Katalog

Beyin Araştırmaları GönüldenBilime Fasulyeden Bir Anarşist Ahmetlnam Türkiye'de 8. Beyin Haftasfnı 'Kutlarken' Gönul Ö. Peker(*) eyin ve sınır sıstemı, dığer tum organ ve sıstemlerımızden çok farklı bır mımarıye ve sureklı "oğrenerek" kendı kendını gelıştıren ışletım programına sahıptır Hormon sıstemı ıle ışbırlığı yapmak suretıyle, tum bıyolojık butunluğumuzu, hem mevcut durumdakı, hem de olası tum ıç ve dış dınamıklere karşı, gereğınce açık/alıcı veya kapalı/korumalı olarak bulundurur, başetme sureçlerını (kaç, savaş veya uyum sağla) belırlı bır duzen ıçınde tasarımlar, tetıkler, yurutur ve ustelık, "farklı enmlerde programına aldığı gelecek" ıçın de yenı ve ozgun stratejıler gelıştırmeyı surdurur Ancak, beynın sorumluluk ve yetkılerı orneğın kalp gıbı, yalnızca yaşam ve olum arasında sıkışmamtş hatta, super msan (orneğın, olımpıydt şampıyonları) ıçın bıle olsa yalnızca fizıksel uygunluğun gelıştırılmesı bağlamına sınırlanmamıştır Algılayan, ogrenen, duşunen, soyutlayan, tasarımlayan, yaratan, tanımlayan, ıletışen ve stratejık eylem gerçekleştıren ın san beynı, bır yandan kendını ve sınırsız potansıyelını de anlamaya çalışırken, varlıgına ve nıtelığıne tehdıt oluşturan tum has talık, sakatlık, edıl genlık ve engellılık etkenlerı ıle de başetme savaşımı ıçındedır Bu arada, hem yaratı cı/yaşatıu hem de yıkıcı/yok edıcı çıktılar (ıdeolojıler, eylemler veya urunler) da uretır B "Daha nitelikli bir birey ve toplum yaşamı için beyninizi iyi anıyın ve beyin araştırmalannı gönülden destekleyin!" Bebek doğduktan uç av sonra ıse, beyın ve sınır sıstemıne, 'yakıt yagmuru' (kan dolaşımı ıle ulaşan metabolık destek) başlar ve ergenlığın ortalarına dek surer Bu evrede beyının kullandığı enerjı, ne dığer organ sıstemlerı, ne de kendısının dı ğer yaşam evrelerınde kullandı ğı ıle karşılaştırılamayacak ka dar fazladır KIRILGAN VE "ALINGAN" Geçenlerde unlu bıryazanmız senden "anarşist felset cı" dıye soz etmıştı Yazısını okurken gulmekten oldum Çe remdekıler boyle cıddı bırgazetede neyı komık bulduğumu m rak ettıler Yanımda senı tanıyan bın oturuyordu Bıraz kızgı senın ıçın, "0 anarşıstse ben de gazyağıyım" dedı Demek kı ben gazyağıyım, o anarşist' Anlamadım? Anarşızmın ne olduğunu ancak bır anarşist anlar Anarşıstler yalan soyh mez Oyleyse onun dedığı doğru 0 gazyağı değıl, ben de anarşist değılım anarşızmı bılıyor, demek kı anarşist Bana da gazyağı olmak kalıyor Aklın sıra, mantık bılgını kullanarak, dalga geçıyorsun, hoca' Sen bu ç karımını lyıce gozden geçır Sorunlar var, çıkanmında Sozu saptırma, senı anarşıstlığını anlamak olanaklı değıl Anarşızm oyle ucuz değıl Neyaptın da anaı şıst oldun kı? Bu ulkede yıllarca anarşıstlerı zındanlarda çuruttuler Sen ortalaro yoktun Ne yapıyordun o yıllarda ? Felsefe mı çalışıyordun ? Neye karşı çıktın ? Ne yın, nelerın kavgasını verdın?Hep "arazı" oldun' Sındın' Şımdı ortalıkuygun olur, ca, çıkıp, ben anarşıstım dıyorsun Sen bır memursun Uslu, yumuşak bır adam sın Insanlarla kavga ettığın pek gorulmemıştır Pelte gıbı bır kafan var Hıçbırşe ye ıtıraz etmıyorsun Herkesle iyi geçınıyorsun Bu donem lyıden ıyıye, "nıtelığın pompalandığı" (ne yazık kı, her zaman 'gelıştırıldığı" değıl) bır sureçtır Nıtelıgı belırleyecek olan da, fizıksel sağlık, resmı ve yaşantısal oğrenme deneyımlerı ve en onemlısı, duygusal alışverışlerdır kı, artık, beyının kalıtımla edındıklerınden çok daha egemen bır guç oluştururlar Canlının beyın ıçın .sağladığı bu metabolık avantaj ve ayrıcalıklı yatırım, yenı noronlar ıçın değıl, yenı sınaptık bağlantı ve oruntulerın (patern) oluşumu ve yenı ıletışım ağı orgutlenmelerı ıçındır Boylece beyın, yaşadığı plastısıte ıle adeta yenıden yaratılmış olur Bu donem ınsanın kendısı, aılesı, çevresı, toplumu ve devletı ıçın, yıne bu ogelerın kendı lerıne, hem de ' katma değerlerle' donecek olan avantajların yaratılması adına gırı şıme (mudaheleye) çok açık olan bır 'armağan" / "ıkramıye'dır Evrımde mukemmelleşme, pahalı faturalarını da bırlıkte getırır Insan beynı gerek yapısal ve ışlevsel duzeneklerı, gerekse yazılımla rı ıtıbarıyle, dığer organ ve sıstemlerıne gore çok daha kırılgan ve 'alıngan"dır Bıraz daha anlat Kıme anarşist dedığını daha iyi anlayayım Bu kadaryeter • Kulturumuz anarşıyı anlayamıyor Sıyası orgut kurup, "eylem koymak (yasalya da yasa dışı) anarşızm değıldır Yeraltı orgutlerının, sanat ve mızah der gılerındekı bazı yazarların tekelınde değıl anarşızm Bu turlu bır kavga duzenın bı parçası olmayı gerektırır Bazı aklı evvel arkadaşlar, anarşızmı her turlu gelenek sel değere karşı çıkmak olarak anlıyor Babasına kızan, evını terk eden, oğretm nıne kafa tutan anarşist oluverıyor' Belkı Turkıye 'ye çok az anarşist gelmıştır, ço azı bu topraklardan, bu tarıhlerden geçmıştır Kıvırtmaya başladın' Şımdı "derın" felsefîaçıklamalara gınp, goz boyuya caksın herhalde' Hoca, otur odanda, paşa paşa kıtabını oku< Oğrencı yetıştır nın neyıne anarşızm' Elının murekkebıyle anarşızme ne kanşırsın ? v Işte, bu kafa, duz, dumduz kafa, 'kavramsal şıddetı' yaratıyor 'Netlığe bayılıyoruz Netkonuşmaya Oysahayat, oyle 'net" olarak anlaşılacak kadar basıt yada "matematıksel", mantıksal, hatta "dıyalektık'değıl Duşunce anarşıstı onc bunu anlamalıdır' Çelıştığının farkında mısın? "Netlıkyoktur'savını, net bıçımde ortaya koyuyorsun Çok mu "net buluyorsun soyledıklerımı? Çelışkı' bulmandan oyle anlaşılıyor 'Çelışkı bulma oyununu" bırakalı yıllar oldu Onu "uyanık" duşunurlerımıze bırakıyorum Ben anarşıstım Kafası karışıklara "anarşist" mı denıyor? Senın gıbı duşunmeyınce "kafamız karışık" oluveriyor Kaldıkı, kafası karı şık olmayanlardan hep kuşku duymuşumdur Nelen, kımlerı "damgalıyorlar" dıye Onlar 'duşunce suçu" ışlıyorlar' Saygısızca duşunduklerı ıçın Anarşist, kalıplar nı kırmaya çabalayandır Kalıplarını başka kalıplarla ıletışıme sokmaya çalışan lah olmaz bır duşunce seyyahıdır Iç ozgurluğu olandır Doğrusu ıç ozgurluğunu yakalamaya uğraşan 0 nedenle anarşıste kelepçe vuramazsınız Zındanda ozg dur ANA RAHMİNDEKİ SÜREÇ Ana idhmındekı erken oluşum sureunde beyın, olağanustu bol malzeme ıle donatılır, or neğın, bolunerek çoğalan ve goçle yer degıştılen, bıçımsel ve ışlevsel farklılaşma gosteren, benzerlerın kolonıleşmesı ıle ve aralarında sı nırsız ışlev.sel ıletışım noktaları (sınaps) oluşturarak orgutlenen sınır hutresı (noron) sayısı geıeğınden çok yuksektır Bu kalıtbdl genetık donanım, gebelık su reunde bıle, budanmak, seçılmek, ayıklanmak ve yenıden bıçımlenmek (plastısıte) uzere, be beğın kendı hormonları, annesının hormonla rı, annesının yaşdiıtıldrı ve kendısıne ulaşabı len/yansıyan tum dış etkenlerle etkıleşır Nıcelığın sağladığı avantaj ustun nıtelıklı (seçkın), ışlevsel ve surdurulebılır olanın 'seçılebılmesı' ıçın feda edılır, hem noronların, hem de sınaps ların sayısı anlamlı derecede azalır BEYİN HASTALIKLARI Toplumun beyın sağlıgını, dunya ve ul kemız olçusunde tehdıt ederı hastalık, sakatlık, engellılık etkenlerının ılk Mralarında "I olum veya ınme ıle sonuçlanan beyın damar hastdlıkları (yılda 400 bın olgudan fazld), I") Alzheımer (yılda 300 bıne yakın) CJ Parkınson (vılda 60 bıne yakın), [") Huntıngton, multıpl skleroz (MS), f) amıyotrofık lateral skleroz (ALS) gıbı beyın ve sınır sıstemının yaşlanma veya bozunmd ıle gıden suregen hastalıkları, [ J depresyon (2 mılyon dolayında) ~ I~J şızofrenı (350 bın dolavında) Yazının devamı 22 sayfada 940/15 26 Mart 2005 On dokuzuncu yuzyıl anarşızm kuramları yetersız Yurunecek çok yol var daha "Anarşı"yı, "erk yokluğu", 'ıktıdarın yokluğu" olarak okumuyorum Anarş tek, şaşmaz ılkenın yokluğu, demek bence Sağlam temelın, "arkhe'nın eksıklı Bundan dolayı ıflah olmaz bır arayışın, soruşturmanın, kurcalamanın peşınded anarşist Alternatıf uretendır Alternatıflerın olmadığı bır duşunce, duşunce değıldır Boyle bır hayat yaşamaya değmez Egemen duşunceye posta atıp, bır baş duşunceye araştırmasız, soruşturmasız bağlanmışsan, anarşist olamazsın B ğımsız olmaya çalışan bır kafadır o Bakımsız değıl Ufuksuz değıl 0 nedenle ıçın de yetıştığı kulturu yadsımanın bır "marıfet" olmadığını bılır Isterse yadsıyabıff olağan kı1 Pekı, nasıl oluşturacaktır, duşunce ve duygu ufkunu? Kendı kulturunun d şındakı yarım yamalak okuduğu teorılerle mı? Tekkeler kurarak mı? Entelektue tarıkatlarla mı? Nıhılızmın anarşıyle ne ılgısı var? Anarşı, nıhılızme karşıdır In hara da Doğrusu, Batıdan oğrenılmış, bunalım ve ıntıhar taklıtçılığıne Anarşis taklıtçıden çıkmaz Batı'nın bayılığını yapanlardan da Batı'yı bılmeyenlerden de Hele hele kendı kulturunu tanımamıştan anarşist çıktığı gorulmemıştır Anarşızm kendı kulturune, yabancı kulturlere, merakla', ılgıyle, saygıyla bakabılmektır Saygı, boyun eğme değıldır Saygı bencıllığı, kıbırı, benmerke cılığı onleyebılır Her zaman "dışımız' vardır Bızden farklı gerçeklıkler, duşunce ler Onlara karşı çıkabılırsınız, ama yok sayamazsınız Anarşıstın sertlığı ucuz duşunce ve duygulara karşı duyduğu tıksıntıden gelır Hakıkatın "taharrı' mem ruduro' Anladım hocam Ben anarşıstım, sense gazyağı