Katalog

ıştırmaları ı n tanımanız gerekir 'orsolaterâl prefrontal V korteks\ V Hipkampus vgyrus A Prefrontal korteks f Dll:6ayda bebekler çoğu dillerin lemel seslerini algılayabilirler fakat bu yetenek bir doğal dilde yetkinleşme başlayınca 1 yıl sonunda kaybolur ufak değişiklikleri bile algılamalanna olanak tanıyor. Bebek üçüncü ayına girmeden annesinin belli belirsiz bir fotoğraftaki yüzünü hemen tanıyabiliyor. Dahası, başından geçenleri uzun süre belleğinde saklayabiliyor ve kin besleyebiliyor. Hoffman'ın çalışmasından yola çıkan bir araştırma bu soruya büyük ölçüde bir açıkIık kazandırdı. Önceden de kestirildiği gibi, bu durum bebekleri gözyaşlarına boğmaya yeterliydi. Ancak araştırmacılar bebeklere kendi ağlamalarının teyp kayıtlarını dinlettiklerinde, çok ender olarak ağladıklarına tanık olundu. Bu da, bebeklerin doğuştan bir miktar gelişmemiş duygudaşlığa sahip olduklarının bir göstergesiydi. YÛZ İFADELERİNİ OKUMA Hoffman bebeklerdeki bu duygunun yoğunluğunu zamanla yitirdiğine, altı aylıktan büyük bebeklerin başkalarının huzursuzluğu karşısında artık ağlamayıp yalnızca yüzlerini buruşturduklanna, 1315 aylık olduklarında duruma el koyma eğilimi gösterdiklerine ve ağlayan oyun arkadaşlannı yatıştırmaya çalıştıklarına dikkat çekiyor. İki bebeğin annesinin de orada bulunduğu durumlarda bile bebeklerin kendi annelerini yardıma çağırmaları da ilginçti. Bebeklerdeki duygudaşlığın bir bölümü, şimdilerde daha iyi kavranabilen bir başka doğuştan kazanılmış yeti olan, yüz ifadelerinden duyguları kestirebilme yeteneğinin ürünü olabilir. La Salle Üniversitesi ruhbilim doçentlerinden Diane Montague bugün bile çoğu ders kitaplarında altı aylıktan küçük bebeklerin duyguları ayırt edemedikleri görüşüne yer verildiğini belirtiyor. Bu görüşün doğruluğunu sınamak amacıyla birtakım deneyler uygulayan Montague küçük bebeklerin çok hoşlandıkları "cee" oyununda farklı bir ipucu yakaladı. Onlarca dört aylık bebeğe yüzünde gülücüklerle bu oyunu uygulayan araştırmacı, yüzünü buruşturup ortaya çıktığında çok farklı bir tepkiyle karşılaştı. Kızgın bir yüz ifadesi ilgilerini çekse de, yüzlerinde herhangi bir mutluluk belirtisi yoktu. Gözle iletişim kurmayı reddetmenin bebeklerde üzüntü ve kaygının tipik bir göstergesi olduğuna parmak basan Montague tüm bunlardan altı aylıktan küçük bebeklerin yüz ifadelerine anlam verdikleri sonucunun çıkarılabileceğine inanıyor. ANNELER DİKKAT! Son araştırmanın yeni bebek sahibi olan anababaların ilgisini çekeceği kesin. Çünkii, bulgular bebeğin gerçekten de bir öke olduğunu ve bu ö'keliğin yalnızca akademik bir boyutla sınırlı olmadığını ortaya koyuyor. Bu yepyeni bulgular karşısında çocuk uzmanlarının minik hastalarını değerlendirme konusundaki yaklaşımları da giderek farklı bir boyut kazanıyor. Uzmanlar artık bebeklerin fıziksel gelişimlerinin yanı sıra, duygusal gelişmelerini de daha yakından izliyorlar. Araştırmalar duygusal esenliğin bebeğin gelecekteki sağlığı açısından ne denli önemli bir yer tuttuğunu gözler önüne seriyor. Belli temel "duygusal kilometretaşlarını" aşamayan bebeklerin konuşma ve okumayı öğrenmede zorlandıkları, okulda başarısız oldukları görülüyor. Doktorlar duygusal tepkilerden yola çıkarak henüz aylık bir bebekte depresyon, kaygı, öğrenme bozuklukları ve hatta otizm gibi olası ruhsal hastalık belirtilerini saptamanın yollarını keşfediyorlar. Amerikan Pediatri Akademisi başkanı Dr. Chet Johnson, çocuğun toplumsal, duygusal ve dilsel yetilerinin erişkinlikteki başarısını belirlemede fiziksel gelişmelerden çok daha önemli bir rol oynadığına dikkat çekiyor. Uzmanlar çok yakın bir gelecekte bu tür rahatsızlıklara yakalanma riskinin yüksek olduğu çocukları yıllar öncesinden belirleyip önlem almayı ümit ediyorlar. >.rin 7 annaenin sesidek, hemen ^ çin gereklidir. * birsüresonra î6 yaşlarında mlar. Anlaksal imgeler: Bu bö'lge bebeklerin inÛnden göriinüş sanları ve orada bulunmayan nesneleri anımSol beyın samalarına yardımcı olabilir. Geliştiğinde bebekler anne ya da S a f i b e y i î ı ^ babanın eksikliği karSol frontal lob şısmda kaygı duyabilirler. 8 aydan sonra Beyin taramaları: 9 büylik kazammlara ta ay kadar erken bir mk olurlar. tarihlen itibaren sıcaklık tarklılıkları Ustalıklı uslamlama beyin r Aynı zamanda duygusalaktivltelerinde denetimle de ilintili olan bu yansır. Hassa bö'lge çok yavaş gellşlr. bebeklerin sol Gelişme yaklaşık 1 yaşındafrontal loblarında doruk noktasına ulaşır ve daha yu'ksek yeniyetme yıllarına dek sürer. aktivite gözlenir "^Bakış açılarında gözlenen evrim: lOayfik '•//.•A' Bebekler Rol yapınj Emekleme çağındakl çocuklar daha bilinçli ılarınm nelere llgl olurlar ve kiblr ya da karşı arını anlamak için ını Izlemeye başlarlar koyma gibi daha karmaşık duyguları sergileyebilirler <ı etkıleşımlet Dikkat * ' Sorun çozme: ', söz gelimi kendisiuerekslnimlerlnin karşılana aldırtmaya masını, söz gelimi elinden mu? tutulmasım istiyor mu? zin çıkardığı seslerl idelerini izleylp yapmaya çalışın J8 aylık Bebekler bır zamanlar psikolojıstlerının düşundüklerınden daha fazla dünyanın farkındalar VVilliam James (18421910) Bebeklerin büyuk bır gelişme potansiyeliyle fakat armaşık bır yapıda doğduklarını ve derece derece utarlı bır gorünıime kavuştuklarına ınanıyordu iigmund Freud (18561939) îebeklerin fızıksel sınırlıklarının küçük duyarlıklafıyla 'amansız bir zevk arayışf içınde olduklarını düşünüyordu. JeanPiaget (18961980) Bebeklerin ilk ikı yıllarında, basit reflekslerden daha karmaşık diişüncelere doğru ilerlediklerini ileri sürfnüştü Elizabeth Spelke (1949) ^ 3 aylık gibi henüz çok küçük bebeklerin bile Çevresınde olup bittiğini anlayabileceğini gösterdı BEBEK BAKIŞINI OKUMA Bebekler bir yaşlarına yaklaştıkça, öğrenme açısından da giderek ustalaşıyorlar. Çevredeki insanların bakışlarından kafalarından geçenleri okumaya başlıyor. "Bakışları izleme" konusunu araştıran Washington Üniversitesi ruhbilim profesörlerin BEBEKLERDE DUYGUDAŞLIK En minik bebeklerin bile sergiledikleri duygulardan biri de duygudaşlık, ya da empati. Gerçekten de, başkalarının duygularına ortak olma yetisi bebeklerin beyinlerine çok erken evrelerde kazınmış olabilir. Yeni doğmuş bir bebeği ağlamakta olan bir başka bebeğin yanına yatırdığınızda, büyük bir olasılıkla, o da ağlamaya başlar. "Başka bebeklerin ağlamalarını duyan bebeklerin ağlamaya başladıkları yıllardır herkesçe bilinir" diyen New York Üniversitesi ruhbilimcilerinden ve 70'lerde bebeklerde duygudaşlıkla ilgili araştırmaları ilk kez başlatan Martin Hoffman, asıl sorunun bebeklerin neden ağladıkları olduklarına dikkat çekerek, "Bu bebeğin gerçekten de öteki yaşıtıyla ilgilendiğinin bir belirtisi midir, yoksa salt o gürültüye verdiği bir tepki midir?" diye ekliyor. Kısa bir süre önce İtalya'da yapılan ve shinn Çocuğunuzun çözümüntie yardımımza gerekslnim duyacağı bir sorun yaratın; en sevdiği oyuncağı da Işe katın. den Andrevv Meltzoff,"Bir insanın bakışlarından onun neyle ilgilendiğini, ne yapmak istediklerini kestirebilirsiniz. Görünüşe bakılırsa, bebekler de bundan haberdar...Onlar da bu yöntemle kültürümüzün bir üyesi olmayı öğreniyorlar," diyor. olasıca müthiş bir kartnaşa" sözcükleriyle betimliyordu. Yaklaşık bir yüzyıl boyunca geçerliğini koruyan bu görüşe göre, bebekler çevrelerindeki insanlara öykünmektan başka bir şey yapmayan ve yalnızca mutluluk, üziintü ve öfke gibi temel duyguları kavrayabilen bön yaratıklardı. Oysa, bilim şimdilerde bebeklerin yü'reklerinden ve beyinlerinden geçenler konusunda tiimden farklı bir görüntüyü gözler önüne seriyor. Bebeklerde kıskançlık, duygudaşlık ve düşkırıklığı gibi karmaşık duyguların, sanıldığının tersine, konuşmaya ya da yürümeye başlamadan çok daha önce geliştiği görülüyor. Araştırmalara göre bebekler zekâ açısıdan da sanıldığından çok daha incelikli. Bebeklerin olabildiğine çarpicı ayrıntıları içeren görsel bir dağarcığa sahip olmaları onların, erişkinlerin ya da daha büyük çocukların bile gözlerinden kaçırdıkları, en Söz konusu yeteneğin ilk olarak 1011 aylıkken ortaya çıktığına, bunun yalnızca bebeğin duygusal ve toplumsal gelişiminin önemli bir göstergesi olmakla kalmayıp, daha sonraki evrelerinde dilsel yeteneği konusunda da bir fikir verdiğine tanık oldular. Araştırmada bir yaşına geldiklerinde Yazının devamı arka sayfada 970/13 22 Ekim 2005