Katalog

nusudur (11) Lifli besinler Besındekı lıf karbonhıdrat veya kompleks şekerden oluşur ve smdırüemez Bagırsaklardan emılmeden geçerken peşmde gereksız maddelen de beraberınde goturuı Ke ten tohumu, pektın ve seluloz bol lıf ıçenr Lıf enerjı vermez ama buyuk yararlar taşır • Agırlıgının 1015 mısh kadar suyu bağırsaklara taşıyarak bagırsak hareketını arttınr • Zararlı maddelen bağlayarak onlann vucuttan aülmasını sağlar • Kolesterol sevıyesını duşurur Ancak lıf aynı zamanda bazı mınerallen ve yagda enyen A, D, E, K vıtamınlen de bağlayarak emümesını azaltır Dogal olarak sebze ve meyvelerden alınması yeterlıdır Gunluk tavsıye edılen lıf alımı 2030 gr Yağ kansen teüklerken, lıf ıse kansenn oluşrnasını onler (12) soz konusu degıldır Dunyadabazı bolgelerde eksık alınması klınık arazlara yol açar Selenıum eksıllı gı olan der» hayvanlarındc bazı vıruslerın' daha zararlı oldugu ızlenmıştır Selenıum üe kanser üışkısı araşünlmaktadır Ahnması önenlen mıktar gunde 100200 mcg (17) Kırnu» farap: Resveratrol kırmızı uzumlerın kabuğunda bulunur Hucre çogalmasma etkı ederek Pca buyumesını yavaşlatügı gostenlmıştır (18) Zümrüt'ten akisler A. M. C. Şengör Oyunu ödülden çok sevenler Kaliforniya'ya gitmek üzere Istanbul'dan ayrılmadan onceki son durağım Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık'ın Galatasaray'daki yerıydı. Binanın dışında dev bir poster gordüm: Kâzım Taşkent (18941991). Kâzım Ağabey öleli 10 koca yıl geçmiş demek. Anneannemın bu kuzenı benim hayatımda (ve genelde tüm ailemızin yaşamında) çok onemlı bir yer tutmuştur. Aılemizin zengin olmasında ve Ataturk'un Turkiye'yi modernleştirme savaşında yer almasında Kâzım Ağabey kritik bir rol oynamıştır. 1920'li yıllarda dedem Mehmet Nurl Sipahioğlu'nun T. C. şeker fabrikalarının kuruluşunda gerekli nakliye işleri için angaje edilmesini sağlayarak onun zengin olmasında on ayak olmuş, daha sonra da modern Türkh ye'nin yaratılmasındaki pek çok işlerde onunla birlikte çalışmıştı. Kâzım Ağabey'i en son Yeşilköy'deki evimizde gördüm. Olumünden kısa bir süre önce kızkardeşi Rabia (Atagan) Abla ıle birlikte anneme ailenin bazı fotoğraflannı (ve galiba bazı kitaplarını) vermeye gelmişti. O gün bize Birinci Dünya Savaşında Kafkasya'daki ve daha sonra Atatürk'le olan bazı anılannı anlattı. Eskişehir şeker fabrikası kurulurken Ataturk'un gelip yaz başında henüz temellerinden yükselmemiş olan inşaat önunde fabrikanın ne zaman faaliyete geçebileceğini sorduktan sonra, Kâzım Ağabey'in "ilk mahsulü işleriz, Paşam" cevabına "Bu çocuk delidir" diye karşılık vermesini hikâye etti. "Ne dediğimi biliyordum, Gülerciğim" dedi anneme, "ama her ihtimale karşı, tabancamı da hazırlamıştım"! Kâzım Ağabey gittikten sonra annem, şaşkınlıktan ağızlan açık kalmış olan bizlere dönerek, o tabanca lâfını hafıfe almamamızı söytedi. "Fabrika ilk "Amacı, şöhretin üstünde mahsulü işleyemeseydi, Kâzım gittutmak ve oyunu ödülden mişti" diye vurguladı. Bir söz İçin, hayatından vaz sayıda başarının sırrı. geçmekl Buyuk Taarruzda Albay Reşat da aynı şeyi yapmamış mıydı? Neydi bu kişileri harekete geçiren? Onlara, bizlere bugün anlaşılması bu denli zor gelen şeyleri yaptıran? Bunun en güzel cevabını geçenlerde Patrlck French'in Slr Francls Younghusband biyografisini okurken buldum. Büyük Asya kâşifı Younghusband'ın Clifton Useslnden arkadaşı olan şair Henry Nevvbolt, Clifton Chapel (Clifton Kilisesi) adlı şiirinde "amacı şöhretin üstünde tutmak, oyunu ödülden çok sevmek" diyor kendisinin ve arkadaşlannın ruh halini anlatırken. 19. yuzyılın ortasında Ingiltere'de okullarmı bitiren gençler, buyuk bir idealizm ve özsaygı ile techiz ediliyorlardı. Younghusband, Gobi'yi ve Karakurum Dağlarını aşarak Pekin'den Hlndistan'a yaptığı tarihi gezi esnasında yanında para bulundurmadığını, o zaman uygarlığın uğramadığı yerlerde alışverişıni kendisine Hong Kong'daki bir bankanın verdiği kredi mektubuyla yaptığını anlatıyor "Bana tüm gezimi mümkün kılan o kâğıt parçası, nakit para değerindeydi, çunku benden onceki Ingilizler onurlu insanlar olarak şöhret yapmışlardı." İşte oyunu ödülden çok sevmenin temeli budur. Odul tek bir kişiye verilir ve değeri yalnızca o kışiyle sınırlıdır. Halbuki, amacı şöhretin onunde tutmak, oyunu odulden çok sevmek bir idealizmdir ve etkısı o idealizmi paylaşan tum ınsanlara yayılır. O insanlar, o idealizmin bizzat kendisinden zevk alır, ondan yararlanarak yaşarlar. Üzerinde guneş batmayan Ingiliz Imparatorluğu nasıl bu tur idealistlerın yarattığı bir eser idiyse ve o idealistlerin çocuklarına, torunlarına hizmet verdiyse, gunumüzun Türkiye Cumhuriyeti de 19 Mayıs 1919'da Samsun'da karaya ayak basan ve daha sonra onlara katılan bir avuç insanın idealizmınin eserıdır. Onun meyvalarını da bugun yıyen bizleriz. Kâzım Taşkent işte o tur idealistlerdendi. Tum ailesi de o idealizmden nasibini aldı. Ben buyürken dedemden en sık duyduğum şey "vatana ve ulusa hizmet idealiydi." Bu idealizmin, aynı zamanda onu paylaşana ve onun çocuklarına da mumkun olan en rahat, en emin ve en guzel yaşamı vereceği Kâzım Ağabey, dedem ve onlar gibi duşunen insanların en sarsılmaz inanaydı. Vatanını, ulusunu, insanlığı düşünmeden "kendi için" yaşamaya kalkanın en buyuk kotülüğü gene kendisine ve kendi çocuklarına yaptığından emindiler. Insana hizmet idealizminden Turkiye'yi saptıran 7 946 sonrası kafasının bizi nereye getirdiği artık hıçkimsenin şuphesı olmayacak bir açıklıkla ortaya çıkmıştır Bu bataklıktan çıkmanın yolunun Nevvbolt'un dediği gibi "amacı şöhretin üstünde tutmak ve oyunu odulden çok sevmek" olduğunu asla unutmayalım. Sir Francis Younghusband gibi, Mustafa Kemâl gibi, Kâzım Taşkent gibi tarihte buyuk ışler başarmış insanların yaşamları bunun en güzel isbatıdır. Sonuç Pca'den korunmada besınlerle alınan hayvansal yagın muhtemel zaran var Gunluk taze sebze ve meyva yenmesı vıtamın, hf, mıneral gıbı koruyucu faktorler ıçerdığınden tavsıye edıhr Taze sebze, meyve yenne pıyasada bulunan destek vıtamm ılaçlannm bır yaran yok Sadece E vıtamını ve selenıum almak faydalı olabüır E vıtamını alınmadan evvel yan etkısı olan kanama rıskı nedenı üe doktora danışmak gereklıdır Konu üe ügüı olarak Brian J Ford'un Future of the Food kıtabından şu unsurlara yer verüıyor •Her yem teknolojı gahpler ve mağluplar yaratr, her yenı teknolojının taraftarlan ve karşıtlan vardır • Her bıre bır tarnşmada duygular bıhme ustun gelır • Tbplumun bazı kesımlerı (ornegın Luddıte'ler*) değışıklık daha ortaya çıkmadan karşı gelırler • Son olarak bazı kesımler, ornegın gıda endustrısı, halkın büınçlı korkulannı endışelennı kendı urunlerını pazarlamak ıçın suıstımal ederler *Lud(htIer 18 Yuzyü başında makmalar ışsızkğe neden oldtdk duşuncesı IIP makmelen parçalayanlar Soya Gıdalarda besleyıcı değen o 1 m a y a n• ' maddeler vardır Bu maddeler vucutta bıyolojık aknfşekle gırerler, bunlara fitokımyasal maddeler denır Bunlardan bın bıuosel kokenh ostrojen olan fitoostrojenlerdır Normal ostrojenden 1000 defa daha zayıfhr Bıtkı ostrojen kaynaklan Soya, maydanoz, keten tohumu, nar, kıraz, patates kahve, yeşıl çay sarmısak, pınnç, fasulye, buğday meyan koku, maya, yulaf, elma Soya, kan kolesterol sevıyesını duşurur %38 proteın ıçerır, bu ettekının 2 mıshdır Gunluk alınan mıktarı 20 gr ıle başlayıp 40 gr'ma çıkartmak lazımdır Karotenid'ler: Bıtkılere renk veren pıgmet turu fıtokımyasal maddelerdır Bazüannda provıtamın A aküvıtesı olan bu maddeler besm degerı olmayıp vucutta bıyolojık aktıvıteye mudahale ederler Lıkopen domatese, Bkaroten havuca rengını veren pıgmenlerdır Anüoksıdan ozellıklerı olan bu üp fıtokımyasdl maddelenn Pca nı olumsuz etküedığı deney hay vanldrındd gorulmuştur (15) Vitamin E: Serbest radıkallen ortadan kaldırdn Vıt E Pca ortaya çıkışını ve olume yol açmasını engeller Ancak beyın kanaması rıs kını %50 dittırabıleceğı unutulmamalıdır (16) Selenium: Selenıum gereklı bır elementır Gunluk alınma mıktan 55 mcg olan selenıum bazı metabolık fonksıyonlar ıçın gerekbdır Bıtkılere topraktan geçen ve bıtküerle aldığımız selenıum bazı topraklardd az bulunur Kanada ve ABD de sağlıklı kımselerde eksıklığı üstün tutmak" işte çok (*), Doç Dr Urolojı uzmanı KAYNAK 1 umvvdısastprcentercom/cdc/rıskfhtrnl 2 Sugano H et al The cancer problem carcmogenesıs and pre ventıon from vıewpoınt of the natural hıstory of cancer An tıt dineı RLseaıch 19 3787 90 1999 3 Amencan Instıtute foı Cancer Research Food nutrıtıon and the preventıon of cancer 1999 http//www dicı oıg/ıppor12 htm Nov 1999 4 VMett W C Goalâ for nutnton ırı the ytaı 2000 C A 49 331 1999 '•> NpugutAI et al Assocıatıon between r oronary heart duease and Cancers of the Bıe'ast Prostate and Colon Cancer Lpıderruology 1998 869 873 6 VValach N et al Cancer among spouses Revıevv of 1995 couples Cancer 82 180 5 1998 7 Jın B et al Ethnıcıty and Mıgratıon as De termındntb uf Hurnan Prostate Sıze J Clın Endocrınol Metdb 84 3613 19 1999 8 Ghoshjetal, Inhıbıüonof Arachıdona te 5 Lıpcotygenase trıggera Masaıve Apoptosıs ın Human Postate Cancer Cells Proceedıngs of the Natıonal Academy of Scieiu.es of thp USA 95 22 13182 7 1998 9 Mukher jee P et dl trıergy ıntake and prostate tumor growth angı onesıs and vascular endothelıal grovrth factor expressıon. ] Natl Cancer Inst 91 512 1999 10 Hanash K et al Pra A nut ntıonal dısedse' Conflıctıng data from the Kıngdom of Sa udıArabu J Uıol 164 (b) 1S70 1572 Nov 2000 11 ZockP L Dıetary fats and cancer Curıent opıruun m lıpıdology 12 5 10 2001 12 NaumanTetal Effect of soluble uıd uıso luble fıhpr dıeta on serum PSA ın men J Urol 163 114 9 2000 13 VVhıtneyEN Normal aııd Clınıcal Nutrıtıon p406 1998 ! 4 Grıffıths K et al Certaın aspecfî of molecular endorrıra logy thaı reldtp to the ınfluence of dıetary factora on the pat hogenesıs of Pca European Urology 35 44355 1999 15 Gıovanuccı E et d] Inlake of carotpnoıds and rennol ın rela tıon to nsk of Pca] Nat Cancer lnsütute 87 176/ /6 1995 16 Vaınıo H Chemopreventıon of ccuıceı a contro versıal and uıstrurtn/p story Bntısh Medıcal Bulletm 55 593 9 1999 17 Burk R F et al Slenıum recent clınıcal advances Current Opınıon ın Castroenteıology 1/ \bZ 6 2001 18 Hsıeh PC et al Dıffprentıal effects on grcwth cell ryrle aı rest and ındurtıon of apoptosıs by resveratrol ın human Pca cellbnes Experımental CeUReaeaıch 249 (1) 10915 1999 May 736/5