Katalog

PolitikBilim f#. j Eski Kuşak Doğa AykutGöker Akt Sümerbanklılara Plastik atıklar deniz kuşlarını tehdit ediyor Denizdeki plastik atıklar deniz kuşlarının yaşamlarını tehdit ediyor. Bunları yiyecek sanarak midelerine indiren kuşlar, plastikleri sindiremedikleri için ölü'yor. uzey Denizi'nin kıyılarına vuran ölü fırtınakuşlannın (fulmarus gladalis) kursaklannı inceleyen bilim adamları, bunların yüzde 95'nin plastik parçalarla dolu olduğunu ortaya çıkarttı. Sözgelimi Danimarka kıyılarında bulunan bir ölü kuşun midesinde 20.6 gram plastik bulundu. Bu da insan midesi boyutlarında 2 kilogramhk plastiğe eşdeğerdir. Fırtınakuşları balık ve balıkçıların denize attığı balık artıklarıyla beslenirler. Bu arada suyun üzerindeki kaza ile yuttukları plastik maddeleri de midelerine indirirler. Bunun sonucunda kuşlar "yüzen çöp tenekeleri" haline gelirler. Son iki yıldır Hollandalı deniz biyoioğu Jan van Franeker, Hollanda'ya ait Texel adalarındaki bir laboratuvarda yürü'ttüğü araştırmada 8 ü'lkeden gelen 560 fırtınakuşunu inceledi. Kuşlann midelerinde ortalama olarak 44 plastik parça bulun "Sümerbank" adını, kurumun özelleştirilen bankası vesilesiyle duymuş genç okurlar için, 1973 yılında çekilmiş bir fotoğrafını sunacağımı yazmış; niçin buyılı seçtiğimide belirtmiştim. işte o fotoğraf... 3 Haziran 1933'te kurulan Sümerbank [SB] Sanayi ve Maadin Bankası'nın, hepsi de 1800'lü yıllarda kurulmuş dört fabrikasını devralıyor: Bakırköy Pamuklu Dokuma, Feshane [Defterdar] Yünlü Dokuma, Hereke ipekli ve Yünlü Dokuma ve Beykoz Deri ve Kundura.. 1934'te Kayseri Bünyan Halı ipliği Fabrikası'nı satın alarak fabrika sayısını beşe çıkaran SB'nin, 1973e gelindiğinde, büyiik çoğunluğunu kendisinin kurduğu fabrikalarla bu sayıyı 30'a yükselttiğini görüyoruz. ANADOLU'YA YAYILANSANAYİ Bütün birAnadolu coğrafyasına yayılmış, ilâve 25 fabrikayı, adlarını kısaltarak analım: Kayseri Pamuklu, Adana Bez, Maraş Pamuklu, Malatya Pamuklu, ErzincanBez, izmirBasma, DenizliBez Nazılli Basma, Ereğ// [Konya] Pamuklu, Eskişehir Basma, Adana Çırçır; Taşköprü [Kastamonu] Kendir; Merinos [Bursa] Yünlü, Diyarbakır Yünlü, Isparta Halıcılık; Gemlik Sunğipek ve Viskoz Mamulleri; Sivas Çimento; Filyos [longuldak] Ateş Tuğlası, Konya Krom Mağnezit Tuğla; Kütahya Keramik; Yıldız Porselen, Yanmca Porselen, Bozüyük Seramik; Bolu Sun'i Tahta; ve Ordu Soya... SB, kendi fabrikalarından başka, sermayelerinin %72 %99'una sahip bulunduğu yedi işletmeyi daha yönetmektedir: Antalya Pamuklu Dokuma, Bergama Pamuk ipliği ve Dokuma, Manlsa Pamuklu Mensucat, Adıyaman Pamuklu Dokuma, Karaman Pamuklu, Nevşehir Pamuklu Dokuma, Salihli Palamul ve Valeks... Kısacası, 1973'ünSB'si 37 fabrikayı işletenyöneten bir kuruluştur. Unutmamak gerekir; izmit Kâğıt Fabrikası ile Karabük Demir Çelik Fabrikası'nı kurup(ilki 1936'da, ikincisi 1944'teişletmeyeaçıldı) 1955 yılına kadar işleten de SB'dir. Bunlar 1955'le ayrı iktisadî devlet teşekkülleri hâline gelirilmişlerdir. SB'nin, yukarıda andığım, yönetimi kendisine aityedi sanayi iştirakinden başka 28 iştiraki daha vardır. Önemli birkaçı ve SB'nin bunlardaki sermaye payları şöyle: Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ (%33,3), Ereğli Demir ve Çelik (%29,2), MannesmanSümerbank Boru Endüstrisi TAŞ (%35,7), BASFSümerbank Türk Kimya Sanayii AŞ (%44,3); Soda Sanayii AŞ (%20), Tarsus Mensucat Boyalan Sanayii TAŞ (%91,6), Balıkesir Pamuklu Dokuma Sanayii TAŞ (%21); Seramik Ham Maddeleri Tic. San. AŞ(%20), Türkiye Yapağı ve Tiftik AŞ (%37,5), Güven Sigorta (%39,8)... SB'nin bunların dışında, yine 1973 verilerine göre, bütün Türkiye coğrafyasına dağılmış 285 satış mağazasının bağlı bulunduğu birAlım ve Satım Müessesi ve 28 şubesi bulunan bir bankası vardır... 1972 sonu itibariyle, SB'nin istihdam ettiği kişi sayısı 41.048'dir (önceki yazımda da değinmiştim, bugün otomotivana sanayiimizin istihdam ettiği kişi sayısı 40 bindir). 41.048 çalışanın 36.290) işçi statüsündedir; 4758'i ise memur statüsünde. Memur statüsünde olanların 810'u teknik elemandır; 1413'ü, ise Alım ve Satım Müessesesi'nde ve bağlı mağazalarında çalışmaktadır. Bu köşeye sığdırabilmek için sizlere SB'nin küçültülmüş bir fotoğrafını sunabildim. Ama, asıl anlatılması gereken, SB'nin sayısal büyüklüğü değil (bu konudaki bilgileri Cumhuriyetin 50. Yılında Sümerbank: 19331973 adlı yayında bulabilirsiniz), Türkiye'de sanayinin kurulup gelişmesindeki katkısıdır; okul işlevi görmesidir; bu işlevin birgereği olarak, 1930'lu yıllarda başlattığı teknik çeviri çağıdır (dilerim, çevrilen ilk kitap1ar koleksiyonu Bursa Merinos'taki AraştırmaGeliştirme Merkezi'yle birlikte yok olmamıştır); Anadolu'ya, sanayi kültürünü taşımada üstlendiği misyondur; kurumsal yapısı, özellikle, proje ve şartname hazırlanmasından firma seçimine kadar, fabrika kurmanın heraşamasında şeffaflığı sağlayan kurumsal mekanizmalarıdır; sanılanın aksine, işlerinin ehli uzmanları çalıştırabilmesidir. Araştırmacılar, elbette bir gün bütün bunları ortaya koyacaklardır; eski kuşak Sümerbanklılara saygıyla, minnettarlıkla... http://www. inovasyon. org K du. Bunların ağırlığı kuş başına 0.33 gramdı. Belçika'da bulunan bir fırtınakuşunun midesinde 1603 parça plastik bulundu. Kuşlann ölümüne bunların neden olduğunu ileri süren van Franeker, plastiklerin mide zarına zarar verdiğini ve zehirli madde salgıladığını ileri siirüyor. "Avrupa Birliği'nin "Kuzey Denizi'ni Koruma" projesi kapsamında yürütülen çalışmada ölü kuşlann midelerinde ayrıca balon, naylon torba, şişe ve ambalaj artıkları bulundu. Bunların nehirlerle denize ulaştığı veya rüzgârlarla karadan uçtuğu düşünülüyor. Büyük maymunlar koruma altında En yakın kuzenlerimiz olan büyük maymunların yok olma sınırına geldiği yolundaki uyarılar nihayet sonuç verdi. Bu yok oluşu durduracak toplumsal bilinç nihayet oluştu. * lk kez Afrika ve güney Asya'daki 23 ülke hü'kümetleri.nin temsilcileri bir araya gelerek bu hayvanların geleceğini tartışmaya açtılar. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin başkenti (DRC) Kinshasa'da bir araya gelen temsilceler vahşi doğa uzmanlarıyla uygulanacak stratejiyi oluşturdular. Ne var ki büyük maymunları koruma altına almak için eyleme geçmekte geç kalındığı düşünülüyor. Geçen haftalarda bir bildiri yayımlayan doğa koruma uzmanları büyük maymunların bir nesil sonra yok olacakları uyarısında bulundu. HastalıkJar, savaşlar, ormanların yok olması ve hayvanların etleri için avlanması, en önemli 6 türü ova ve dağ gorilleri, şempanzeler, bonobolar, Sumatra ve Borneo orangutanları 2055 yılında yok olmanın sınırına taşıyabilir. Bu karamsar görüş geçen hafta Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanan "Dünya Büyük Maymunlar ve bunlann Korunma Alanlan Atlası" raporunda yer alıyor. Örneğin avlanma nedeniyle dağ gorillerinin sayısı Raunda, Uganda ve DRC'de 700 civarında. 971/1029 Ekim 2005 BİRGÜNELBETTEYAZILACAK... I