Katalog

I Sevgi üstüne Caı pfyanbtl Pttmon, yanda bm , üyaçlan vaıdır Yaraücüığı saglayabüecek başlıca koşul, bellı bır alan ıçın uygun olan geneük egüımdır Sanatta veya büımdekı bır uzmanlık alanıyla ılgılı doguştan var olan bu yetenek, kışının merak ve yaraücılık durtusunu her şeyden daha guçlu uyarmakta Bır yetenegın kendıne en uygun alanı bulması genelde çok uzun surer Ikı farklı egüımın aynı beyınde rekâbet etmesı de sıkça gorulur Amerıkah yazar Anthony Hecht yülarca muzık ve yazma tutkusu arasında bocalamış ve karaısızhk her ıkı alandakı yaraücüıgını olumsuz yonde etküemıştı Yaratıcılık araştırmacılarına gore Leoıuurdo da Vinci gıbı aynı anda mımarhk desınatorluk ve doğa büımlerı alanında çıgır açan evrensel dahüer donemı artık kapandı Bu en azından doga bılımlerı ve teknık gıbı çok spesıfık alanlar ıçın geçerh Burada yaraücüığı yakdlamak ısteyenler dıyor Csıkszentmıhalyı bır an once mıkroelektronık veya mıkrobıyolo]i arasında bır seçım yaparak herşeyden once zorlu bır egıom programını başar mak zorundalar Yaratıcılar karmaşık karakterlere sahip ilgı dlanının tum uzmanlık bılgılerını ıyıce sındırdıkten sonra ancak dar ve yuk sek bır yol uzerınde dengeyı bularak yenı ve ozgun şeyler yaratmayd denemeye başlayabılırler Bunun ıçın sahıp oldukları uzmanlık deneyımı de yeterlı degüdır asbnda, şımdı onemlı olan yaratıcı duşunce ıçın karakterıstık olan gızlı duşuncelerı harekete geçırebılmektır Fakat psıkologlar yıne de yaratıcı sureçlen ve kısılık yapısını oluşturan asıl etkenı anahz etmeye çalıştıklannda bocalryorlar Csıkszentmıhalyı, araşürmalanna dayanarak yaratıa kışüenn, son derece tutarsız ozellıklere ve davranıs, bıçımlerını barındıran karmaşık karakterlere sahıp olduklarını soyluyor Amerlkalı psıkologun deneklen bellı bır problem uzerınde haftalarca ozenle çalışırken bırden bıre cıddıyetlerını kaybetmışlerdı Zaman zaman yaratıcıhklannı dışa vururken, tekrar mantık ve dısıplıne gerı donuyorlardı Bırbırınden uzakfikırve ızlenımlen bırbınne baglayabümelerı en tıpık yeteneklen olarak ortaya çıkmakta Bu tur yaratıcı bırleşımlerın, atilımları nasıl etkıledıklenru unlu orneklerde gorebüırız Telgraf ve mors alfabesının buluşçusu Amerıkah Samuel Morae bır gun posta arabalanna koşulan yorgun atlann yenılerıyle degıştırılmesını 736/14 ızlıyordu Morse ayrıca uzun suredır telsız sınyallerını uzunmesafelere nasıl ulastirüabüecegını duşunuyordu da Vlnd'nln uklzkri Iste atla*"* . nndegıştınlmesı sırasında bu parlak fikre ulast Morse Telsız sınyallerının sureklı yenıden guçlendınldıklen bır role ıstasyonundan olusan zıncırdı bu Alman kımyacı Friedrich Jtagutt Kekula ıse gordugu bır ruyadan esınlenmıstı Kekule ruyasında yuvalannda kendı kuyruklannı ısıran yılanlar gormuştu Sabah uyanır uyanmaz da bu ruyanın ne anlama geldıgını bılıyordu ve hemen laboratuvara gırerek benzen halkasını (C6H6) buldu O zamana kadar büınmeyen bu molekul yapısı karbon kımyasının çüaş noktasını oluşturmuştu Pablo Picaıso'nun eserlerı gıbı yenı olçutler getıren sansasyonel çahşma lar kulturel gehşmede tıpkı bıyolojık evrımdekı gen kombınasyonu gıbı onemlı bır rol oynarlar Bunların yararlı veya za rarlı onemlı veya onemsız olduklan çogunlukla genye bakmca degerlendırüe bılmekte Fakat uzmanlık dunyasmdakı otorıte taranndan kabul edılenler olmaksı zın en guzel yaratım çabalannın bde etkı sız kaldıgı da kesm Albert Einstein gıbı başarıya koşarak uldsan şanslı çocuklar bılım dunya sında enderdır Uzmanlar bu dagınık fizık çının yalnızca bazı seçkın kışüerce ger çekten anlaşılabden bır teorıyle dunyaca unlu bır büım adamına donuştugune hâlâ şaşırıyorlar Belkı de dagınık saçlan ve cın bakısıyla çok sempatık gorunuyordu o Beethoven gıbı huzunlu Freud gıbı asık suratlı ve Nıetzsche gıbı kıbırh degü her zaman cana yakın uçan gırgın ve açık fı kırlıydı Boyle bır ınsandan herkes yaraücı bır yaşam surmeyı ogrenebüır dıyor Csıkszentmıhalyı Sıradan ınsanlann kafasında da kuçuk bır dâhılık hvücımınm panldadıgıra tahmın edıyor psıkolog Başanlı dâhılenn davranıslarını ogrenmeye çaüşanlar en azından yaratıcılıklarını uyandırabılme şansına kavuşabüırler Bunun ıçın de ara sıra gundelık olaylardan sıynlmayı oneren psıkolog seçenekler arasında mumkun oldugu kadar çok alternatıfler gehştırmenın, eş dost ve arkadaş üışküerınde de zaman zaman mesafelı davranmanın dogru olacagını soyluyor Yalnızca Nobel adaylan degü herkes zevkle ugraşabüe cegı bellı bır ügı alanına sahıp olmalı Adınızın herhangı bır buluşla bırhkte anüması da onemlı degü onenüı olan kuçuk yaratimlarla dolu dolu bır yasam surmenız Nılgun Ozbaşaran Dede Kaynak Spıgel 51/2000 Gerçek sevgiyi anlamak Y üe ugraşıyı meslek olarak seçü ' Bu durumlarda babanın alacagı tavır ne olacak' olda gordugunuz sıradan vatandaşa Makıne muhendısı olmak ıvı para kaşu durumlan anlatın ve arkasından zanmanın sadece bır yolu ıse ve baba egıüverüen sorulan sorun mı para kazanma aracı olarak goruyor ve Dunun 1: Adam kamyon şoforlugu onun otesınde egıtırmn başka bır degen yaparak hayaünı kazanıyor Kansının oglan yoksa, o zaman çocuk esnafhktan veya felçocugu dogurmasından memnun arkadaş sefeden para kazanabüecegını kanıtlarsa ıülarvna şöyle dıyor "Oglumu makıne muhenrazetmez Oglunun bu ugraşüardan ıyı para dısı yapacagım ben okuyamadım o okukazanamayacagını duşunurse ıüraz eder sun, benım gıbı sıkmü çekmesın Gerekırse Oglunun makıne muhendısı ohnasını cekeümı satacagım onu okutup makıne mubaba kendıne ozgu degışık nedenlerden hendısı yapacagım" dolayı ısteyebüır Ornegın ükokul arkadaşı Sora 1: Bu kamyon şoforu oglunu semakıne muhendısı ohnuş ve kuçukten kenvıyor mu' dısının goz koydugu kızla evlenmış olabüır Dunun 2: Anne kmnın tabagına dort Yaşadıgı bu ezıkhgı oglunun yaşamamasını kofte koyuyor ve kızına bu koftelen bıürmemakıne muhendıslıgı üe ozdeşleştırmış olasını soyluyor Ne var kı kız ıkı kofte yedıkten bıhr sonra Anne ben doydum dıger üa kofteyı Bır başka olasüık çahşügı şırketın yoyıyemıyecegım," dıyor Anne "Hayır doyneücısı makıne muhendısı oldugu ıçın saymadrn koftelerınıbıtıreceksın senmzayıfla gın ve guçlu ınsan oknanın yolu olarak mayıp hasta olmanı ıstemıyorum Dort kofteyı kıne muhendıshgını gormuş olabıhr deyıyeceksın dıyor 9 Bunun gıbı daha bırçok neden sayüaSora 2: Bu anne kızını sevıyor mu büır Oglunu makıne muhendısı gormek ısDunun 3: Buyuk bır kentte çalışan temesının arkasında babanın kendıne ozgu ogullannm evlenme vakt geldıgını duşunen bu tur nedenlerı varsa makıne muhendıshanne ve baba onun ıçın kendı koylennde gı para kazanmanm otesınde bır anlam taşıkız aramaya başlarlar ve nıhayet munasıp maya başlar ve baba çocugunun başka bır bır kız bulurlar Kızı ısterler kız aüesı ve ogmeslegı seçmesıne nza gostermez Çoculan aüesı olarak soz keserler ve nıkah ıçın gun makıne muhendısı oglanı çagınrlar Ogohnası artık çocugun ya lan koye gehnce kızın Çocuklarımız için şamını aşan babanın yaışıtme ozurlu oldugunu şamının bır yonune hız ogrenır ve annesıne istediklerimiz ve met eden bır ışlev yuk Ana bu kız sagır ben dayattıklarımızın lenmıştır Nevarkı baba bu kızı ıstemem1 der oglunun makıne muhen Arıası da Oglum se çoğu gerçek sevgi ile dısı ohnası üe ügüı kendı ran kısmetın buymuş nedenlerının büıncınde baban soz kestı bu ilgisizdirler... ohnayabıkr kızla evlenmezsen Ister egıtimı para kazanmanm bır ara kımsenın yuzune bakamaz aha şu ağaca cı olarak gorsun ıster kendıne ozgu neden kendını asar1' der Oglan da boynunu bulerden dolayı oglunun makıne muhendısı ol ker ve ışıtme ozurlu kızla evlenır masını ıstesın benım bu tur duşunen baba Sora 3: Anne ve baba ogullannı sevıların sevgi anlayışı üe sorunum var Once yor mu? egıtimı para ka?anma aracı olarak goren Dunun 4: Mahallenın en guzel kızına baba yaklaşımını ele alahm vurulan bıçkın dehkanlı kıza haber gonde rır Ya benım olacaksın yakara topragın1' Egıtimı para kazanmanm aracı olma Sora 4: Bıçkm dehkanlı kızı sevıyor nın otesınde goremeyen baba yaşamm mu' amacını para kazanmak olarak gormeye Benım beklentım odur b sokaktakı yatkındır Bu oyle bır zıncır kı bu zıncırın sıradan vatandaşımız bu sorulann her bın sonunda sadece egınm bır araç ohnuyor ne Evet1 yanıünı verecekür yaşamın kendısı bır araç oluyor ınsan para Pekı sızın yanıtınız ne oldu' Sız hankazanmak ıçın yaşar mesajını çocuk boyle güerıne "evef hangılerıne' hayır' dedınız' bır aüede erken yaşta aknaya başlar Şımdı akknıza ük gelen 'Peb hangı Dıger yandan baba kendıne ozgu neyanıt dogru'" sorusu ohnuştur denlerden dolayı çocugunun makıne muGehn beraberce bır gozden geçıre hendısı ohnasını ıstedıgınde çocuğa şu me hm sajı vermeye başlar Sen benım beklentüeBn kamyon şoförü oğlunu ssvlnmı gerçekleştırmek ıçın bu dunyadasın yor mu? Goruldugu güDi her üa halde de ço Kamyon şoforu oglunun makıne mucugun kendı ozu onurlandırümamaktadır hendısı ohnasını ısüyor Nıçın' Onun kendıHalbukı sevgi bır ınsanın olabüecegının en sının çektıgı sıkmtüan çekmesıru ıstemedıgı ıyısını ohnasına gehşmesıne olanak saglaıçın Çocugunun süanü çekmemesını nıçm maya kendını adamaktır Babanın büıncı ısüyor9 Çocugunu sevdıgı ıçın boyle bır sevgi anlayışından uzakür TbpluPekı aşagıdakı olasüıklar gehşırse ne mumuzdakı bırçok ınsan da babanın bıhnolur' cının gerçek sevgıden yoksun oldugunu •Çocuk buyuyunce okula gıtmek ıskavramada yetersız kalmaktadır Bu baba temedı ornegın pazarcüık yapan bır esnaf gerçek sevgi bıhncıne enşmış bın olarak olmak ıstedı nasü konuşurdu1' • Okula gıtmek ıstedı fakat makıne Dıger orneklerı de ırdeledıkten sonra muhendıshgı yerıne başka bır bolumu seçbu sorunun cevabına donecegız tı ornegın felsefe bolumunu seçerek felsefe Doğan Cüceloğlu