Katalog

YerbilimleriDeprem 250 500 750 1000 km Şekil 2 Kuzey Anadolu Fayı üzerinde kırılmamış fay parçaları üzerinde gerilim artışı (kırmızı alanlar). Beyaz kalın çizgiler kırılmış fayları ve kırılma tarihlerini göstermek tedir (Ross Stein ve Serkan Bozkurt'tan alınmıştır). suyu Yatılı Bölge Okulunun yıkılmasına 40.85 D dur. 450 500 yol açan 1 Mayıs 2003 depremi hala hatırİkinci deprem 14.Mart.2005'de saat 100 lardadır. Bölgede meydana gelmiş olan ta03:55'de meydana gelmiş olup aletsel bürihi ve aletsel dönem depremlerinin başlıyüklüğü MI5.9 (Hanvard Mw=5.6, USGS caları Tablo I ve Il'de verilmektedir. Mw=5.7, ETHZ Mw=5.6), derinliği 5 km, Tablolardan da izlenebileceği gibi koordinatları ise 39.35 K40.89 D dur KarlıovaBingölKiğı üçgeni içerisinde ge(www.koeri.boun.edu.tr/sisrek tarihi gerekse aletsel dönemlerde yıkımo/12Mart2005 karliovaDepremi. cı depremler meydana gelmiştir. Bu dep htm). remlerden ve yerkabuğu hareketlerini beHer iki fay için de verilen deprem lirlemeye yarayan GPS (Coğrafi Pozisyon çözümleri bunların BKBDKD uzanımlı Sistemi) ölçümlerinden elde edilen değerfaylar tarafından oluşturulduğunu işaret ler karşılaştınlarak hangi bölgede gerilim etmektedir, ki bu yapı Kuzey Anadolu Fabirikimi olduğu modellenebilmekte, burayı ile uyumludur (Şekil 1). Depremde bu dan hareketle de gelecekte nerelerde depyazının yazıldığı zamana kadar can kaybı rem olabileceği ortaya konabilmektedir. belirlenmemiş, ancak 100 den fazla binada ağır hasar meydana gelmiş, 20 kadar Bunun ardından uzun süredir kırılvatandaşımız yaralanmıştır. mamış ve gerilim birikimi olan fayların boyları ortaya konarak gelecekte olması 12 ve 14 Mart depremleri Karlıova olası depremin büyüklüğü belirlenmekteve Yedisu arasında Kuzey Anadolu Fayı dir. Olası depremin oluş zamanı ise genelüzerinde oluşmuşlardır. Bölgede 17 Ağuslikle deprem tekrarlanma aralıkları istaistos 1949'daki depremde (Ms=7) Yedisu tiksel olarak değerlendirilerek insan ömçevresinde Elmalı ve Geylan köyleri ararii için oldukça uzun bir zaman dilimi içesında uzanan 38 km'lik bir kırık oluşmuşrisnde verilebilmektedir. Örneğin Marmatur. ra Denizi için önümüzdeki 30 yılda 7 ve Daha sonra 20 Ağustos 1966 daha üzeri deprem beklentisi bu yöntem(M6.1) ve 26 Temmuz 1967de (M5.8) le belirlenmiştir (Parsons vd., 2000) Pülümür ve Karlıova arasında kalan bölümde depremler meydana gelmiş, ancak bunlarda meydana gelen yüzey kırıkları KARLIOVA DEPREMLERİ Şekil 3 Yedisu fayı ve Karlıova civarının Coulomb gerilim değişimi modellemesi birkaç kilometre metrebesinde kalmıştır 12 ve 14 Mart 2005 tarihlerinde Ku(Stein vd., 1997 den alınmıştır). (Ambraseys, 1975). zey Anadolu Fayı üzerinde Bingöl ili Karboşalımı oluşmamıştır. Bu durum Stein tekrarlanma aralıklarının da en fazla 250 lıova ilçesinin batısında iki deprem meyDiğer bir deyişle Erzincan ile Karlıvd. (1997) tarafından hazırlanan Coulomb yıl olduğu gözetilirse bölgedeki bu depredana gelmiştir. Bunlardan ilki 12.Mart. ova arasında yer alan Yedisu fay parçasınmodellerı ile de ortaya konmuştur. Şekil min önümüzdeki 30 yıl içerisinde olma 2005'de saat 09: 36'da oluşmuş olup, aletda 1784'te meydana gelen ve 5000 civa2 ve 3'te izlenen kırmızı alanlar gerilimin olasılığından söz edilebilir. sel büyüklüğü Ml5.7 (Hanvard Mw=5.8, rında can kaybına ve 90 km. kadar yüzey arttığı alanları işaret etmektedir. Diğer yandan 2003 SancakSudüğüUSGS Mw=5.7, ETHZ Mw5.9) ve odak kırığına neden olan depremden bu yana nü, 27 Ocak 2003 Pülümür ve 12 ve 14, derinliği 5 km, koordinatları 39.38 K geçen 221 yılda önemli oranda bir gerilim YENİ DEPREM BEKLENTİSİ Mart 2005 depremlerinin Yedisu fay farBu kırılmamış çası üzerindeki etkileri henüz bilnmemekTABLO II Bölge ve yakın civarında meydana gelmiş olan aletsel dönem depremleri tedir. Ancak sağ yanal atımlı faylardaki fayın uzunluğu daha önceki depremlerbir genel kural olarak gerilimin batıya ölü Yarah Ağır Enlem Boylam Derinlik Şiddet Tarih Magnitüd Bölge sayısı hasrlı (km) (Ms) sayısı (N) (MSK) (E) den edınilen verilere transfer edildiği gözetilirse bu depremlebina göre fay uzunluğurin Yedisu fay parçasındaki gerilimi arttırsayısı deprem büyüklüğü mış olabileceği düşünülebilir. 39.71 39.82 5.9 Tercan 43 500 80 21.11.1939 ilişkileri ile karşılaş* Prof. Dr.; tuysuz@itu.edu.tr 26.12.1939 7.9 Erzincan 32962 116720 39.80 39.51 20 XXI tmldığında bölgede **Ar. Gör. (erturac@itu.edu.tr) 5.9 500 39.74 39.43 70 12.11.1941 Erzincan 15 6.7 ile 7 arasında bir İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, 349 39.29 41.21 5.7 VartoHınıs 1986 60 VIII 31.05.1946 839 deprem olması olası34469, Maslak, İstanbul 450 3000 39.60 40.60 40 IX 7 Karlıova 17.08.1949 dır. Bu olası deprem KAYNAKLAR 5.2 Harmancık 150 39.89 40 05.02.1949 29.35 için SÜre vermek elAmbraseys, N.N., 1975, Studıes ın lııstorıcdl 4.6 Kig. 20 100 39.50 40.60 30 04.02.1950 deki veriler (bilhassa scismıcıty and tectonıcs. ın Geodynamıcs Today, 7Hınıs 300 25.10.1959 18 39.25 41.63 50 5 , . .... .. 16, the Royal Soc. London palesısmoloıık verıl„. „ „ . . . . , , ., 5.6 1500 39.30 40.79 33 31.08.1965 Karlıova Stein, R S, Barka, A A, Dıeterıch, J H, 39.20 41.60 26 07.03.1966 5.6 Varto 14 75 1100 VIII er) İle mümkün p g , faılure on the North Anatolian 39.17 Varto 12 90 41.56 12.07.1966 4 görülmemektedir. fault sınce 1939 by earthquake stress trıggerıng 39.17 2394 20007 41.56 26 A n c a k Son b ü y ü k Ceophys J. l.ıt 128, 594604 19.08.1966 Varto 1489 IX 6.9 d e p r e m i n 1784 t e OİParsons, T, S Toda, R S Stein, A. Barka: Pülümür 39.54 26.07.1967 97 268 1282 40.38 30 VIII 6.2 , „ and ) H. Dıeterıch (2000), Heıghtened odds of large 2 40 39.20 8 24.09.1968 5.1 Bingöl 40.20 . earthquakcs near Utanbul. An ınteractıonbased 6.7 5617 40.52 3 22.05.1971 Bingöl 700 38.85 VIII 878 Anadolu Fayi İçin d e probability calculatıon, Science, 288, 661 665 ErzincanIunceli 27 6702 39.68 39.56 13.03.1992 6.8 653 3850 VIII D rı 1 9 9 7 ro ress ve 939/1719 Mart 2005