Katalog

TartışmaEditöre Mektup Bir kültür yaratıcısını nsanlar, karaciğer daha yitirdik! hücreleri gibi Türkiye, eleştirel aklın özgiirlüğü anlamında Aydınlanma için savaşım veren bir bilimcisini daha yitirdi:1925 Antalya doğumlu Prof. Dr. Asiye Nevin Selen. ılbılımcı Prof Dr Nevın Selen, DTCF'de Alman üılı ve Edebı yatı oğrenımını 1950 yılında bıtırdı Akademık karıyer surecını, bıtırdığı bolumde 1975 yılında profesorlukle doruklandıran bu bılım kadını, dılbılım alanındakı yetkınlıgının yanı sıra, ozgurluk, adalet ve toplumsal eşıtlık konularınddkı duyarlılığıyla da tarıınmaktaydı birbirine benzer mi? 10 trılyon kere kendısıyle çarpılması sonucu hesaplanabılır Bu, tasarlanamayacak kadar buyuk bır sayı olup, evrendekı elementer partıkullerın (elektron ve proton) tumunun toplamından bıle daha buyuktur Insan beynının çalışma yonunden farklı du zenlemelerının bu sayısal çokluğu nedenıyledır kı, bırlıkte buyumuş, bırbırının aynı ıkızler bıle, gerçekte bır'bırlerıne pek benzemezler D de kaçınmazdı 0nun bu tavrı.Turkıye'nın uygarlaşma surecıne katkı nıte lığının yanı sıra, bızler ıçın ozerk ve eleştirel bıreyler olma çağrısı anlaraı taşırdı Bılımın, hele de dılbılımın bir gereğı ya da turevı olan eleştirel duşunceden odun vermemesı ve kuçük çıkarlar ıçın ılkelerını goz ardı etmemesı nedenıyle, bırçok sıkıntı çekmek zorunda bırakıldıgını zamanla daha ayrıntılı oğrendığımde, Prof Dr Selen'ın ara sıra nıçın uzgun ve durgun bır gorunum sergıledığını daha ıyı an lamlandırabıldım Sayın Ceylan, Aylak Bilgi köşenizde insanlann karaciğer hücreleri gibi birbirlerine benzediğini yazdınız. Bu düşü'nceye karşı yanıt olarak Carl Sagan'ın cennetin ejderleri adlı kitabından bir bölümü gö'nderiyorum. eyındekı her noron ıçın kabaca 10 tane glıal (yapışkan) hucre vardır ve bunlar noronların kuruluşunda bır tur yapı ıskelesı gorevı yaparlar Insan beynındekı ortalama bır noron, sayıları 1000'le 10 000 arasında değışen sınapsa ya da bıtışık noronlarla bağlantıya sahıptır (Belkemığıne aıt sınır noronlarının yaklaşık 10 000 bağlantısı vardır ve Serebellum un Purıkmje denılen hucrelerınde bu sayı daha fazla olabılır Kortekstekı noron baglantılarının sayısı herhalde 10 000'den daha azdır) B 1974 1978 yılları arasında Ankara Unıversıtesı Dıl ve TarıhCoğrafya Fakultesı'nde bıtırdığım Alman DıIt ve Edebıyatı Bolumunde oğrencısı olduğum Prof Dr Selen, dılbılımın ozellıkle fonetık ve fonolojı alanlarında uzmanlaşmıştı Dıl duyarlılığı ve dı le ozen Prof Dr Se len'ın oncelıklerı arasındaydı Bılımsel çalışmaları, oncelıkle Al man dılı alanında yoğunlaşmasına kar şın, Turkçe konusundakı duyarlılığını, Turkçe'nın bılım dılı olarak gelışmesı ıçın gereklı çalışmaları ve ozendırmelerı hıçbır zaman ıhmal etmezdı Turkçe'nın bılım dılı olarak gelışmesıne ılışkın ozenı ve çabası belırgındı Bunun yanı sıra, dılın duşunsel anlamda gudumleyıcı amaçlar ıçın kullanılabıleceğını, bu nedenle de dıle ve dıl kullanı mına eleştirel yaklaşılması gerektığını sureklı duyumsatırdı SANAT YÖNÜ DE GÜÇLÜ Bılımın yanı sıra, sanatsal yonu de belırgın olan sev gılı hocamız, ozellıkle klasık Batı muzı ğıne olan tutkusunu dıle getırırdı Yet mışlı yılların olaylı ortamında egıtımoğretımle ılgılı duşuncelerımızı kendısıne aktarmak amacıyla benımde ıçınde bulunduğum bır kume oğrencısını evınde kabul etme ıncelığı gosterdıgı anlara bu muzık turunun eşlık ettığını anım sıyorum Ikı çocuklu bır annenın olağan yuklerı hocdmızı bılımcı nıtemının ge reklerını yerıne geürmekten alı koyamazdı Prof Dr Selen bılımsel tavrı ve urunlerıyle de meslektaşlarının saygısını ve ovgusunu kazanmışür Soz konusu bılımsel tavrı salt oğrencılığım suresınde değıl, akademık karıyerım surecınde de deneyımleme olanağı buldum 1988 yılında, o sırada gorev yaptıgı Eskışehır Anadolu Unıversıtesı'nde gırdığım doçentlık savunması sırasında yaşantıladığım bı lımsel yetkınlık, belleğımde sureklı olarak canlılığını koruyacaktır Turkıye'nın yetıştırdığı bılımcı, aydın ve demokrat kışılıkler arasında seçkın bır yerı hak etmış olan Prof Dr Nevın Selen, bu nıtelıklerıyie kendısını tanıyanların belleğınde ve bılın cınde sureklı yaşayacaktır ve anılacaktır Kendısını saygıyla anıyorum Prof. Dr. Onur Bılge Kula Hacettepe Unıversıtesı Edebıyat Fakultesı ELEŞTİREL DÜŞÛNCEYE SAYGI Prof Dr Selen'ın dıl konusun da sergıledığı çozumleyıcıeleştırel yaklaşımın ızduşumlen, ozgurluk ve demokrası gıbı bılım ozgurluğunun onkoşullarında da kendibinı açık bir bıçımde gosterırdı Ataturk devrımlerının ruhunu ozumseyen ve davranış larına sındıren değerlı hocamız, oğrencılerını ozerk bıreyler olarak değerlendırdığınden, yaşam ılkelerı olarak gorduğu aydınlanmau ve ılerlemecı tavrını eğıtımogretım etkınlıkle rıne yansıtmaktan ozenle kaçınırdı Bunun yanı sıra gerektıgınde muhalıf tutumunu odunsuz bir bıçım de ortaya koymaktan ve hıçbır çıkar duşuncesıne kapılmaksızın karşıt tu tumunun gereğını yerıne getırmekten Eğer her sınaps, elektronık beyınlerın devre elemanlarında ol duğu gıbı basıt bır soruya tek bır evet/hayır yanıtıyla karşılık verıyorsa, beynın ıçe rebıleceğı en çok evet/hayır yanıtları veya bılgı bıt lerının sayısı yaklaşık 10 uzerı 10 kere 10 uzerı 3=10 uzerı 13 veya 10 trılyon bıt olacaktı (ya da noron başına 10 uzerı 4 sınaps. kullanacak olsay dık, bu sayı 10 uzerı 14=100 trılyona ulaşacaktı) Bu bağlantılardan bazıları dığer sınapslar gıbı aynı bılgıyı ıçermekte olmalıdır, bazıları motor ve tanıma dışı ışlevlerle ılgılıyken, otekıler oylece boş olarak gergın bır yay gıbı yenı gunun heye camyla tıtreşmeyı beklemektedırler BENZERSİZ VE FARKLI Eğer her ınsan beynınde yalnızca bır sınaps (bağlantı olsaydı çok muazzam bır budalalığın karşılığı olarak zıhın yonunden ancak ıkı seçenegımız olacaktı Ikı sınapsımız olsaydı, o zaman 2 uzerı 24 seçenek, 3 sınaps oldugundd 2 uzerı 38 ve genel olarak N sınaps ıçın 2 seçenek olurdu Halbukı ınsan beynı 10 uzerı 13 sınapslık bır rakamla nıtelenmektedır Boylece, ın san beynının alabılecegı farklı haller de 2'nın 967/211Ekım 2005 Yıne bu sayısal çokluk, ınsan davranışla rının onceden kestırılmezlığını ve yaptıklarımıza kendımızın de hayret ettığı o bazı anları açıklayabılır Gerçekten de, boylesıne buyuk rakamlarla yuz yuzeyken ınsan davranışlarının duzenlılık gostermesı bıle bır mucızedır Bunun yanıtı, beynın butun olası durumlarının asla gerçekleşmemış olmasıdır, ınsanlık tanhı boyunca hıçbır ınsan tarafından ıçıne gınlmemış, hatta bır kez olsun goz atıl mamış ınanılmaz derecede zıhın duzen lemelerı mevcut olmalıdır Bu açıdan bakıldığında, her ınsan gerçekten benzersız ve farklı olup, bıreysel yaşamın kutsallığı da akla yakın bır ahlaksal sonuç olarak ortaya çıkmaktadır Bir okur