Katalog

Cönülden Bilime MI Tden bılun adamlan dunyanın çok kısa sure sonra alün petrol ve ekılebılır alanlarını tuketeceğı doğrultusunda uyarüarda bulunarak, vakıt geçırmeden dogum kontrolunu arttırmak gerektıgıne dıkkat çektüer Bu karamsar tahmınlenn hıçbırı tutmadı Ve dunya nufusu buyuk bır hızla drtmasına karşın, bugun 6 1 müyar, 2050 yılında 9 3 müyara urmanacagı tahmın edüıyor buyume hızı yuzde 1 2 orarunda azaldı Dogum kontrol araçlannın gelışmesı, ük dogumun üen yaşlara kayması, kadınlann çalışma hayatına aülması, kırsal alarüardan kentlere goç gıbı etmenler dogum hızının azalmasında onemlı rol oynadı Ancak toplumlann bu konuda büınçlenmesını de yabana atmamak gerekıyor Kıyamet senaryolanyla beyınlen yıkanan uluslar, başta Meksüca olmak uzere, son derece katı aüe planlaması kampanyalan başlattüar 1970'lerde başlatüan bu pohükalar buyuk olçude amacına ulaştı Az sayıda çocuk sahıbı olmanın nedenlerının arasında ınsanlann ıüraf et mekten kdçındıklan başka bır neden daha var Az çocuk hem daha kolay hem daha ucuz FYansız sosyolog Jean Claude Kaufman, tek çocuklu aüe sayısındakı artışı' bıreycüıgın gelışmesı" olgusuna bağlıyor Kaufman'a gore ' Bıreyın kendı ıçın besledıgı umutlan üe aüeden beklentüerı arasındakı uzlaşmanın sonunda tek çocuklu aüe tıpı ortaya çıktı Tek çocuk fimank ve bencll olduklan" gerekçetlyle suçlanıyor Tek çocuklu aue ıdeal degü, ancak bırey tıkları ızlenım konusunda çok duyarlı olan tek çocuklar, üe aüe arasındakı çelışbyı çozume bağlayan orta bır yol çogunlukla ük tanıstüdarı kışüerden tek çocuk olduklannı Tek çocuk hem parasal hem de duygusal açıdan en uygızlerler Japon psıkolog Fnmle lfi, "Pek çok ınsan tek gunu Buyuk kentlerdekı süaşık, kuçuk evlerde üa veya çocuklar konusunda onyargüıdır Bunlann aşın derecede daha fazla sayıda çocukla yaşamak kolay degü Egıüm bencü oldugunu duşunurler Tek çocuk ıse yaşam boyu soz konusu olduğu zaman tek çocugun avantajlan tartışübu onyargıyı sümek ıçın çabalar" dıyor maz Tek çocugu seçkın okullara gonderebüırsınız, an Tek çocuklar konusunda yapüan araştrmalar, ıster cak üoncı ve uçunculenn bu konuda hıç şansı yoktur" Tayland'da ıster Bolıvya'da yaşasınlar, tek çocuklann çok Bu demografik trendın tum avantajlanna karşın kardeşlı çoculddrdan farklı olmadıgını gosterıyor Amenolumsuz yonlerını de goz ardı etmemek gerekıyor Hekalı psücolog Tonl FUbo,' 'Tek Çocuk Aüesı" ısırrüı kıtamen hemen tum gelışmış ulkelerde nufus artış hızı azabında bu konudakı goruşlennı şoyle düe geunyor "Tek lırken, BM'ın en yoksul ulkeler sınınna dahü etügı ulkelerçocugun, kardeşı olan çocuklardan farkı bıraz daha avande ıse nufus 2050 yüında 3 katına çıkacak Boylece her tajlı konumda olmasıdır Bu çocuklann kendüerme gu10 kışıden 9'u gelışmekte olan ulkelerde yaşıyor olacak venlen daha fazladır ve okulda daha başarüıdırlar Ancak 6 kışıden bırı, nufusu son yülarda müyan aşan Hındıssaldırganlık gıbı konularda herhangı bır farklüık sergüetan'da yaşayacak Afrücada Buyuk Sahra'nın guneyınde mezler Yme de bu çocuklann daha kolay dost edındıkdogum oranı duşmekle bırhkte, hala çok yuksek 1990 lerı, daha konuşkan olduklan, anababalanyla yakın üışkı yüında dogum oranı 6 26 ıken, geçugımız yü bu oran kurabüdüderı ızlenmışur" 5 57 ye duştu Aynı zamanda dunyanın nufusu gıderek Kuşkusuz bu çocuklar kardeşlı çocuklardan daha yaşlanıyor BM'ın son raporuna gore gelecek 50 yüda 60 farklı deneyımler yaşarlar Pek çogu başanya endekslıyaşın uzerındeküerın sayısı 3 katna çıkacak 80 yaşının dır Anababalanndan bu konuda epey baskı gorurler Kız uzermdeküenn sayısı ıse 5 mıslı artacak Pekı bu ınsanlaveya erkek kardeşlen olmadıgı ıçın model olarak anne ra kım bakacak 9 Bakım gıderlennı kım karşüayacak' Şu ve babalannı alırlar Tek çocuklann en buyuk sıkıntısı anda dunyada her 100 çalışana 11 emekh duşuyor Ameyaşlı anne ve babalarının tum yukunu taşımak zorunda rıkan Nufus Daıresı'nın tahmınlenne gore 2050 yüında kalmalandır Ingüız yazar David Emerson "Tek Çocuk, her 100 çalısana 26 emekh duşecek Merkezı VVashıngYalnız Çocuk" ısırrüı kıtabında şoyle yazıyor "Tek çocukton'da bulunan Stratejık ve Uluslararası Etutler kurumunlar tum kararlan tek başına almanın süannsını yaşar Yaşdan Paul Hewitt, bu durumun ekonomik ve sosyal açılanan anne veya babalannı huzur evme yerleştırmek gıdan tam bır çokuşe neden olacagını üen suruyor bı krınk konularda tek başına karar vermek, altından Aüe yapısında ortaya çücan bu goruntu en fazla çokalkması çok zor bır sorumluluktur" cuklan etküıyor Eskıden berı bencü olduklan gerekçeGelecekte tek çocuk modasının devam edecegı sıyle suçlanan tek çocuklar ayrıca uzlaşmaya yanaşmatahmın edüıyor Duşmekte olan doğurganhk oranının terma ozelhklerıyle de tanınıyor Çın'de despot davranışlasıne donecegıne üışkın herhangı bır olasüık şımdüüc soz nndan dolayı tek çocuklara "Kuçuk Imparatorlar" denıkonusu degü Aynca kadınlann gıderek daha fazla oranyor Çınlı sosyal psıkologlar çocukluk çağında ortaya çıda çalışma hayatına atüması bırden fazla çocuk seçenekan şıddet egüımı ve materyalızmı tumuyle tek çocuk olgını otomaükman ortadan kaldınyor Oyle kı Italyada bır ma olgusuna bağlıyor dergının yaptıgı kamuoyu araştırması 16 üe 24 yaş araAnababalar tek çocuklannın "şımank ve bencü olsındakı genç kızlann yuzde 52'sının meslek hayatlanna duklan" yonundekı suçlamalan kabullenmeye pek yaengel olacagı duşuncesıyle hıç çocuk dogurmamak naşmıyorlar Bu nedenle sureklı kendüennı ve çocuklannıyennde oldugunu ortaya koyuyor nı savunmak gıbı bır mısyon yuklenırler Tek çocuklan Reyhan Oksay nın uzenne geregınden fazla duşerler Toplumda yaratNewsweek 23 Nısan 2001 Ahmet Inam Küçük yazılar Küçük yazılar kuçuk değildir. Küçük yazıları küçümsediğimizden, adını öyie koymuşuz. Buyuk şeyler soylemenin, buyük oylumlu yazılarla sağlanabileceğini varsaymışız çogunlukla. Küçük yazılardan, kısa yazıları kastetmiyorum. Küçuk yazılar, çocuksu yazılardır. Çocuk yazılandır. Celeneğin, eğitimin formlanyla henüz yeterince biçimlendirilmemis, masum, cin fikirii, soru soran, alışılmadık yanıtlann ardından giden yazılardır. "Küçük"luk bir söyleyiş, duyuş, karşı duruştur. Karşı duruş. Olup bitenin karşısında, onun büyüsüyle hayrete düşmüş insanın gozuyle gorülenin dile getirilisidir. Cünlük tartışmalann, moda anlayışların, entelektüel derinleşmelerin, ktlı kırk yarmaların, düşünsel özentilerin uzağındadır. Okursunuz, dikkatiniz belli tartışmalann, sloganlaşmış, kalıplaşmış sozler üzerine yoğunlaşmışsa, kuçuk yazılar gozunuzde kuçülür gider. Bilgi verıp "doğru" yolu gostermek gibi savlan yoktur. Kimseyle açıktan açığa kavga etmezler. Yansız, "nesnel", hele hele bilimsel olma gibi "insan ustü" amaçları yoktur. Yeni şeyler soylemiyormuş gibi anlatırlar. Bu anlatımda, küçük yazılan okuyabilecek goze sahip olanlar, yeni olanın işaretini gorurler. Yüksek perdeden konuşmalar. (Bütün bu belirienimlerden rahatsız olanlarınız, senin kuçük yazı dediklerin kılık değiştirmiş "sinsi" büyük yazılardır, diyebilirler!) "Naif'dirler, sade, çocuksu. Kabadayıdııiar. Naif Kabadayı! Kabadayı, yüksek perdeden konuşma mı? Konuşmaz. Haddini bilmez "kulhanbeyi" ile kabadayı arasında fark vardır. Kabadayı, edeplidir Saygılı. Sevgi dolu. Onu kabadayı kılan, iç özerkliğinden gelir, bağımsız iç dunyasından. Iflah olmaz araştıncıdırlar. Abartılı bir dilden, gereksiz süslemelerle, terim ve formüllerle, bilgiçliklerle dolu bir anlatımdan uzak dururlar. Küçük yazılar yeni şeyler söylemiyormuş gibi anlatır ama yeni olanın işaretini verirler. Küçük yazılar kendileri hakkında konuşmazlar. Burada yaptığım gibi reçeteler de sunmazlar. Kuçük yazılar, odanızda çoğu kez farkına varmadığınız, alçakgonullü bir çiçek gibidirler. Bir gün apansız, gözünuz takılıverir, gider yanına, dokunur, koklarsınız. Sıcaklığı sarar içinizi. Daha önce neden farketmediğinizi düşunursünüz, belki nefret edip, atmak istediğinizi. Teknolojinın duyma, anlama, yorumlama, bilgilenme teknikleriyle kendini duyurduğu, "buyuk" yazıların, "büyük" anlayışların, "buyük" düşüncelerin kendini tecimsel meta olarak ortaya koyup, yaygınlaştırdığı bir çağda, küçük yazılar yitip gidebilir diye duşünulebilir. Yitmez. Bir köşede, bir "siteniz" olabilir. Bir elektronik adresiniz. Küçük yazılar yazan, küçük yazılar okuyan, seçenek avcısı iseniz, küçük yazılar, bu çağın duşünme, yorumlama, görüş getirme yazılandır diyebilirsiniz. Sunarlar. Az sözle. Az sözcükle. Kavramlara boğmadan. Enformasyonla tadını kaçırmadan. Resimler sunarak. Düşünce jestleriyle. Bir pantomim gibi. Sozun ardına saklanmadan. Teknolojik etkilenmelerin, gürültülerin uzağında. Kasıntı ve hava atmaktan uzak. Küçük yazılarla anlatılan bir evrene doğru yurüyoruz. Bilimdeki dallanıp budaklanmanın, "kuçuk" modellerle çalışmanın desteğiyle. Bu postmodernizm değil. Onu aştık. Akıl uzerine konuşulanlann çoğulluğundan, aklın biricikliğine doğru gidiyoruz. Küçuk yazılarla çoğaltılmış goruşlere gerek var. Buyuk yazıların ağırlığı altında ezilmiş, taklitçi ve kopyacılann ıslahı için kuçuk yazılarla nelerin başarılabileceğini, bir daha kuçuk yazılardan soz etmeyen kuçük yazılarla anlatmak gerek. 736/9