Katalog

Şarap sağlıklı yaşam kaynağı mı? "Kelimelere" ne oluyor? 'Öngörii' ne demek? Omür Akyuz Y emeklerınde fazlasıysa hayvansal yaga yer vermelerıne ragmen, Fransız toplu mundd ınfarktus nskı dıger mületlere kıyasla daha azdır Bıhmcder bunu Pransız pa radoksu olarak adlandınr 199O'lı yıllann basında buna bır açıklama getırıldı, Fransa'dakı nufus dagüımı dıkkate aünarak, olçulu bır şeküde gunde 2 üa 3 bardak kırmızı şarap ıçümesının olumlu bır faktor oldugu epıdemıyolojık çalışmalar sonucu ortaya çıktı Bu olgu uzerıne, şarapta hangı molekullenn kalp rıskırun azalülmasında ve dolayısıyla omrun uzamasında etküı oldugu sorusu araşünlmaya başlandı Son yıllarda yapılan buyuk ılerlemelere ragmen, bu yararh etkılerı sağlayan rholekullerın yapısı ve etkı mekanızmalan hakkında hâlâ bırtakım sorular var 1 Bazı araştırmacılara gore Y • kırmızı şarap akuf degü 2 Dıgerlerıne gore alkol fazla ,ı dan bır yarar sağlamıyor |i 3 Gerçekten etküı olan mole1% , kuller nelerdır? Bırılerıne goV re Ethanol, dıgerlerıne gore polyphenol Eğer Polyphenollerse hangüe\ rı monomerler mı (caechıneepıcathechıne), olıgomerler mı ya da anthocy a n, stılben oıd mı'Bu ıkımolekul kategorısı arasında bır seçım yapmak ıçın çok sa y ı d a deney qerçekleşürıldı Sonuç olarak potyphenollerın ınsan sağlıgı uzerıne olumlu etkısı olabılmesı ıçın alkolun gereklı oldugu daha şaşırtıcı olanı ıse alkol oranının % 1012 arasında olması gerektıgıyde Ayrıca şarabın başka yararlan oldugu gorusu ortaya atıldı Uç yıl sureyle yapümış bır epıdemıyolo]ik anketm sonuçlarına gore gunluk 2 ıla 3 bardak şarap tukenmı ıle Mriıeiıner hastahgı arasında negatıf bır üışkı gozlendı 1997 yılının başında Scıence dergısınde bır makalede resveranol molekulunun anükanserojen etkısmden soz edıldı Bu makalede polyphenoller kanserleşnenın uç safhası olan ınısıyasyon promosyon ve prolıferasyonu ınhıbe etmekte çok aktıf oldugu üen suruldu Resveratrol phytoalexm aılesınden bır molekul olup bıtkılerde bakterı ve mantarlara karşı dogal savunma mekanızması olarak ortaya çıkar Bu madde ozelhkle Bordeaux şaraplannda goz ardı edılmeyecek mıktarlarda bulunuyor Yme şarabın dıger bır ozellıgı anüoksıdan olması ve LDLkolesterol'unu duşurmesı Ote yandan Eıcosanoıdlenn bıyosentezınde degışıklık yaparak kanın pıhtüaşmasını azalü yor Aynı zamanda ıyı bır anühıpertansıf (da mar sıstemındekı kas hucrelennın kontraksıyo nunu azaltıyor) Yakın bır gelecekte, şarabın sağlıklı yaşam kaynagı oldugunu ıspatlamak ıçın yurutulen çalışmalar, hıç şuphesız bızı daha ıyı aydınlatacak Belkı de yakın bır zamanda asma bıtkı sme ve ondan elde edılen unınlere "bıtkısel bıı ılaç" gozuyle bakacagız Kaynak Pr Joseph Vercauteren Vıctor Segalen Unıversıtesı Bordeaux n Vıtı 1998 OcakŞubat sayısı B Prolaktin prostata mı neden oluyor? Prolakün hormonu hakkında bılgı edınmek ısteyen genç bır bıyokımyacı, bu hormonun vucutta çok fazla etkısı olmadıgı kanısına varabılır Uluslararası yayınevlerının genel bıyokımya kıtaplannda prolakün hormonunun organlar uzenndekı fizyolojık etküenne aıt oysa bu hormonun bahklardan kuşlara kadar tum memelılerde, hayvanlar âlemındekı genış dagüımı, ılk planda onemlı üzyolojık bır rol oyna dıgını duşunduruyor Prolakün hormonu çok çeşıtlı fizyolojık olaylar sırasında, ozellıkle gebelık ve dogum sırasında salgılanır Çunku prolaktin sadece hucre çogalmasını degü DNA sentezı ıle anne u kelımenm ılk ortaya çüasını hatirlamıyorum Yapüışına• bakarsanız sankı "tahmın, kestırme, onceden gorme, kehânet' gıbı bır anlam taşısa gerekü Ama kısa zamanda, bunlardan daha çok gereksınım duyuluyor olmalıydı kı bambaşka, bunlara taban tabana zıt bır anlamı yuklenmeye başladı eskı deyımı "derpîş etmek" olan "olmasını gerektırmek" yerme1 Ornegın * L * yasasının mad desı uygulanmasını ongoruyor" " toplantısında alınan kararlar yapümasını ongoruyor" Bu çok yaygın bır kullanım Ama buna karşın son zamanlarda "tahmın" anlamında kullanım da yaygınlaştı hem de brraz kotu şekılde Habercüer soruyorlar" konusundakı ongorunuzne7 Bunun ıçın bır ongoru yapabüır mısınız?" Belkı de bırkaç cumle sonra bu kez yukarıdakı anlama donup " ıçın toplantıda ne ongoruldıP" dıye de sorabüıyorlar "KELIMELERIl"de de belırtüklerım dogrultusunda, bunlar hep dogru ve tam ıfade etmeyı ogrenememenın dolayısıyla da ayırtı (nuans) aramamanın ve temkmlı yalınlaştırma yerıne telaşh bır "ozleşurmenın" kurbanı olmanın sonucu Tabıı la bunda okuma alışkanlıgının ya hıç olmamasınm ya da çevınlen aceleye getınlmış "unlu" dızı romanlardan başkalannı okumamanm da etkısı çok. Kehmemıze gelınce ben belkı bıraz da turucu davranarak "tahmın"ın "tahmın" olarak kalmasından yanayım "kehânef'ın de "kehânet" "Ongoru" ıse "derpîş" anlamını ıyı taşıyor Tum bunlan bu dergıde yazmamın sebebıne şımdı geçıyorum Fen bılımlennm en onemlı ogelennden bınsı dogadakı olay ve olgulann duzenıne bakarak çıkarsadıgımız üke ve yasalan tutarlı bır çerçeve ıçensıne yerleştonek Eger bu çerçeve saglam bır matematık sel yapıya sahıpse buna kuram derız Hele bu kuram henuz daha gozlenmemış bır ya da daha çok olay ya da olgunun gorulecegıne nıtel ve de nıcel olarak olanak saglıyorsa bu değerlı hattâ buyuk bır kuram olur Nobel odulune büe goturebılır Bu sureç Ingılızcede "pre Öngörü, "Prediksiyon'"u karşılamıyor... Prediksiyon'a yeni bir sözcük bulmak gerek. Bu "Önbilme" olabilir mi? surunde bulunan besınlerın sentezını de kontrol eder (proteın lıpıd laktoz) Lymphocytleı ıçın bagışıklıgı teşvık edıcı olup, bobreklerde osmo regulasyonu saglar Prolaktının tam olarak hucre duzeyınde etkı mekanızması aydınlaülamamakla bırkkte prostatın buyumesının bu hormona bağlı oldugu gostenldı Ozellıkle orta yaşın uzerındekı erkeklerde sıkça gorulen prostat benın hıpertrofisı ve prostat kansen, prolaktin hormonunun salgüanmasıyla ılgılı O halde bu hormonla etkıleşıme geçebılecek molekullenn tespıt edılmesı ve boylece benın (ıyı huylu) ya da malm (kotu huylu) prostat hucrelennın gelışmesını frenlemek yakın bır gelecekte mumkun olabdır Kaynak Regard sur la Bıochımıe n° 1 2000 dıctıon" olarak adlandırılmaktadır Bu kelımenın Latınce yapısal kokenı 'onceden soylemek" Ama belkı bıraz 'kehânete" yakınsa da hgılızcede Latınce kokenlı ve "kehânet anlamında daha kuvveth kelımeler de var Sanırım Osmanlı Turkçesınde de "predıcuon' un bu büımsel anlamını taşıyan bır kelıme yoktu, bunu gerekürecek bır ugraş yoktu çunku1 Dolayısıyla buna yenı bır kelıme oluşturmak ya da "predıksıyon" demek gerekır Bır ara bunu da "ongoru" ıle karşılayan hattâ "kesürım" dıyen meslektaşlanm oldu belkı hâlâ vardır, ama yukarıdakı gerekçeler bu kullanımları zayıflatıyor Zıra predıcuon" ne kdba bır tahmın ya da kestırme (bunlann Ingılızcelerı, "guess" ve sankı "esnmate"), ne de bır kural ya da yasanın doğnıdan hukmu Benım uzennde durdugum anlamdakı "Predıctıon" daha çok büımsel yasa ve ılkeler çerçevesınde ve dogrultusunda yapılacak üen duzeyde çıkanmlan ıfade etmekte Bu amaçla bırkaç yü once, yukanda çozdugum Latınce yapısından gıderek oluşturdugum "onsoymek" kelımesını kullanmaya başladım Kımı arkadaşlanm "soymek" mastannı "sovmek"e benzeterek ırküdı ler belkı sıze de oyle geldı Ama "sovmek" de emınım "soylemek"le üıntüı Ornegın, "soğan" herhalde "soymak 'la ügüıdır, ügüı nesnenm kat kat oluşundan dolayı Buna süc sık "sovan" da dendıgını unutmayın "Ondemek, ondeyım, ondeyış onsoylemek" de akla gelı yor, ancak bınncıyle sonuncu uzun, aynca' demek" de bu baglamda "soylemek"ten sıg oldugu ıçın "onsoyum"u secum Son soz olarak şunu eklemek ıstıyorum, "onsoyum" tutmazsa terahım 'predücsıyon'' Bana kımse "ongoru' ya da 'kestırım" dedırtemez (tıpkı "eser" yenne "yapıf , "sebep" yerıne "neden" demedıgım gıbı), ama belkı "onbüme 9 " 709/17 Birsen Çakır