Katalog

gişim aralıgı, esas olarak TAR senaryolarırun SAR'a gore daha duşuk kukurtdıoksıt emisyon ongörulennı temel almasıyla ilişküidir • Ongorulen ısınma oranı 20 yüzyılda gozlenen degişikliklerden daha buyuktur ve eski iklim verüerine dayanarak, buyuk bir olasılıkla bunun en azından son 10,000 yıl boyunca bir benzeri yoktur. • Son küresel model benzeştirmelerine dayanarak, neredeyse tum kara alanlan, ozellikle soğuk mevsımde yüksek kuzey enlemlerindeki karalar, daha hızlı ısınabüecektir. Bunlar arasında en dikkat çekici olanı, tırm modellerde küresel ortalamayı % 40'dan daha fazla aşan Kuzey Amerika'nın kuzey bölgelerinde ve Orta Asya'nın kuzeyindeki ısınmadır. Buna karşüık, yazın guney ve guneydogu Asya'da ve kışın Güney Amerika'daki ısınma küresel ortalama degişiklikten daha azdır. Yağ.ş • Küresel model benzeştirmelerine dayanarak ve çok sayıda senaryo açısından, küresel ortalama su buhan birikimi ve yagış tutannın 21. yüzyıl süresince artacağı öngorulmektedir. 21. yuzyüın ikincı yansına kadar, yagışlar, kışın orta ve yuksek kuzey enlemlerde ve Antarktika'da artmış olabilecekür. Alçak enlemlerdeki kara alanlannda, hem bölgesel artşlar hem de azalışlar beklenmektedir. Ortalama yağışta bir artış ongorulen pek çok alanda, yüdan yüa yagış degişimleri daha büyuk olabilecektir. Kar ve Buz • Kuzey yarımkuredeki kar örtüsu ve deniz buzu yayüışının daha da azalacagı öngorulmektedir. • Buzullann ve buz şapkalannın geniş olçekli gen çekümesinin 21. yüzyılda da surecegi öngorülmektedir. • Antarktika buz kalkanı daha fazla yagış nedeniyle kütle kazanabilirken. akışlardaki artış yagıştan fazla olacagından Gronland buz kalkanı kutle kaybedebilir. • Deniz seviyesinin alünda kalması yuzunden, Batı Antarktika buz kalkanınm kararlılıgı konusunda kaygüar bulunmaktadıı. Deniz Seviyesi • TAR'da temel alınan tum senaryolara gore, küresel ortalama deniz seviyesinin, 1990 ve 2100 arasında 0,09 üe 0.88 metre kadar yukselecegi öngorulmektedir. Bu yükselme, esas olarak okyanuslann termal genişlemesi ile buzullardan ve buz şapkalanndan olan kutle kayıplanyla baglanuüdır. • Insanın neden oldugu iklim degişikligi birkaç yuzyıl boyunca etkılı olacaktır. • Uzun omurlu sera gazlannın (ornegin, COg, N^O, PFC'ler, SFg) salımlan, atmosferin bileşimi, ışırumsal zorlama ve ikbm uzerinde uzun sureli bir etkiye sahiptir. Örnegin, COg salımlan oluştuktan birkaç yuzyıl sonra, bu salımlann,neden oldugu CO 2 birüamindeki artışın yaklaşık % 25i hâlâ atmosferde bulunur. • Sera gazı birikimleri bir duzeyde durdurulduktan sonra, küresel ortalama yuzey sıcaklıklan, durdurma olmaksızm 21. yuzyıl için ongorulen yuz yılda birkaç derecelik ısınmayla karşüaştınldıgında, yuz yılda bir dereceden çok daha kuçuk bır oranda yukselir. Birikimlerin durdurulma düzeyi alçaldıkça, toplam sıcaklık degişikligi de kuçülür. • Derin okyanusun iklim degişikligine uzun zaman olçeklennde uyması yuzunden, küresel ortalama yüzey. sıklıklarındaki artışlann ve okyanuslann termal genişlemesinden kaynaklanan deniz seviyesi yukselmesınin, sera gazı birikimleri durdurulduktan sonra (bugunku duzeylerinde durdurulsa bile) yuzyıllarca surecegi öngorulmektedir. • Buz kalkanlan, iklim kararlı olduktan sonraki binlerce yıl boyunca, küresel ısınmaya karşdık vermeyi ve deniz seviyesi yukselmesine katkıda bulunmayı sürdürecektir. M m modelleri, Gronland uzerindekı yerel ısınmanın küresel ısınmanın 1 ile 3 katı buyuklugıınde olabilecegini göstermektedir. Buz kalkanı modelleri, 3 C'den daha büyuk bir yerel ısınmanın, eğer bu ısınma binlerce yıl surerse, Gronland buz kalkanının tumuyle erimesine yol açacagını ve bunun da yaklaşık 7 metrelık bir deniz seviyesi yukselmesi üe sonuçlanacagını ongormektedir. Bın yı] süren 5.5 C°'lik bir yerel ısınma ise, Grönland'ın deniz seviyesi yukselmesine yaklaşık 3 metrelık bir katkısı ile sonuçlanabilir. • iklim degışıklıgını anlama, ıp uçlannı bulma ve baglantı ya da ilişki kurma, belirsızliklerı azaltma ve gelecektekı ıklım degışıklıklerını ongorme yeteneginin geliştırilmesi için, daha fazla araştırma gereklidir. Ozellikle ek sıstematık ve eksıksiz (sureklı) gozlemlere, model ve sureç çalışmalanna gereksinim vardır. Gozlemsel ağlann azalması cıddi bir kaygıdır. Aşagıdakiler, eylem için yuksek oncelikli alanları oluşturur. • Sistematik gözlem: • Gozlem ağlanmn dünyanın birçok yerindeki zayıflamasını onlemek; • Gozlem kurumlannı, iklim çalışmalannı, bütüncül küresel gozlemler ıçın bir stratejinin yurutulmesinı de ıçerecek biçimde, dogru, uzun sureli ve surekli veri saglamak için surdurmek ve gemşletmek; • Eski iklim donemlerinin yeniden kurulmasını (oluşturulmasını) kuvvetlendırmek; • Sera gazlannın ve aerosol gozlemlerinm alansal dagılışını iyileştirmek. • Model ve sttreç çalışmalan: •Işırumsal zorlamadaki degişıklıkleri kontrol eden etmenlerin ve duzeneklerin anlaşümasını iyileştirmek; • Ddim sistemindekı henuz çozumlenmemış onemlı fiziksel ve biyojeokimyasal sureçleri ve geri beslemeleri anlamak ve tanımlamak; • M m projeksiyonlanndaki ve senaryolanndaki belirsızlıklen nıcelendırecek yontemleri iyileştirmek; • Mmsel degişebilirlik, bölgesel iklim degişiklikleri ve uç olaylann benzeştirmelerine odaklanan, bütuncul küresel ve bölgesel iklim modellerini iyileştirmek. (*)Dr.; Mmbilimci Devlet Meteorolojı Işleri Genel Mudurlugu İnterneFyaşamdır I nternet Haftası, 15 kadar ilde ve 40 kadar kurumda, 100'u aşkın etkinlikle kutlandı. 923 Nisan tarihlerinde tum Turkiye'de çeşitli etkinliklerle kutlanan Internet haftasının açılış konuşmasında, Mnıtafa Akgttl amacın Internet'ı geniş kitlelere tanıtmak, buyutmek, yeni projeler başlatmak, sorunlan saptamak, çözüm aramak, bu konularda ortak akl uretmek, ulusal politikalar oluşturulmasına katkıda bulunmak oldugunu belirtti. Internet Ust Kurulu olarak Intemet etkinliklerinin her ilde, her ilçede, her okulda, her kütüphanede, her koyde, her kamu kurumunda, her büyükçe iş yerinde yaygınlaşmasını arzuladıklannı belirten Akgul, etkinliklerin ulusal boyutta politikalann taruşıldıgı panellerden, özürlülere yonelik toplanülara, ogrenci, ögretmen egitiminden, Interneti ayakta tutan teknik adamlann egitimine kadar uzandıgını, Internetin ticari boyutundan, sosyal boyutuna geniş bir yelpazeyi kapsadıgını söyledi. Akgül, mezunlann, firmalann ve sivil toplumun okullanna sahip çıkarak, kendi okullan Internete baglama, enformasyona erişim merkezi olan Halk kütuphanelerini Internete bağlamak, Belediyelerde Internet evı açarak hem halkı Intemetle tanjşurmak hem de katüımcı demokrasiye geliştirme, ve organize sanayi bölgelerinde elektronik ticaretin temellerini atacak ınternet evleri açma, kulturel mirası ve ozel meraklan Internete aktarma konusunda duyarlı olmaya çagırdı. Akgül'ün konuşması özetle şoyle: Guney yanrrtore Y * k ortalama Bizler Intemet sektörü olarak, Internet'in Sanayi Tbplumundan daha koklu bir degişimi temsü ettigini, yaşamın her boyutunda köklü degişiklikler meydana gerirdigini, bireysel, toplumsal ve siyasal yaşamda, ış hayatı, sağlık, egitim ve eglencede yeni olanaklar, ufuklar ve tehditler oluşturdugunu duşunuyoruz, Bu degişim, ekonominin yapısını, ulkenın rekabet gucünü, insan gücü gereksinimi profilini, mesleklerin yapısını degiştirmeye başlamıştır. Birey ve bireysel gelişme, kol emegi yerine beyinsel emek, bilim, bilgi, teknoloji ve ArGe one çıkmaktadır. Internet ve onun temsil ettigi teknolojiler, bireyler, kurumlar ve ülkeler için stratejik önemdedir Bu teknolojilerde geç kalan, ulkeler, kurumlar ve bireyler ciddı bır tehdıt altındadırlar. Dunya ile rekabet etmek, Avrupa Birligi'nin parçası olmak isteyen Turkiye'nin Intemet'te geç kalmak gıbı bır luksu yoktur... Dunyada, 420 milyon civannda Internet kullanıcısı, 110 milyorj civannda Internet'e bağlı bilgisayar, 35 milyon civannda alan adı ve 25 milyon civannda Web var. Türkiye'de ıse 2 milyon civannda abone 4 milyon civannda kullanıcı, 110 bın civannda bügısayar, 27 bin alan adı, 15 bin civannda web var. Yurt dışında da bır bu kadar web vardır diye duşunuyoruz. Turkiye Internet'i 8 sancılı yıl geçirdi. Eşit olmayan bir gelişme gozluyoruz. Son bir kaç yılda, ozel sektorumuzun ilgısı artü ve sağlıksız bir rekabet sozkonusu oldu. Olumlu gelişmelere rağmen, ama alt yapıda ciddi sorunlar devam ediyor. Duzenleyicı yapılanmalar oluşum aşamasında, taşlar henuz yerine oturmadı. Insan gucu açıgımız had safhada. Turkiye Internet'ini kotü çalıştınyoruz. Kamu, okullar, kütuphaneler, tanm sektonı ve KOBI'lerde sınıfta kalmış durumdayız. Henüz Intemeti üretim için kullabildigimizi soylemek mumkun değil. Ulke olarak, Turkiye'nin lnterneti dogru algılıyabildigini soylemek, yapılanlara ve belgelere baktıgımızda pek mumkun gözukmuyor... Irlanda'dan Israil'e, Singapur'dan Malezya'ya, Kore'den Japonya'ya geniş bir yelpazede bu teknolojilerin büyüme için stratejik onemini kavramış ulkeler; partiler üstü ulusal politikalar, örgutlenme, mekanizma ve eylem planlan ile ülkalerini bu teknolojileri donatıp iş dünyası ve vatandaşlanna rekabet yetenegi kazandırmanın yolunda üerliyorlar. "Ülkemiz 10 yıldır TT'nin sauşından gelecek paraya odaklanmış, ancak asıl uzerinde durulması gerekenin iletişim altyapısının gelişmesi ve rekabete açılması oldugu gozden kaçınlmıştır. TT'nin tekelinin bir an önce sona erdirilerek, sektor rekabete açümalıdır. TT'nin zon zamlannın Turkiye lnternetini olumsuz etkiliyecegi açıkür. Rekabet Kurumu, Telekomunikasyon Kurumu ve Bakanlıgın meseleye saydam, katüımcı ve bilimin ışıgında bakmasını umuyorum. Internet hizmeti yol, su, elektrık gibi temel bir kamu hizmetidır. Tum dünyada, bu altyapı hizmetlerinin duşük olması ana ilkedir, Ulke açısından odakYazının devamı 23. tayfada 736/19 Şektt 1. 19611990 düneml ortalamalanndan farklara gore hesaplanan küresel ve yanmküresel yıllık ortalama ylizey sıcaklığı anomalllerlnln 18602000 dönemlndekl değlflmlerl. Yıldan yıla değlflmler, 13 noktalı blnom süzgecl lle dUzgünlestlrllmlftlr. (CftU/UEA (2001) aylık verlleri temel alınarak orlflaal olarak çlzllmlftlr.)