Katalog

BilimToplumSiyaset ziyaret etti, onlara Almanlann ve Japonların tümüyle yenilmiş durunıda olduklarını, bu durumda bombanın kullanılmasının hiçbir yarar sağlamayacağmı, ustelik pek çok sakıncalar ıçerdiğini anlattı (1944 ortaları... Churchıll bu görüşmeden sonra Bohr'u tutuklatmaya kalkışmış ama sonradan vazgeçmişti). Roosevelt'in 1944'ün aralık ayırıda ünlü banker A. Sachs'ın çabaları sonucuABD'nin bombayı onceden açıklanan ve canlılardan boşaltılacak bır bölgeye atmasına ve ardından "Teslim olun, aksi halde bu bombayı size karşı kullanacağız" demesine karar verdiği biliniyor. Hiroşima'da ve Nagazaki'de 6 ve 9 Ağustos 1945'te (ve izleyen yıllarda) ölecek olan 340.000 insanın, yalnız onların mı, herkesin, hepinıizin kaderi 12 Nisan 1945'te aniden değişti, yeniden belirlendi: ABD Başkanı Roosevelt o gun oldu (Einstein'ın ve Szilard'ın, bombanın neden kullanılmaması gerektiğini büyük bir uzakgörürlükle açıklayan mektupları, masasının üstünde, henüz açılmamış olarak duruyordu). Roosevelt'in yerine, tarihin en gabi (= kalınkafa) ABD başkanlarından Harry S Tnıman'a geçti (* Compton, Eırnest O. Lavvrence, Vannevar Bush, MIT Rektoru Karl T. Compton ve Harvard Rektoru James B. Conant). banın hemen atılmasına karar vermiş olan mahut komıteye gönderildi ve komite 16 Haziran'da yeniden toplandı. Sonuç: Komite eski kararında direniyordu. Oppenheimer'in bu konuda sonradan yaptığı bir açıklama şoyleydi: "Bombalardan birini çölün ortasında havai fişek gıbi patlatmanın pek de etkili olmayacağını düşündük". hazineleri" kenti idi. Listeye Kyoto'nun alındığını öğrenen Manhattan Projesi'nin Japonya uznıanı Profesör Edvvin O. Reischauer büyük bir telaşla amiri Binbaşı Alfred MacCormack'ın Ordu İstihbarat Servisi'ndeki odasına koştu, orada Kyoto'nun listeden neden çıkarılması gerektiğini anlattı, Reischauer bunları anlatırken düpedüz ağlıyordu. Çok etkilenen Binbaşı MacCormack Savaş Bakanı Stimson'a gittı, onu ikna etti ve Kyoto kara listeden çıkarıldı. Konvansiyonel bombalarla bombalanmayarak son sınav için hazır tutulacak kentler listesinde üç kent kalmıştı: Hiroşima, Kokura ve Niigata. Listeye "yedek hedef" olarak Nagazakı ekiendi. KARŞI ÇIKAN 7 BİLİMCİ Bu karar çok gizli tutulmuştu, yine de kulaktan kulağa yayıldı. Chicago Üniversitesi'nde oluşturulan ve yedı bilım adamından oluşan bir komite, tarıhe "Franck Raporu" olarak geçecek olan raporu yazdılar ve Savaş Bakanlığı'na sundular. Atom bombasını savaş silahı olarak KYOTO LİSTEDEN ÇIKIYOR Bomba ıçin uygun hedef seçimi ça NİİGATA ES GEÇİLİYOR Birinci bomba (lakabı "Küçük Oğlan") 6 Ağustos'ta Hiroşima'ya atıldı: O gün 70.000 kişi öldu, sonraki olumlerle birlikte bu sayı 200.000'e ulaştı. İkincı bombanın (lakabı "Şişko") 11 Ağustos'ta Kokura'ya atılması programlanmıştı. Hava koşullarının kötü olacağı anlaşıldığından bombanın atılması iki gün erkene, 9 Ağusto.s'a alındı. Kokura'da hava yine bulutluydu. Bombayı taşıyan "Grand Artıst" lakaplı B29 uçağı Kokura üzerinde 45 dakika dönendi, bulutlardan hedefi görmek olanaklı değildi. Bunun üzerine bonıbanm Nagazaki'ye atılmasına karar verildi ve uçak yon değiştirdi. Niigata, havasının bulutlu olacağı anlaşıldığından, ayrıca birinci sıradakı Kokura'ya 900 km. uzaklıkta olmasından dolayı oysa Nagazaki'nin Kokura'ya uzaklığı 150 km. idi listeden çıkarılmıştı; kaldı ki uçağın yakıt deposunun vanası arızalanmış ve ıstense de Nııgata'ya ulaşmaya yeter yakıt kalmamıştı. Evet, bomba atıldı. Bomba Nagazaki'de 140.000 kışıyi öldürdü. Geçmiş olsun Niigata ! (*) Emeklı ODTU oğretim uyesi, gonencuPmetu. edu. tr KARARIİMZALAYAN 7 BİLİMCİ Atom bombasının varlığı o zamana kadar Truman'dan gizlenmış olduğu için, başkanlığa geldiğinde kendisine yarım saatlik bir "brifing" verildi. İlkin bombanın atılması için düşünülen 17 kentin lıer birinde oluşacak yıkım ve beklenen ölü sayılarının hesaplanması ıle John von Neumann gdrevlendirildi. Mayıs 1945'te üç bakan, deniz kuvvetlerinden bir asker ve yedi bilim adamından kurulu bir komite oluşturuldu. Bu komite 1 Haziran 1945'leki son toplantısında bombanın Japoııya'ya derhal ve hiçbir on uyarıda bulunulmadan atılmasına karar verdi. Kararda en yıiksek psikolojik etkinin sağlanması amacıyla, bombanın, çok sayıda işçi çalıştıran savaş endüstrisi kuruluşlarını ve çevresindeki yoğun işçi yerleşimlerini içeren bir lıedefe atılması yer alıyordu. Bu kararın alındığı toplantıya dört büyük iş adamı da (Du Font, Tennnessee Eastman, VVestinghouse ve Union Carbide şirketlerınin başkanları) katılmıştı, karara yalnızca asker üye o da yalnızca on uyarı konusunda karşı çıkmıştı! (Bu tarihi karara ımza atan bilim adamlarının adlarını bu vesıle ile yad edelim: J. Robert Oppenheimer, Enrico Fermi, Arthur H. kullanmaktaki sakıncaların ayrıntılı bir biçimde sergilendiği raporda, örneğin, şu görüş yer alıyordu: "Böylesine guçlü bir silahı gizlice yapıp aniden ve sanki adi bir bombaymış gibi gelişigüzel kullanabilen bir ulkeye, bu tur sılahların uluslararası anlaşmalarla yasaklanması ıstendiğinde, başka ulusların güvenebilmeleri çok zor olacaktır... Bomba, Birleşmiş Milletler temsilcılerinin önünde ve ıssız bir adada patlatılmalıdır... Amerikd dünyaya 'bakın elimizde nasıl bır sılah var. Ama bız bu silahı kullanmadık' diyebilmelidır". Onde gelen 57 bilim adamının imzaladığı bu raporu hazırlayan bilim adamlarını da anmak gerekir: James Franck, Donald J. Hughes, Leo Szilard, J. C. Stearns, Eugene Rabinovvitch, Glenn T. Seaborg ve J. J. Nickson. Bu bilim adamları öylesine tanınmış ve saygı duyulan kişilerdi ki rapor, bom lışmaları o sıralarda başlamıştı. Hedef seçimi komitesinde Oppenheimer'in başkanlığında matematikçiler, fızikçiler, patlayıcı uzmanları ve meteorologlar vardı. Komite, bombanın etkilerinin sonradan ıyice anlaşılıp çözümlenebilmesı amacıyla atılacağı kentin daha önceden konvansiyonel olarak az bombalanmış bir kent olması ve bundan sonra da bombalanmaması kararını aldı. O sıralarda Japon savunması hemen tuınuyle çdkmüştu, Amerikan uçakları hıçbır dırenişle karşılaşmadan ıstedikleri kentleri rastgele bombalıyorlardı. Bu nedenle dört Japon kenti seçildi, bu kentlerin bombalannıası yasaklandı. Seçilen kentler şunlardı: Kyoto, Hiroşima, Kokura ve Nııgdta. Kvoto bın yıl süreyle Japonya'nın başkentı olmuştu (794 1868). Japonya'nın kültürel bakımdan en önemli kenti, bir "müzeler, tapınaklar ve mimarlık (**) Bu S harfinden sonra noktd yok1 lltlın dıgı gibı hemen her ABD'lının bır "orta adı" vaıdıı •orneğm şımdıkı bdikjnm "dubvj"sı a;ıw Tuıman'ın ortj adı yokmıif Du^duıiundj, j/uıt'i/ de babası da kendı babalanmn adını vermek ıstenıı^lcr. anlaşmazlık çıkmış fiııyıık babalaıdan bııının adı Solomon. oburunun adı Shıpp ımıs Eb, oglanın OJ (a ddı da S oliun, dcnmı$ O vuzden bu S noktasız yazılıyur Belkı de bu orla adsızlıkLuı dokıvı oıu "llarıy Çıfthonıba Tııınun" lakabı uytfıın gwulımı$ tur, o da tarıhe oylece geçınıstıı Kaynaklar: AııaBntdnnıca, Istaııbul. 1990 AMIIIOV, IMJC Aiinıııv's Hıoriraphıtdl Encyclopedıa of Scıence and Teclıııoloıiy, Loııdra, 1975 Byers, Nına. "Physcısts and the Decisıon tn Drop the liomb". CKKN Courier, cilt 42, no. 9, 2002 CıoneiK,, (lunıy Hcp Aranızda OlacaıtımFrederic JolıntCune'nın Yd^ami)vku!>ıı, I.slanbııl, 1994 Jungk. Robert" Brıghter than a Thoıısand Suıib. Ncvvork, 1958 Rlıodcs, Rıclıard The MakıııtS ol the Aloınıc Bomb, Nevyork, 1988 The New Kncyclopedia Britannıca, 15 baskı, Chicago. 1974 926/1118 Arahk 2004