Katalog

Hukuk Bilimi Çetin Aşçıoğlu* Avukatlar da eylemde aşayan bir toplumsal varlık olarak devlet yönetiminde, işin doğası gereği, sorunlar tükenmez. Ancak devleti devlet ğibi yönetemeyen ve bu nedenle sorunlarla başa çıkamayan iktidarlar toplumun dayanma gücünün sığasını (kapasite) zorlarlar ve patlamalara neden olurlar. Siyasal güçler, senelerdir, hazırlıksız işbaşına geldiklerinden ve devleti oluşturan tetnel değerleri zaman zaman gözardı ettiklerinden devleti devlet gibi yönetememişlerdir. Bu nedenle eğitim, sağlık ve adalet gibi temel kamu hizmetlerinde sorunlar patlama noktasına gelmiştir. İşte geçen ay barolar düzenledikleri bir dizi yürüyüş, toplantı ve alkışlı karşı çıkmalar ile; "hukukun üstünlüğü", "yargı bağımsızlığı" gibi temel sorunların dayanma gücünün sığasını zorladığını ve tehlike çanlarının çalmaya başladığını kamu oyuna duyurmaya çalışmışlardır. Demokratik bir toplumun gereği olan bu gibi eylemler eleştirilemez. Baroların ortaya koymaya çalıştığı sorunlar, birkaç yılın değil değişik iktidarların görev aldığı yılların beceriksiz, umursamaz tutum ve davranışlarının sonucudur. Ancak bugün sorunları çözmekle iş başında bulunan siyasal gücün, kendi katkılarıyla da sorunlar yumağı durumuna gelmiş hukuk ve özellikle yargı alanındaki huzursuzluk, tedirginliklerin sorumlusu olması #7 da doğaldır. Güç sende, çözemiyorsun sorumlusun. le bozulan ve yozlaşan meslek etiğidir. FRANSA VE TÜRKİYE Uzmanlık (bilgi ve yetenek) sorunu ile etik sorunlar çözünıe kavuşturulmadan avukatlık mesleği kan kaybetmeye devam edecektir. Bu bağlamda barolara büyük görev düşmektedir. Önce sorunları, nedenleri araştırılmalı sonra da çözümler üretilmelidir. Kuşkusuz çözümlerin bir bölümü yasal alanda olacaktır. Barolar yargının ve ülkenın sorunları yanında öncelikle kendi iç sorunları konusunda kamu oyunu ve politik güçleri aydınlatmalı ve gerektiğinde demokratik eylem haklarını kullanmalıdırlar. Yoksa geçen ay yapılan haklı uyarı eylemleri gibi kamu oyu ve siyasal güç karşısında başarısızlık kaçınılmazdır. Bu bağlamda dış ülkelerden iki örnek vermek istiyorum: Fransa'da avukatlık yapan Banu Anıl Antonetti'nin "Fransa'da hâkim önce avukatların anlatımlarından ve sunduklarından yola çıkarak durumu değerlendiriyor; Türkiye'de ise hemen her şey bilirkişilere bırakılıyor" açıklamasından (2) ülkemiz açısından iki sonuç çıkarabiliriz: Fransa'da avukatlar davaları iyi hazırlamakta ve kovuşturmaktadırlar. Yargıçlar da avukatlara güvenmektedir. Ülkemiz için karşıt kavranı kanıtından yola çıkarak yapılacak değerlendirme savunma mesleği kadar yargı açısından da düşündürücü ve üzücüdür. Örneğin bilirkişi kurumunun yargı yetkisini gasp ederek yozlaşmasında yargıçlar kadar avukatların da çok büyük sorumlulukları vardır. Yürürlükteki hukuk kurallarının uygulanmamasına hatta yetkilerinin ellerinden alınmasına sessiz kalan avukatların suskunluğu avukatlık kurumunun bu gün içinde bulunduğu olumsuzluğun tipik örneğidir. Y Yargı ve yargıç sorunlarını ne denli çözerseniz çö'zü'n, avukatlık kurumunun bilgi, beceri ve etik sorunlannı çözmeden sağlıklı bir yargı düzenine kavuşmak olanaksızdır. Bu nedenlerle barolar ve avukatlar cü'ppelerini önlerine koyup sorunlarını ö'ncelikle kendi onur ve saygınlıkları açısından düşünmeli. her yönü ile memurlara özgü özlük hak ve işlemleriyle görev yaparlar. İstekleri olmadan görev ve yerleri değiştirilir, yönetsel denetim (teftiş) görürler ve memurlar gibi hafıfletilmiş birazda hoşgörülü disiplin yaptırımlar söz konusudur. Üstüne üstlük siyasal iktidarların hemen her dönemde yargı içinde kadrolaşma girişim ve eylemleri yargı ve yargıç üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadır. lar. Bu bağlamda bireysel olarak mesleğini eleştirilen ve kaygı duyan sorunları dile getirerek çözümler öneren avukatları da göz ardı edemeyiz. YANLIŞLIKLAR KAÇINILMAZ Günümüzde; gerek öznel hak yükümlüklerin gerekse cezai sorumlulukların kapsamı ve içeriği giderek artan biçimde genişlemekte ve çoğun karmaşık durumlar da söz konusu olmaktadır. Diğer yandan bireyin doğru ve güvenli yargılanma hakkını güvenceye alan yargılama kurallarının süresinde ve yerinde kullanılmaması, özellikle özel hukuk yargılamasında gizil (potansiyel) bir tehlike oluşturur. Bu nedenle ne denli yetenekli, bilgili, ekınli (kültür) yargıçlarca yapılırsa yapılsın; yargılamada işinin uzmanı olan avukata gereksinim söz konusudur. HAK ARAMA EYLEMİ Böyle bir ortamda baroların demokratik eylemleri, hak arama olarak nitelendirilmelidir. Çünkü sağlıksız çalışan bir yargı, savunma mesleği ve onun temsilcileri olan avukatlar için potansiyel bir tehlike durumundadır. Kuşkusuz hak aramanın son kapısında hak arayan bireyler için de. OLUMSUZ TEPKİ GİDİŞATA YARGIYA GÛVEN Bir Alman hukukçusuna "Almanya'da bireylerin ve toplumun yargıç ve avukat açısından yargıya güven durumu nedir" sorusuna aldığım yanıt: "Yargıçlara karşı güvensizlik söz konusu değildir; avukatlar için parasal ilişki nedeniyle aynı şeyi söyleyememem; ancak güven avukatlar için de üçüncü sınavdır (birinci hukuk fakültesi bitiş ikincisi uzmanlık yüksek lisan sınavı); bu nedenle avukatın güven yitimi hiçbir biçimde hoşgörülemez". Biz de ise bir kamu oyu araştırması yapılsa ,ortaya çıkacak olumsuz sonucu bugünden kestirmek olanaklıdır. Yargı ve yargıç sorunlarını ne denli çözerseniz çözün, avukatlık kurumunun bilgi, beceri ve etik sorunlarını çözmeden sağlıklı bir yargı düzenine kavuşmak olanaksızdır. Bu nedenlerle barolar ve avukatlar cüppelerini önlerine koyup sorunlarını öncelikle kendi onur ve saygınlıkları açısından düşünmelidirler. *Yargıtay Onursal Üyesi cetina@mail.koc.net (]) Einstein (2) Güncel hukuk Eylül 2004 Bu nedenle siyasal gücün, baroların bu eylemini siyasal karşıtlarının etkisine indirgemesi de yanlıştır. Bu eylemlerden, siyasal alanda, çıkar umanlar olabilir. Ne var ki, yargıdaki olumsuz gidişat yadsınamaz bir olgudur. Siyasal güce bu bağlamda düşen görev, siyasal çıkarlarını, öznel beklentilerini gözetmeden bilimin ve usun ışığında çözümler üretmektir. At gözlüğuyle sorunlara bakarak çözümler üretme girişimleri çözümsüzlüğe ve yeni sorunlara neden olur. Yargı ve hukuk alanında yaşadığımız bu gün de güncelliğini koruyan sorunların nedeni budur. Unutmayalım sorunları onları yaratanların mantığı ile çözümler üretilemez (1). Çağdaş ve demokratik bir devlet düzeninde, yargının sağlıklı çalışması için gerekli olan yöntem ve koşulları yeniden keşfetmeye gerek yok. Bunlar, yargı bağımsızlığı ve yansızlığını sağlayan olmazsa olmaz nitelikteki evrensel güvencelerdir. Oysa hemen hemen hiçbiri ülkemizde bulunmamaktadır. Devlet'in üç organından biri olan yargı da çalışan yargıçlar Yineleyerek söylüyorum, yargının içinde bulunduğu sorunlardan siyasal güç sorumludur. Ancak bir meslek kuruluşu olarak baroların da sorumluluğu yoktur, demek de olanaksızdır. Avukatlık yargının üç ayağından biri olduğuna göre avukat ve barolarında sorumluluğu yadsınamaz. Çalışma alanlarının kendi sorunlarını dile getirmemek, kamuyu aydınlatmamak, sorunları üzerine giderek çözümler üretmemek toplumumuza özgü bir olumsuzluk olduğunu düşünüyorum. Siyasal güce, yargıya karşı haklı eleştirilerini dile getiren baroların ve avukatların çoğunun kendi sorunlarında sessiz kalmaları bağışlanmaz kaçınma biçiminde bir eylemdir. "Kol kırılır yen içinde kalır" özdeyişini yeğleyen toplum ve kurumlar yalnız ve yalnız kendilerini aldatır Tersi durumda "yargılamanın doğru ve güvenli yapılmasında" , "yargı buyruğunun oluşmasında" hatalar, yanlışlıklar büyük olasılıkla kapıda bekler. Davaların, işinin uzmanı olan avukatlarca yürütülmesi hem yargılananlar hem de yargı acısından güvencedir. Her önüne gelen hukukçunun söz de stajyer eğitimi denen göstermelik bir eğitimle avukat olabildiği ülkemizde işinin uzmanı avukat sorunu temel bir sorundur. Diğer yandan kanıtlarla inandırma sanatının ustaları olması gereken avukatların yalnız uzman olması da yeterli değildir. Etik değerlerin çiğnendiği bir ortamda güvensizlik egemen olur. İyi ve doğru insanlara ötekilerden daha kolay inanılır. Kutsal savunma mesleğinin içinde yaşadığı bir temel sorun da çok çeşiüi nedenler 967/17 1 Ekim 2005