Katalog

Arkeoloji Vikingler, Amerika kıtasın Kolomb'dan önce mi kesfetti? Tarihin en ilginç tartışmalarmdan birinin sonucu, Kensington'daki ünlü Runa yazıtının gerçek olup olmadığını kontrol edecekler. 2sveçli çiftçi Olof Öhtnan 1898 yılında, yüz binlerce I Iskandinavyalı göçmenin yeni vatanı olan MinnesoXta'da, üzerınde Rünik işaretlerin bulunduğu bir taş bulmuştu. Yeşilımsı gri yazıt üzerinde on kuzeyli denizcinin ölümle biten keşif gezisi anlatılmakta. Yazıtı bir kavak ağacının köklerı arasından çıkaran Öhman o tarihlerde pek ciddiye ahnmadıysa da, yakındaki Kensington kentinin adı verilen buluntu, göçmenleri sevindirmişti. Yazıtın tarihine göre kuzeyli denizciler Amerika kıtasını 1362 yılında yani Kolomb'dan önce keşfetmişlerdi. Fakat neredeyse tüm uzmanlar bu ilginç buluntunıın sahte olduğuna inandı ve bundan soııraki yaşamanı şarlatan ve yalancı olarak geçirmek zorunda kalan Öhman, yazıtı işaretleri alta gelecek şekilde kapısıııın onüne basamak olarak yerleştirdı. Ve aradan bunca yıl geçtikten sonra Öhman ve buluntusu kıymete bindi. Kensington taşının gizini çdzmek isteyen Stockholm Tarih Müzesi. çiftçiyi sempozyumun açılışına davet etti ve basa mak olarak kullanılan yazıt da bu vesileyle ilk kez Avrupa'ya getirildi. sekliğindeki bir Viking heykelinin kalkanında "Alexandria, Amerika'nın Doğum Yerı" yazılı. Rünik metnin ayrıntılı analizlerinden sonra gerçekler ortaya çıkacak. İsveçli bilgin Sven Jansson. 1948 yılında yazıtın sahte olduğunu iddia edince o tarihte yürürlükte olan tüm araştırmalar durmuştu. GERÇEK, KENSINGTON YAZITINDA GİZLİ YAZITTA NELER VAR? Cizemli buluntu seksenli yıllarda yeniden önem kazandı. Vikinglerin azimliliği ve yayılışlarınm anısına dikilen anıtlar üzerindeki yazılar, tüccarların ve korsanların Ladoga gölü, Dinieper ırmağı ve Hazar denizinden sonra Grönland ve Neufundlan'da dönüşlerini anlatıyor. Bir denizci tayfasının Amerika'nın içlerine kadar girmiş olması birçok tarihçeye inandırıcı gelmiyor. Fakat Kensington yazıtında anlatınlar böyle. Adı bılinmeyen tarihçi dokıız dizelik yazısında sekiz Gotalandlı (bugunku İsveç) ve yirmi iki Norveçlinin keşif yolculukları sırasında bu yazıtın kuzeyınde günubirlik bir gezi yaptıklarını anlatıyor. Bazıları balığa çıkmış ve dönüşte on kişiyi kan revan içinde bulmuştu. Yazı "Bizi bu kötülükten kurtar" cümlesıyle bitiyor ve taşın dar kısmında 1362 tarilıi kazılı. Özel bir beşli sisteme göre kazılan sayı Stockholm Anıtlar Daıresı başkanı ve Runa uzmanı Helnıer Gustavson'a göre yazıtın sahte olduğunu kanıtlamakta. Bu tarihlendirme biçimi ve diğer dikkat çekicı özellikler bugiine dek sadece ahşap bir hayvan omuzluğunda saptanmış. Runa işaretleri bir Rünik yazı uzmanı tarafından 1907 yılında bu geleneğin yeni çağa kadar süregeldiği Dalarna bölgesinde kazılmıştı omuzluğun üzerine. İşte Kensington yazıtı da bu döneme ait diyor Gustavson. YAZILAR AŞINABİLİR MİNEROLOJİK İNCELEME Yeni mineraloji incelemeleri ve metindeki farklı yorumlar sayesinde en gizemli Runa yazıtı yeniden onem kazandı dıyor Müze Müdiirü Kristian Berg. Bununla birlikte Minnesota buluntusuyla ilgilı son görüş ayrılıkları bir gerıliın senaryosu (Berg) gıbı, her yanıt yeni bir soruyu da beraberinde getiriyor. İsveçli bilim adamları şimdi yazıtı yakmdan inceleme fırsatını yakaladılar. Yazıt, Şubat ayına kadar Stoekholm'da kaldıktan sonra Kensington'daki Alexandria kasabasına götürülecek. Burada 8,5 metre yük getiriyor. Amerikalı jeolog Scott Wolter'in görüşü ise farklı. Wolter, yazıtın üzerindeki aşınmaları 19.yy'daki mezar taşlarıyla karşılaştırarak şu sonuca vardı: Yazıların tamamen aşınıp yok olması 194 yıl içinde gerçekleşebilir. Yazıtın yüzeyi şimdi Stockholmlu jeolog Runo Löfvendahl tarafından yeniden inceleniyor. Löfvendahl, Runa yazıtlarının aşınma süreci konusunda uzman. El değmeden hazırlanan üçboyutlu göruntüler harf biçimlerinin yorumlanmasını kolaylaştıracak. Kensington yazıtı üzerindeki her sözcük üzerinde tartışılabilir dıyor Uppsala Unıversitesi fılologu Henrik VVilliams. Metindeki tutarsızlıkları ve hataları inkar etmiyor uzman. Bazı sozcukler 19.yy'a uygunken diğerleri de ortaçağdaki İskandinav metinlerine yakın. Fakat bunlar Rünik yazı uzmanının şivesinden ya da hatalarından da kaynaklanabilir diyor araştırmacı. Bilim camiası. yazıtın Runa ışaretlerinden dolayı özel bir mesele olduğu konusunda lıemfikir ve bu konuyla ilgili açıklama kısaca şöyle: Akla her şey gelebilır, birçok şey mümkün, olasılıklar az ve hiçbir şey kesin değıl. Çiftçi Ohman (ortada) ve Kensington yazıtı: Her yanıt yeni bir soruyu Nilgün Özbaşaran Dede 891/24 17 Nisan 2004