Katalog

Laparoskopik cerrahi uzenne 28 Ekım 2000 tarıhrnde yayınlanan "Laparoskopik cerrahi ulkemızde neden gelışrruyor''1 baslıkh yazıyı merakla okudum Ancak uzuleıek meslekta şımın konuyu çok ıyı ırdelemeden kaleme aldıgını gordum 1. Cerıahı uzmanlrk egıtımı veren geıek uru versıtelerımız gerekse devlet ve Sosyal Sıgorta Kurumu hastanelerınde laparoskopik cerrahı o denlı uygulanmaktadır kı uzmanlık egıtımını tamamlayan ogrencılerımız neredeyse geleneksel safra kesesı amehyatı gormeden yanımızdan ayrılmaktalar Bunun ılorıdc sakmcdlar dogurabüecegını büdıgımız den, egıtımın, geleneksel safra kesesı dmelıydtıru da bır şekılde ıçermesıra nasü sağlayabüecegımızı kara kara duşunmekteyız 2. Karın ıçı amelıyatldrının hemen hemen tumumın laparoskopik cerrahi ıle qerçekleştırüebüeceğı bu geıçek Kanser olgularında uygulanmasımn tum dunyadd henuz sadece pıospektıf araştıımalar çerçevesınde mumkun olduğunu, rutın olarak yapılmasının henuz etık olmadığını dıle getırmeyı mes lektaşım maalesef ıhmdl etmış Ornegın kalın barsak kanserınde laparoskopik amelıyatın konvansıyonel amelryata gore ek n s h olup olmadıgının sonucu 2005 yılrna kadar surecek araştırmalar sonucunda tıp dunyasma açıklanacak Tum mıdenrn laparosko pık yontemle alınabüecegı meslekldşımın yazısında dıle getırılmış Evet ama hangı hastalıkta tum mıde cerrahi olarak çıkartrhr Evet, sadece mıde kanserın de Bu arnelıyat henuz euk degü 3. Outpatıent' amelıyat hastanın hastaneye yatınlmadan tedavı edümesıdır Hastanın amelıyat edılıp, servıste bır sure takıp edıldıkten sonra aynı gun taburcu edılmesını mutlaka tngüızce olarak tanımlayacaksak buna "sameday surgery" dememız gerekır Burada hastanın genel anestezı alıp alma masına da bakılmaz Aynca tum karın ıçını 15 lıtre karbon dıoksıt gazı üe şışırdıgınız hıçbır hastayı ge nel anestezı dışında kolay kolay amelıyat edemezsı raz 4. Safra kesesı amelıyaunın laparoskopik yontemle yapılmdsının yaygınlaştıgı yaklaşık 11 yıl once safra kesesınde taşı olan ve bu nedenle amelıyat olan hastalarda amelıyata bağlı olumlenn bınde 12 den %1'lere yukseldıgını (Almanya'da da) yanı gele neksel safra kesesı amelıyatına karşı laparoskopik amelıyatla başlangıç donemınde 10 mıslı fazla hasta nın yaşamını kaybetügını, egıüm arttıkça sayüarın yeruden duştuğunu, bu nedenle de laparoskopik cerrahıye geçış donemrnm dunya tıbbının en karan lık sayfalarmddn bırı olduğunu uzulerek beLutmem gerekır Bu gelışmenın başlıca nedenı, bazı hekrmlerın laparoskopik safra kesesı amelıyannı basrnda Lşlemeleıı ve hdstaların kuıumlar henuz egıtımlerı nı tamamlamddan bu yontemı tdlep etmelermden, kuıumlaı da hasta kaybetmemek ıçrn henuz hazır olmddıkldiı hdlde bu dinelıyatlaıı yapmalarından kaynaklanmıştır Aynı hatalara lutfen duşmeyelım 5. Cenel Cerrahi ve Laparoskopik Cerrahi Uzmanı ulduğunu unzasında beluten arkadaşımızın bu uzmarüıgını nereden aldıgını bümek ısterım ve kendısıne ve sıze, Tababet Uzmanlık Tuzugu'nde yeı dlmayan unvanlaıın ulkernızde kullanılmasının yasak olduğunu hatırlatmak ıstenm Sayrn Bursalı, pozıtıf bılıme katküarıruzı her zaman hayTanlıkla ızledıgımden, bu konuda gızh reklam yapmaya çakşanlann çırkın emellerıne dlet olmamanrz konusunda sızı uyarmayı bır okur gorevı saydım Fizikçi var, fizikçi var! Omegmtumbürmlerrnyurutulmesınde büımcrnın kendı dışında f t Fızık Zamdn ıçmde gerıye donmek' başlıklı yazısında m m bır dunyanın bulundugu gıbı gerçekçüık taşıyan bır üke üe bu (CBT 707/15 7 Ekm 2000) R. Ömür Akyüz, benım kodunyanın rncelenmeye deger oldugu bıçımınde yorumsal bır ünuyla ügüı daha oncekı (ve son) yazıma bır yanıt vermış ke bulunmaktadır Felsefe dılrnde bız bunlara onkabul1 admı Bu yanıhnda o, yazüanlann otesınde kışı olarak dogrudan bana venyoruz Ister unlu ve buyuk, ısterse unsuz ve ' daha az buyuk" yonekk olarak bırtakım anldümlara yer verıyor "Hawkrng'ı eleş olarüan olsun, fızıkçüer, neredeyse egıtımsız bır kışıye büe açıktırmeye ugraşırken' bunu gıbı fızıkçılenn zamana ıhşkın lanabüecek olan zamanda gerıye donulemezbk ılkesını ancak şu sozlerını yermek ıçın yapıyor",' yazısı yer yer de fizıkçılerın tur bır tutumla yadsıyabüırler üzığı 'metafızüc" yaparak felsefebılım felsefesı yapmalarmı yasaklayıcı rmalar ıçerıyor", " o fileşürmek ve büımden (ve sagduyudan) uzaklaşmak zıgı en azınddn profesyonel bır uzıkçı ayannda yaşamayan ve bıimeyen bır felsefecı tum fıkır yurutme yeöasmı 3. Yanıtta, " Havvkıng yanüdıysa onerdığı ükeler sokendısınde tutacak ve de fizıkçınm fıkır yurutnucunda erışecegı yargüar doğanın davranışma Bu yazıda Omür mesını yasaklayacak1" uygun çücmayacakür uzerlennde feLsefe yapAkyüz 'ün yanıtı maya büe degmez Dogaya uyumlu çüctıgında Okuyucum, benım buna benzer anlatımları ve bunlann altında yatan yazış bıçemrru benın fizikle (ve ge ıse ısteyen felsefecı nıçrn boyle olduğunu ırdeyebüır" gıbı bır sav var Oysa bürm tarıhınde oldunımsemedıŞımı bılıyordur samrım Ote yandan nel olarak bilimle) ğu gıbı bürm felsefesrnde de yarnız (yazarın anlaOmuı Akyuz, zaman ve fizık konusuna ıkşlon tarhşmamızda, kendısıne bellı bır noktada (orfelsefe arasındaki tımından yararlanarak dıle getırırsem) "rafa gıden" basarüar degü, "çope gıden" yanügüar da negın felsefecılenn sozcuklerı kullanmalan sıkesişme noktala çok onemlı olabüır Çunkuburada yalnızca kabul rasında onlara yukledıklerı anlamlarla ügüı olagorup yerleşen duşuncelerrn degü bır yana brra rak) yanıt veııldıkten sonra, ozdeş noktayı bu nndan en temel küanlann da kdvramsdl duzeyde mcelenmeye dekez başka bır yone çekmektedır olanları üzerinde ger yonlerı bıüunabürr Burada, sadece, onun yanıtının fızıkle (ve genel olarak bılımle) felsefe arasındab kesışme noktalanndan en ternel olanldrı uzerınde duracagım duracagım. Fizik mi, edebiyat mı? 1. Çdgımızın çokunlu' uzıkçüerınden Havvkıng, zamanın akışıyla ügüı olarak bır tepenrn çıküması ve ınümesı benzetmesım gundeme getırırken fizık değü bır bakıma "edebiyat" yapıyor Kuşkusuz bır fizıkçının edebiyat da yapmasrnda ılkece bır sakınca yoktur Ancak bır büımcı, yaptığı zayıf benzetımı ("analojı' yı), (ornegın ses dalgalannm yayılması konusunda su dalgalarırun ornek alınması gıbı) guçlu ve büımsel bır benzeümle karışürıyorsa, o zaman ne yaptığının ayırdında degü demektır 2. Her ınsan etkmlıgınde, o etkırüıgı yurutenlerce belkı çogu zaman açıkça dıle getırümemış, ancak, o alanın felsefe açısından ırdelenmesınde gundeme gelen bırtakam ükeler vardır 4. Hans Reichenbach ın ' Geleneksel, ussalcı, felsefecüeı ' eleştırısı yalruz bu baglamda de gü, alanlannın kuramsal kavramsal yorüerının eleşnrısı her gundeme geldığınde fizıkçüerı ügüendırmelıdır Yeter kı bır fizikçi yaptıgı ışe bu açıdan bakümasının onemıru ışlevını kavramış olsun Bır temel büımın (genelde de heı akademık alarun) felsefesı kuşkusuz onun kendısının yerme geçemez geçmemelıdır Reıchenbach'ın dıle getudıgı gıbı büını kendı kendısının efendısıdır Ancak (büımsel) felsefenın ısıgınddkı eleştırel degerlendırme, kavramsal açıdan büıme yerıne gore buyuk açıklık geur mektedır 5. Bdskdlarına eleşürüer yoneltırken, ozdeş ya da benzen noktalarda kuşkusuz kendımızın de dıkkatlı olması gerektığını bümelıyız Yazar, zaman konusunda benım genye donulmezlıgı üen surmemın bağlamında, yazısınrn bır yennde "üke", sonuna dogru ıse "kural" terımını kullanmaktadır Yaman Ors Bilimi bilmeden felsefesini yapmak hem bilime hem felsefeye ayıptır! 1 Kasım 1844'te Johann Friedrich Caxl Ganss dos tu Schnmacher' e yazdıgı mektupta şoyle dıyor '' Goruyorsun kı Schelling, Hegel, von Esschenbeck ve ızleyenlen gıbı çagdaş fîlozoflarda aynı şey [yanı matemetık yetersızlıÇfi] var Bunlar yaptıklan tanımlamalarla tuylerınızı dü<en dıken etmıyorlar mı' Ama Kant büe çogu kez daha iyı degü, bana gore onun analtlk ve sentenk onermelerı ayırt edışı ya tıvıallığe varıyor ya dayarüış1" E T Bell, "Men of Mathemaucs' adlı kıtabında (bu nefıs kftap 1940'lann sonunda Omer Inonu ve aıakddaşldiı torafından Turkçe olarak da yayırüanmıştır Umaıım TUBİTAK bunun yemde basımı ıçın gereken lerı yapar) bu sozlen 'Gauss'un arüamadıklan büımsel konuldrla ügüenen ülozoflara üışkın sozlerıne bır ornek" olarak aktarmaktd Bell bu sozlerınden once de şu ügınç olayı yazıyor Gauss un meslek hayatrnda üancı buyuk aşama ondokuzuncu yuzyüın açüış gununde gerçekleştı Bu, aynı zamanda felsefe tanhı ıçm kdra astronomı tdrıhı ıçın ıse parlak bır gundu 1781 de Six William Herschell Uruııuü gezegenını keşfedıp gezegenleım sayısını felsefı olarak tatmınkâr olan' yedı sayısına getırdığınden bu yana astronomlar Guneş aüesrnın yenı bır uyesını sıkı sıkı aramaya başlamışlardı Bu uye, Bode yasasına (***Gurler llıçın üe taruşmalann olduğu sayılardan bırısme yalnızca CBTxxx olarak referans venlecek***) gore Mars üe Jupıter arasmda bulunmalıydj [hatta 1799'da bır grup astronom 'gokyuzu pobslen' adıyla bu amaçla Avrupa çaprnda orgutlenmışft] Aramalar sonuç vermıyordu ta kı ondokuzuncu yuzyüın ük gunu Palermolu Rahıp Giuseppe Piazzi bugun asteroıdler dedıgımız geze•gencıklenn ılla olan Ceres'i 1 Ocak 1801 'de gozleyene dek "Çağlar boyu suren gerçeğe karşı spehılasyon çahşmdsına en çarpıcı hukumlerden bırısı olarak Ceres'ın keşfi, unlu füozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel ın gokyuzu polıslerı'ne yonelık sarkastık saldmlannı yayımladıgı gune rastladı1 Hegel'e gore o astronomlar felsefeye azıcık dıkkat etseler ne bır eksrk ne bır fazla yalnızca yedı tane gezegen olabüe ceğını hemen gorurlerdı1 Dolayısıyla da bu arayışlan sade ce aptalca bır zaman zıyanından başka bır şey degüdı" Derken, (yorungesını Gauss'un yedı gunluk gıbı çok az sayılan verıyle hesaplayabüdıgı) Ceres'ın ordmdan yüzlerce asteroıd ve de tabıı Neptun ve Pluto gıbı üa gezegen (her üası de once kâgıt uzerınde) daha keşfedüdı, hatta son gunlerde bu üasmm arasında bır tane daha bulundugu haben var Ote yandan ondokuzuncu yuzyılın unlu füozoflnnndan, pozıtıvızmın ve sosyolojının babası IsidoreAugusteMarieFrançoisXavier Comte 1835 yürnda 'Yüdızlann kımyasal büeşımlerınm ebedıyyen ınsanlıktan esırgeneceğını" ıddıa ettı Oysa aynı yülarda dogmaya başlayan spektroskopı yuzyüın sonu gelmeden, doğanın bırçok mıkrogızını aydınlatmanın yanı sıra yüdızlann kımyasal analızını yapmayı başarmış ve Yeryuzundekı elementlerrn evrensellıgını ortaya koymuştur R. Omur Akyuz Prof. Dr. Kenan Demirkol 712/16