Katalog

haftalık bulmaca 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Uzay araçlarında sapan etkisi Uzay araçlannda sapan etkisi Soru: Bir uzay aracının yörüngesinin değişmesinde sapan etkisinin rolü nedir? Yanıt: Kütleçekimi desteğinden yararlanan bir uzay aracı, güneş sistemindeki küçük gökcisimleri ve gezegenlerin uydularının normal yörünge değişikliklerinin altında yatan ilkeler doğrultusunda hareket eder. Örneğin güneş sisteminin en dış bölgelerindeki kuyrukluyıldızlar, çoğunluğu Jupiter tarafından olmak üzere, belli başlı gezegenler tarafından iç kısımlara doğru fırlatılır. Bir uydu veya uzay aracı, herhangi bir etki altında değilse, daha büyük bir gökcisminin çevresinde sabit bir yörüngesel enerji ve açısal momentum ile eliptik bir yol izler. Bu daha büyük gökcismine primer cisim adı verilir. Ancak bir uzay aracı kendisiyle aynı primer cisim çevresinde dönen bir uydunun yakmlanna gelince, iki küçük cisim yörüngesel enerjiyi ve açısal momentumu değiş tokuş eder. Toplam yörüngesel enerji sabit kaldığı için, uzay aracı açısal enerji kazanırsa uyduninki azalır. Yörüngesel süre bir devir süresi yörüngesel enerjiyle orantıhdır. Dolayısıyla uzay aracının yörüngesel süresi uzadıkça (sapan etkisi) uyduninki kısalır. Bir uzay aracı uydudan çok daha küçük olduğu için, yörüngesindeki etki uyduninkinden çok daha büyük olur. Sözgelimi, Satürn'e giden Cassini uzay aracı yaklaşık 3.000 Kg'dır. Ama Satürn'ün uydularının en büyüğü olan Titan'ın ağırhğı 10 üzeri 23 kg'dır. Cassini üzerindeki sapan manevrasmın etkisi Titan'a göre yaklaşık 20 kadir derecesi büyüktür. Uydunun "arkasından" geçen bir uzay aracının primer cisme göre hızı artar (ve yörüngesel enerjisi). Bu durumda uzay aracı sanki daha büyük bir yörüngeye sapanla fırlatılıyormuş gibi bir görüntü yaratır. Aynca bir uzay aracı hızını azaltmak (ve yörüngesel enerjisini) için uydunun "önünden" de geçebilir. Dahası uydunun "yukarısından" veya "aşağısından" geçmek uzay aracının yönünde değişikliklere yol açar. Bu da uzay aracının yalnızca yörüngesel oryantasyonunu (ve açısal momentum büyüklüğünü) değiştirir. Bunların arasındaki uçuş oryantasyonlan hem enerji hem de açısal momentumu değiştirir. Kesin olan şu ki, bütün bu uyum çabalan, uydunun açısal momentumunda ve enerjisinde aksi yönde değişikliklere yol açar. Fakat uydunun kütlesi çok daha büyük olduğu için bu değişiklikler uydunun yörüngesini etkileyen diğer kuvvetlerin arasında kaynayıp gider. SOLDAN SAĞA Çin'de, Huai ırmağı kıyısında bir kent Amerikan 1. Lazeri bulan Amerikah mucit (resimdeki) Ko tohumunda, yurdumuzda üretilen bir pamuk tüku. 2. "Otto ..." (Nükleer füzyon işlemini bulan rü. 9. Astatin simgesi Göz İridyumun simgesi Alman kimyager) ABD tarafından inşa edilen ilk Bir fotoğrafçılık terimi. 10. "Her... Bilir" (Roni nükleer denizaltı Yapım işleri. 3. Erik İzmir'in Margulies'ın bir şiir kitabı) "Veya" anlamında bir ilçesi Eski Mısır'da bir tann. 4. Lübnan'ın bağlaç ABD para birimi. 11. Romen rakamıyla plaka işareti Yunanistan'a bağlı adalar 0 yer "550" Bal Asya'da bir ülke • Bir soru eki. 12. Sinirler. 5. Nazi Askeri Polis Örgütü Manhattan Gizli yer Merkür gezegeninin diğer adı Veba Adası üzerinde kurulu ABD kentini simgeleyen hastalığı. 13. Osminyumun simgesi Balgamtaşı harfler Erkek ördek Giriş. 6. Elektriklenme ve Bilinç Stronsiyumun simgesi. 14. İlinek Samıknatıslanmanın karşılıkiı olarak etkilenmele manla karışık tahıl. 15. Kristof Kolomb'un üç gerinden ortaya çıkan olayların bütünü Almanca misinden biri Kuzu sesi Frengi hastalığının di" 1 " . 7. Selenyumun simgesi Bilme, anlama, sez ğer adı. 16. Avustralya'da yaşayan bir cins deveme, kültür Kan pıhtısı Yurdumuzda bir göl. 8. kuşu Simyacıların kurşuna verdiği ad. 17. İlkel Halk arasında yaşayan motiflere, öğelere yer ve bir tarım aracı Yankı. 18. "Lord Joseph ..." (Hasren, onlardan yararlanan kültür Beyin dalgala tanelerde antiseptik ameliyatları başlatan İngiliz rının ölçülmesi yöntemi Sayma, sayılma San cerrah). 19. Gözle ilgili Renyumun simgesi. 20. Marino'nun plaka işareti Namuslu Arjantin'in Telli bir çalgı Formülü C5H12 olan doymuş hidplaka işareti. 9. Bir elektrolitteki artıuç Protein rokarbon. sentezine yardımcı olan bir asit türü "...Nesin Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu (matematikçi) Delikli tuğla. 10. Rodyumun simgesi Kızıl ya da yeşil renkte, da3 4 5 6 7 8 9 101112 13 14 15 16 17 1819 20 marlı ve çok sert bir porfir türü mermer Doğuştan meme ucu yokluğu. 11. Bir Alman TV kanalı "David ..." (17721823 yılları arasında yaşayan İngiliz iktisatçı) Halis, an. 12. Er bezlerinin iltihaplanıp şişmesi Alüminyumun simgesi Feodal dönemde ordu Bir nota. 13. Neodimin simgesi Hz. jsa'dan akan kanın toplandığı kap Başlıca, esasi. 14. İri delikli kalbur Kuzey Avrupa'da yaşayan, çok yumuşak ve ince tüyleri olan küçük hayvan. 15. 1961 yılında uzaya çıkan ilk insan Sezyumun simgesi. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Pratik buhar türbinini icat eden, İrlandalı mühendis. 2. "Charles Martin ..." (Alüminyumun elektrolizle üretimini bulan, Amerikah kimyacı) "... Euler" (matematikçi). 3. Ceylan, karaca Tavlada bir sayı İtalya'da bir ırmak "TakınV'ın kısa yazılışı Kenar süsü. 4. Radonun simgesi Argoda lira Şair Eliot'ın önadlarını simgeleyen harfler ]949'da VValter Baade'ın bulduğu Apollo tipi küçük gezegen. 5. Birleşmiş MiIIetler'i simgeleyen harfler Bir maddedeki kükürt oranını saptamak için kullanılan alet Ortaklığın kısa yazılışı Eskiden Çinlilerin kullandığı bir uzunluk ölçüsü. 6. İlk nükleer reaktörün tasarımını ve yapımını gerçekleştiren, Jtalyan fizikçi Gülüt. 7. "Jonas Edvvard..." (Çocuk felci aşısını bulan Amerikah virolog) Kral Yurtsuz John'un İngiliz soylularına tanıdığı hakların yazıh olduğu belge. 8. Rüzgârların çıkış noktası Soru: Rüzgârlar nasıl oluşur? Basit olarak söylemek gerekirse rüzgâr hava moleküllerinin hareketidir. Rüzgarlara neyin yol açtığı ile ilgili iki temel kavram vardır. Bunlardan biri hava, diğeri hava basıncıdır. Hava, nitrojen molekülleri (hacim olarak yüzde 78), oksijen (yaklaşık yüzde 21), su molekülleri ve az miktardaki diğer elementlerden oluşur. Bütün bu hava molekülleri hızlı bir şekilde hareket ederken birbirleriyle ve yer seviyesindeki diğer nesnelerle çarpışır. Hava basıncı ise bu moleküllerin belirli bir alana verdiği kuvvet miktarıdır. Genel olarak ne kadar çok hava molekülü varsa hava basıncı da o kadar yüksek olur. Rüzgâr, buna bağlı olarak, basınç değişim kuvvetidir. Fırtına sistemleri dinamiklerinin ve güneşin farklı derecelerdeki ısısının neden olduğu hava basıncındaki değişiklikler, belirli bir yatay alanda, hava moleküllerini görece olarak daha yüksek hava basıncından daha alçak basınç alanına doğru sürükler. Keskin sirke Aşağıda, "KESKİN SİRKE KÜPÜNE ZARAR" ata sözünden esinlenerek, işlenebilir bir sözlü bulmaca oluşturmak için ufak bir değişiklik yaptım ve "SİRKE KESKİN İSE, ZARAR KÜPÜNE" bulmacasını düzenledim. SİRKE + KESKİN + İSE ZARAR + KÜPÜNE Bulmacada 0'dan 9'a kadar rakamlar kullanılmıştır. Soru: SİRKE sözcüğünün karşılığı olan sayı, bir asal sayı ve İSE sözcüğünün karşılığı olan sayı bir tam kare sayı olduğuna göre: KESKİN + İSE toplamının temsil ettiği sayı kaçtır? Düzenleyen: Süleyman Çeviker 973.sayıdaki "ToplamÇarpım" isimli bilmecenin yanıtı: En pahalı torbaya ödenen para 7.20 kuruştur. Bilmeceyi doğru çözen okuyuculanmız: Nesrin Gönülİstanbul, Ender Aktulgaİstanbul, Sebahattin BektaşSamsun, Güngör Bingölİstanbul, Aydın BingölAnkara, Ali ErkılıçAdana, Sevil AvşaroğluAnkara, Ahmet AvşaroğluAnkara, Yücel GünDenizli, Özen Gün Uralİstanbul, Ergönül ParanAydınHüseyin ErgönülEdirne, Uran Apakİstanbul, Can ParanAydın 972.sayıdaki bilmeceyi doğru çözen okuyucumuz: Ali ErkılıçAdana 975/23 26 Kasım 2005