tekniği, yaklaşık yirmi yıl boyunca teknolojik açıdan önemli bir gelişme sağlayamadı. 199O'lı yılların başlarında bilgisayar teknolojisindeki baş döndürücü gelişme tıp alanında hastalıkların tanı ve tedavisinde insanlığa önemli hizmetlerin sunulması yolunda çığır açtı. PET teknolojisi de bu gelişmeden nasibini aldı ve PET ile entegre BT cihazları (PET/BT) kullanılmaya başlandı. PET/BT cihazları özellikle kanserin erken tanısı amacıyla radyolojik yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda fonksiyonel değişiklikleri moleküler düzeyde görüntüleyerek bilgi sağlıyor. Ülkemizdeki üniversite hastanelernıden İstanbul'da Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı ve Ankara'da GÜ Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Ana Akciğer kanseri (nonsmall cell) özofajiel kanserler, kolorektal kanser, lenfoma, malign melanom ve baş boyun kanserlerinin tanısı (diagnosis), evrelemesi (staging), radyoterapi veya kemoterapi sonrası tedaviye cevabının araştınlmasına ve tedavi sonrası yeniden evreleme (restaging) olarak verilebilir. Miyokard enfarktüsü sonrası tıkanan koroner arterlerin besleyemediği kalp kası bölgelerinin belirlenmesi veya henüz tıkanmamış SIIKeV ama çok daralmış koroner damarların yetersiz beslediği Şekil1: Pozitron kalp kası annihilasyon olayı. bölgeleri(+) yiiklü pozitron doku nin görüniçinde yol alırken tülenmesinkarşılaştığı bir elektron de PET/BT ile çarpışarak yok olur. tekniği olBu olayda pozitron ve elektronun kütlesi " M i KcV dukça yaenerjiye dönüşür. Sonuçta 511 KeVenefjili iki tane annhilasyon forarlı bilgitonu meydana gelir. Annihilasyon fotonları PET dedektörleri taraler sağlatından algılanıp görüntüye çevrilir. maktadır. Beyin dır. hastalıklarında özellikle epilepsiye neden Tablodaki izotoplardan F18 (Florolan odağın bulunmasında, Alzheimer 18) 110 dakikalık nispeten uzun yarılanhastalığı tanısında PET/BT yararlı bir tama süresi olduğu için tüm PET uygulanı yöntemidir. malarının yaklaşık %80'ini oluşturmaktadır. Bu izotop FDG (fluoro2deoxyDgluPET/BT: FİZİKSEL İLKELER cose) ile işaretlenip vücuda verildiğinde Einstein'in bundan 100 yıl önce glukoz kullanımı ve metabolizması art2 (1905) E=mc formülü ile sunduğu, madmış dokularda (kötü huylu tümörlerde) de yok olmaz ancak şekil değiştirir cümhızla toplanır. F18 ve diğer PET izotop940/1626 Mart 2005 ları aslında birer pozitron (P+) yayıcısıdır. Pozitron elektronun anti partikülü olup, ondan tek farkı yükünün (+) oluşudur. Pozitron ağır yükü nedeniyle doku içinde en fazla 23 mm gidebilir. Zıt yükü nedeniyle yolu üzerindeki bir elektron (e) ile çarpışarak yok olur. Bu çarpışma sırasında pozitron ve elektronun sükunet kütlesinin eşdeğeri olan ve bir biri ile 180 derece açı yaparak zıt doğrultuda yayılan 511 KeV enerjili annihilasyon (yok olma) radyasyonu meydana gelir (Şekil1). Bu ışınlar vücut dışına yerleştirilen PET dedektörleri ile tespit edilerek görüntüye çevrilir. Görüntüler nükleer tıp uzmanları tarafından değerlendirilerek hastalığın tanısına gidilir. Görüntüleme amacıyla hastaya enjekte edilen F18 FDG radyofarmasötiği içinde sayılamayacak kadar çok miktarda p bulunur. Bunların her birinin bir e ile çarpışması neticesinde her yöne yayılan sayılamayacak kadar annihilasyon fotonu meydana gelir. Bu radyasyonları her yönde algılayan tam halka dedektörlü PET/BT cihazlarının etkinliği oldukça yüksektir (Şekil2). PET'in ilk modellerini oluşturan cihazların dedektör tasarımı yarım halka şeklindedir. Yarım halka şeklindeki PET cihazlarının detektör yapısı her yönde yayılan annihilasyon fotonlarını algılayamayıp önemli bir kısmını kaçırmaktadır (Şekil3). Çekim sırasında yarım halka dedektörler hastanın etrafında döndürülerek farklı yönlerde yayılan fotonlar görüntülenmektedir. Ancak böyle bir işlemde hastanın görüntülenmesi 11.5 saatte tamamlanmaktadır. Bu uzun görüntüleme süresi işletimde hızı düşürdüğü gibi, çekim süresince hastaların kımıldamaması ge