Katalog

Yıkılmadım ayaktayım! Bilim adamları denge yitirimi gibi olasılıklara karşı ayakta sabit durmanm inceliklerini araştırıyor. <• Collins ın yaşlı ınsanlan arkalanndan ıtmek gıbı bır merakı yok, ancak büımsel araş,ürma adına bu tatsız tşı bınnın yapması gerekıyor Uzun suredır ayaga yere sag lam basan ınsanlann ayakta nasıl duıdugunu anlamaya çalışan Collins, duşme nskı taşıyanlann duşup bır yerlennı zedelemelennı onlemek ıçın bır takıın çozumler gelışormeye çabahyor Collins doktor degıl, hattafizyoterapıstbıle degıl Yalnızca bır fizıkçı Collins bugun kaslanmızın hareket halındekı ıskelehmızı nasıl ayakta tuttugunu anlamak ıçın matematıksel bır model uzennde çalışıyor Bunun oldukça zor bır problem oldugu kesın Çozum olarak fizıkçıler evrenın yapısı, sıvılann turbulansı, yanma bılımı konusundakı bılgılennden yararlanarak matematıksel denklemler gehştırdüer Bu çalışmanın prauk yaşamda çok buyuk yararlan olacagına manan büım adamlan yerçekımı olmayan ortamlarda vucudun nasıl hareket ettıgını ıncelemek ıçın uzay çalışmalanna destek vendıler Bu çalışmalann ana hedefı yaşlılann duşmesını onlemek Boylece ulusal sağhk harcamaldrında buyuk yer tutan kalça kınklan onemlı olçude dzaltılabılecek Boston Unıversıtesı Bıyodınamık Merkezı nde gorevh Collins denge dınamıgını anlamak ıçın yaşlılan arkadan ıtıp nasıl toparlandıklaruu gozlemek yerıne daha nazık' bırdeney arayışına gırdı Sonuçta meslektaşı Carlo De Luca üe bırlıkte yaşlüaıı gostergelerle donatümış bır platformun uzeı ıne çıkartarak aynı noktada kıpırdamadan durmalannı ıste dı Boylece dyaktakı basınç merkezının (tabanda vucut agırlıgını destekleyen noktdlar) nasıl yer degıştırdıgını ızleyerek ayagın yatay dıkey ve darresel olarak uyguladıgı kuvvetı olçtuler Büım adamlannın dıkkatını çeken ük şey ınsanlarm hareketsız durdmamaları surekh ılerı gen sallanmalan oldu Boylece guçlu veya zayıf ınsanlarm yaşamlannm hıçbır anınlan bır kaleme benzer En ufak bır kas seyırmesrnde hersoluk alıp verışte, kalbın her vuruşunda hatta haüf bır ruzgarla bu denge bozulur Collins ve De Luca ışte bu nedenle ayaktakı basmç merkezınınm yer degışurmesı ıle bır solucanın çügmca kıvnlması arasmda koşutluk kuruyor Ancak basınç merkezının yer degısnrmesı sırasında ızledıgı rota Colkns'e çok ıyı bıldıgı bır şeyı anımsattı Bu rota toz tanelennın havadakı molekullere çarparak ızledıgı gelısıguzel guzergâhı tanımlamakta kullanılan 'Brovvnıan MohonBrownıan Hareketı"ne benzıyor Bu ıkısı arasındakı benzerlıkten yola çıkan büım adamlan Brovmıan Hareket'run ıncelenmesmde kullanılan ' ıstatıshksel mekanık" tekragınden yararlanmaya karar verdıler Bu teknıgın uygulanmasıyla ortaya bır dızı karmaşık grafik çıktı Bu grafikler sabıt durmaya çalışan ınsanlarm dengelennın nasıl bozuldugunu gosterıyordu Collins bu grafiklere bakarak ayakta durma ıle ılgılı bellı başlı uç sonuç çıkarttı Ayakta durdugu surece one arkaya sallanan ınsan her sanıyede bır bu sallantıyı bır karşı salınım ıle duzelur Collins e gore sallandıkça ınsanın kas gerılımı degışır, ancak bır tur refleks hareketle bunu eskı halme getırmeye çalışır Boylece ınsan hıçbır zaman gorunurde one arkaya sallan maz sabıt konumunu koruyormuş gıbı gorunur Bu sallanma ve duzeltme hareketı hıçbır zaman son bulmaz Bunun sonucunda msanlar surekb olarak duruşldnnı degışnnr, vucut değışık duruş şekıllerı ıcat eder Bu durum da sağlıklı ınsanlar ayakta otomatık olarak duruı Kısaca dık durmak ıçm fazla bır fizıksel gayrete ıhtıyaç duyulmaz In sanlann ayakta nasıl sabıt durduğunu araştıran Collins aynı 7amanda başka unsurlann da dengelerını nasıl koruduguna üışkm oldukça onemlı ıpuçlan elde ettı Uzay mekıgının uçuşundan once ve sonra astronotlan ınceleyen Collins ve ekıbı gozledıklerı anormallıklen grafige doktuler Şımdüık başlangıç safhasındd olan bu çalışmalar denge yıtırımı gıbı gerçek bır tehlüce olasüıgına karşı ügılılerı uyaracak boyut lara çıkartüacak da kıpırdamadan duramadıkldnnı kt Iskeleümız, parmak ucunda dengede tutulmaya çalışı İyi geceler Tokyo Yüzyılımızın en büyük depremi Japonya'nın başkentini tehdit ediyor. J apon sısmologlara gore çok yakmda korkunç bır deprem Tokyo yu vuracak Tbkyo, Avrasya Levhası ıle Fıhpm Levhdsı nın karşüaştıgı Tokaı Fayı'na çok yakmdır Füıpın Levhası ydda bırkaç santımetre kadar Avrasya Levhası na dalıp batar Büım adamlan son sısmık faalıyetlerm buyuk bır depremm habercısı olmasmdan endışe edıyor Her yü Rıchter olçeğme gore en az 1 5 buyuklugunde yuzlerce kuçuk deprem bolgeyı sarsıyor Ancak son dort yıldır sarsıntüar oldukça duzensız bır rejım ızlıyor Geçuğı mız ekun aymda Avrasya Plakası uzenndekı mıkro depremlenn sayısı noraıal duzeyın yuzde ellısı kadardı Daha once Agustos 1999 yümda Füıpm Levhası'ndakı müao depremler yuzde 40 oıanmda azalmıştı Tbkyoda Deprem Onleme ve Yer Bılımlerı Enshtusu ndekı sısmüc anahz laboratuvannm başkanlıgını yuruten Şozo Matauznnra ya gore bu ıkı levha, soz konusu donemlerde bırbırınm altına dalıp batarak stresm bır kısmını at tıgı ıçın m ı k r o deprem sayısı duştu Füıpm Levhası nın anı den dalıp batma faalıyeü buyuk bır depremi tetüdemeden durmuş olabüır 'Dalma batma olayını ızleyemeyız An cak nukro deprem faalıyetlerının azal masma bakıp tahmınlerde bulunabüı nz" dıye konuşan Matsumura Suruga Korfezı'nm dogu kısımlannda Füıpın Levhası'nm çokmesme üışkm verüerı ınceledım Deprem faalıyetlenndekı azal ma sırasında ortaya çücan çokmede çok kuçuk bır degışıklık olduğunu tespıt et tım" dıyor Tbkaı depremlen her 100 üe 150 yü ara üe levha sının boyunca meydana gelır Bu bolgede en son 1854 yümda buyuk bır deprem goruldu Gorgu ta nıklanna gore deprem sırasmda Suruga Korfezı'nm tam ortasmda yukselen su sutunu çevreye yayüarak buyuk bır tsunamı ye yol açmışt Sısmologlar 1854 yüından bu yana Tbkaı Fayı uzermde bırıken stresm Rıchter olçegıne gore 8 buyuklugunde bır dep reme yol açacagı tahmmmde bulunuyor Bu da Japonya nm yuzyüın en buyuk depremını yaşıyacagı anlamma gelıyor Boyle bır depremm Tbkyo da buyuk hdsara yol açacagın dan korkuluyor Bu tahmın Japon Jeolojı Araştırmdlan Kurumu'ndan Kenji Satake ye pek mandmcı gelmıyor Satake'ye gore Suruga Korfezı boyunca uzanan faym uzennde bırücen stre sm bır kısmı 1944 yümda komşu Nankaı Fayı ndakı buyuk bır depremm sonucunda boşalmış olabüır Ancak o donemde kımse nm aklma bolgedekı mücro depremlere üışkm bügı toplamak gelmemıştı Matsumura Japonya nm dogu kıyüannda tektoruk deprem lerden once kuçuk deprem faalıyetlermde azalma olduguna dückat çekıyor Bunun yanı sıra Suruga Korfezı nden alınan olçumlere gore bu dalma batmalann aralan gıderek azalıyor 1996dab ük dalma batma ve Agustos 1999 dakı dalma batma arasında 34 ay varken ekım 2000 dekı ıkıncı dalma batma 14 ay sonra meydana geldı Mat sumura mayıs aymda yenı bır dalma batma beklıyor Erveyageçbu dalma batmalar buyuk bır depreme neden olacak Colorado Ulusal Deprem Bılgı Merkezı nden Waverly Peraon şoyle konuşuyor "Bazen kuçuk depremler basmcı azaltır ancak aynı zamanda buyuk bır depremm oncusu de olabüır Bunlardan hangısının dogru olduğunu bu gune dek kanıtlayan çüanadı' Sısmologlar aynca Fujı Dagı altmdakı son depremlerı de ızlıyorlar Bunlar magmanın yukseldıgıra gosterıyor Matsumura bu konuda şoyle konuşuyor Bana sorarsanız Fujı Dagı ndakı volkanık faalıyetler üe depremler arasmda yakm bır üışkı var 1706 yılmda Nankaı de buyuk bır deprem meydana gelmıştı Bır yü sonra 1707 yümda Fujı Dagı patladı' Reyhan Oksay 14Nısan2001 NevvScıenüst rr 736/10