Katalog

ffavüflfflf sudan Mlkdat Kadıoğlu Sık sorulan havadansudan sorular Bazen havadansudan lafa girip çok tuhaf ve zor soru tar ile karşıma çıkanlar var. Bu tür sıkça sorulan sorulardan bazılan ve onlann kısa yanıtlart şöyie: Yıldızlar neden göz kırpıyor? Atmosferde çok küçük hava akımlan lens veya ayna görev görevi yaparak yıldızdan gelen ışığın gözümüze gelmesine veya gelmemesine neden olur. Bu da bize yıldızlar göz kırpıyormuş gibi gelir. Bu yuzden teleskoplar ve astronomik gözlem evleri yüksek dağlann tepesine kurulur ve bu şekilde yoğun havadan uzak dunvaya çalısıiır. Hava şartlanna ne neden olur? Dünyanın çapı 12,800 kilometredir ve güneşten 148,800,000 km uzakta bulunmaktadır. Dünya, güneşin enerjisinin sadece 1/2,000,000,000'ni almaktadır. Bu küçük orana rağmen meltemlerden, kasırgalara her türlü hava şartlanna güneş ener/isinin dunya uzerindeki dağılımı neden olmaktadır. Yıldırım blr yerl Ikl kez çarpar mı? Evet çarpar! Yıldırım bir yere iki kez çarpmaz sözü hiç doğru değildir. Örneğin New York'taki Empire State gökdeleni sürekli olarak gök gürültülü fırtınalar sırasında yıldırımlar tarafından defalarca çarpılmaktadır. Şimşeğin ne kadar uzakta çaktığını nasıl hesaplarım? Şimşek çaktığı zaman ışığı neredeyse anında gözümüze ulaşır. Cökgürültüsü ise havada 340 metre/saniye'lik bir hızla yol alır. Şimşeği gördükten sonra (fazla hızlı olmasın diye 1001, 1002, 1003, ... şeklinde) gökgürültüsünü duyana kadar yavaşça sayın. Örneğin altı saniye (1006) sonra gökgürültüsünü duyduysanız, şimşek veya yıldırımdan yaklaşık olarak 2 km uzaklıktasınız. Ayrıca unutmayın, 24 km uzaktaki yıldırımın gökgürültüsünü çoğu zaman duyamayabilirsiniz. Cüneş batarken gök yüzü neden kırmızıdır? Kırmızı veya portakal rengindeki ufuğun oluşumuna, güneşin doğarken veya batarken daha uzun yol kat eden ışınlarının gözümüze gelmesi neden olur. Bir de yüksek basınç etkisinde şehlrler üzerinde hava kirliliği arttığında güneş ışınlarının biraz daha fazla saçılması da kırmızı gökyüzüne neden olabilmektedir. Neden gök kuşağını öğleyln göremlyorum? Güneşin ufuktan olan yüksekliği, gökkuşağı yayının ne kadannın yerden görülebileceğini belirler. Ne zaman ki güneş ufuktan (gün ortasında çıvarında) 51 derece yukarı çıkar, gök kuşağını gökyüzünde artık boşuna aramayınız. Cökkuşağı ancak güneş ufuktan 51 derecenin altına olduğu zamanlar görülebilir fakat sırtınızı güneşe dönmeniz şartıyla. Yağmur damlalannın büyüklüğü nedlr? Yağmur damlaları genellikle düşünüldüğünden daha küçüktür. Yağmur damlalan 0.5 santimetreden 6.5 santimetre çapına kadar değlşen bir büyüklüğe sahiptir. Doğa yağmur damlalannın 6.5 santimetreden daha fazla büyümesine izin vermez. Damlalar daha fazla büyüyemeden havanın sürtünme etkisi nedeniyle parçalanmaktadırlar. Yağmur damlalannın düşme hızı nedlr? Rüzgarsız sakin bir havada yağmur damlannın düşme hızlan 3 metre/saniye ila 8 metre/saniye arastnda değişir. Damlalann hızı, damlanın büyüklüğüne bağlıdır, fakat damla 8 metre/saniye'lik hızı aşınca havanın sürtünme kuvveti nedeniyle parçalanır. Diğer havadansudan sorulannızı bekliyoruz. Unutmayın en kötü soru, sorulmayan sorudur. kadioglu@itu. edu. tr 736/18 Küresel iklim değişikliği son raporı Son bilimsel araştırmalar ışığında düzenlenen rapor, çok önemli ana bulgulara ve değerlendirmelere yer veriyor. Murat Türkeş (') unya Meteorolojı Orgutu (WMO) ve Bırleşmış Mılletler Çevre Pıogramı (UNEP) tarafından ortaklaşa yurutulen Htikametleraraıı tkllm Değifikliği Paneli'nın (IPCC) Iklım Değışüdığı konulu I Çalışma Grubunun 8 Tbplantısı, 1720 Ocak 2001 tarıhlennde Çın Halk Cumhunyeü'nın Şanghay kentınde yapüdı IPCC 3. Degerlendırme Raporu çalışmalan çerçevesınde I Çalışma Grubu'nca hazırlanan Yöneticiler lçln Özet Raporu bu çaüşma toplantısı sonucunda kabul edüdı Turkıye bu toplantida, IPCC 3 Degerlendırme Raporu çalışmalanna başından ben uzman gozden geçırıcı ve hukumet temsücısı olarak katkıda bulunan tarafımızdan temsıl edüdı Kuresel ıklım degışıklıgı konusunda geçen 5 yıl boyunca yapüan araşürmalardan elde edüen yenı sonuçlan ıçeren Yoneücüer Içın Ozet Raporu, 1997 yüından ben yuzlerce bılım adamının katküanyla suıdurulen çalışmaların bir urunudur Rapor, dunya ulkelennın yonetıcüerıne ıklım degışıkhgının onemı ve ana bulgular konusunda açık bir mesaj vermeyı amaçlamaktadır En guveralır gozlemlere, ıklım modellenne ve araştırma sonuçlanna dayanan bu yenı ıklım degışüdığı raporundakı ana bulgular ve değerlendırmeler aşagıda ozetle venlmişnr • Kuresel ortalama yuzey sıcaklıgı, 20 yuzyılda yaklaşık 0 6 C° (0 6 ± 0 2 C°) artmışür Bu deger 1995'te yapılan degerlendırmelerden ve beklenulerden yaklaşık 0 15 C° daha buyuktur Kuresel olarak, 1990'h yıllar en sıcak on yıldır, 1998 ıse, 1861 yüından sonrakı aletlı gozlem kayıtlanndaki en sıcak yıl olmuştur (Şehl 1) Yaklaşık her on yüda 0 2 C° olan gece en duşuk hava sıcaklıklanndakı arnş, gunduz en yüksek hava sıcaklıklanndakı artışın yaklaşık ıkı katıdır • 20 yuzyılda sıcaklıklarda gozlenen bu ısınma, geçen 1000 yüın herhangı bir donemındeki ar D tıstan daha buyuktur • Atmosfenn en alt 8 kılometrehk bolumundekı hava sıcaklıklan, geçen 40 yıllık donemde artmısnr • Orta enlem ve kutupsal kar ortusu, kutupsal kara ve denız buzlan üe orta enlemlerın dağ buzullan 20 yuzyılda azalmışur • Kuresel ortalama denız sevıyesı, 20 yuzyılda yaklaşık 0 10 2 m arasında yukselmış ve okyanuslann ısı ıçenklen artmışnr • Yagışlar kuzey yanmkurenın orta ve yüksek enlem bolgelerınde her on yüda yaklaşık % 0 5 üe % 1 arasında artarken, subtropıkal karalann (Akdenız Havzası'nı da ıçenr) onemlı bir bolumunde her on yüda yaklaşık % 3 azalmışur • Antropojen (ınsan etkınlüdennden kaynaklanan) sera gazı ve aerosol emısyonları (salımlan) atmosfenn büeşımını degıştırmeyı ve bu nedenle de üclımı etküemeyı surdurmektedır • Sera gazlannın atmosfenk bırüamlen ve onlann ışınımsal zorlaması, ınsan etkınlüdennın bir sonucu olarak artmaya devam etmıştır • Antropojen aerosoller kısa omurludur ve çogunlukla negatıf ışınımsal zorlama oluştururlar • Dogal etmenler geçen yuzyü suresınce ışınımsal zorlamaya kucuk bir katkı yapmıştır • Modellenn gelecegm üdımını kestrme yetenegıne üışkın guvenüırlıgı artmışnr • Geçen 50 yüda gozlenen ısınmanın onemlı bolumunun ınsan etkınlıHenne bağlanabüecegı konusunda yenı ve daha kuvvetlı kanıt bulunmaktadır • Insanoğlu, atmosfenn büeşımını degıştırmeyı 21 yuzyüda da surdurecektır • IPCC Uçuncu Değerlendırme Raporu'nda (TAR) temel alınan tum emısyon senaryolan, kuresel ortalama sıcaklıgm ve denız sevıyesının yukselecegını ongormektedır Sıcaklık • 19902100 donemınde, kuresel ortalama yuzey sıcaklıgınm 1 4 üe 5 8 C° arasında artacagı ongorulmektedır, • IPCC TAR'da ongorulen sıcaklık artışlan, IPCC Ikıncı Degerlendırme Raporu'nda (SAR) yaklaşık 1 03 5 C° olarak ongorulmuş olandan daha buyuktur TARda daha yüksek olan sıcaklık ongorulen ve daha genış sıcaklık de