Katalog

tıa yol açabilecek 20 neden Kukurtlu volkanık gazler, asıt v; nıly'nı /// r»n(t hit ustcrniti rttmı/.nriitrfn rnk yagmurlarına neden oluılar Klor nmuunu tierJtrn limustu. Hlr '.onrakıntU: ııra ıçeren büeşımler ıse, zaten duittr.e cfvletHİM yarlı olan ozon katmanı açısından bır başka tehlıke kaynagı sayüırlar Yanardağlar bır yandan kısa enmlı hasarlara neden olurlarken, bır yandan da uzun erımde sera etkılı ısınmaya yol açarı karbon dıoksıt gazını çevreye yayarlar. Yaklaşık 7 mılyon yıl once meydana gelen son yanardağ patiaması Kolombıya Irmagı platosunu oluşturdu Yenı bır patiama eşıkte olabüır yer almaktadır Bunlar ıklımdekı anı degışıklıklerın de etkısıyle kıtlıga neden olabılırler Kıtlıgın etkısı ıse çok daha çarpıcı olabüır Şu anda havakurenın ıçın Uzaydan gelenlerden cok Parca akseleratörleri kozmlk gerfde bıraktıklan mlkroplar dekı gazlar yete ıtmlann yıkıa enerilslne sahlp tehllke yaratabttlrler. rınce ısıyı yuzey olablllr. şunulde tutarak dengeyı sagbyorlar Ancak kuremeden gelışıguzel bır bıçımde ve yanlış sel sıcakhk bıraz artacak olsa bu denge alkullanüması olasüıgıdır Teronst bır grup tust olabüır Su çok daha hızlı buharlaşır ve şarbonu yeterınce kotu bıümayıp, soz gehçevreye yayılarak (guçlu bır sera gazı) damı Ebola vırusunun bır turunu havaya yayaha çok ısıyı kendıne çeker Bu ısı da kayabüır Işte o zaman ışler kanşır lardan çok daha fazla rruktarda karbon dıoksıt alarak sıcaklıgın daha da artmasma Tanecik hızlandırıcısındaneden olur Küresel salgın hast a l l k l a r : Dunya bızı yok etmezse bu gorevı yaşamı bırlıkte paylaştıgımız organızmalar yerı ne getırebılırler Mıkroplar ve ınsanlar oldum olası bırlıkte var oldular, ama aralanndakı denge zaman zaman bozuldu Kara Veba Salgını 14 yuzyüda her dort Avrupahdan bırının olumune neden oldu 19181919 yıllan arasında boy gosteren grıp salgını en az 20 mılyon kışının yaşamına mal oldu AIDS salgınının yaratugı benzer olumcul etkı gunumuzde de suruyor Hastalık Denetım ve Engelleme Merkezı raporlarına gore, 1980'den 1992 yılına dek, ABD'de bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan olumlerde % 58 oranında bır artş oldu. Kolera ve kızamık gıbı daha eskı hastalıklann antıbıyotıklere karşı yenı bır dırenç gehşürdıklerıne tanık olundu Yogun tanm ve toprak gelışımı ınsanları hastahklara yol açan hayvan kokenlı mıkrop ve vıruslere gıderek daha yaklaştırıyor Uluslararası yolculuklar hastalıklann eskısınden daha hızlı yayılmasına neden oluyor En kotu olasüık, hazırlıksız yakalanacagımız, kımyasal yontemlere yanıt vermeyen bır hastalıgın hızla yayüması olacaktır Yaklaşık 12 bın yıl once ansızın memelılerın yok olmasına neden olan boyle bır hastalık dalgası tum Amenka anakarasını kınp geçırmıştı ;ogu canlı manyetık etkıye gore yol aldıgınian, ters yonde herhangı bır degışım cıddı ;evresel sorunlarm ortaya çıkmasına yol ıçabüır Ekosistemin çökmesi: K ü ae düen öllerın ve yanan yagmur ormanlannın goruntulen ınsanı dehşete duşurse de, bu tur goruntulerle belgelenmesı pek kolay olmayan bıyolojık çeşıtlüıgın tumden yok oluşu çok daha cıddı bır sorun olarak karşımıza çücar Müyarlarca yülık evrım surea sonucunda her canlının gonencının otekı canlılarla ıç ıçe oldugu bır dunya oluştu Karlı kışlar kurtiann daha buyuk suruler halınde avlanmalanna, bu nedenle de çok daha fazla sayıda geyıgın olumune yol açar Geyüdenn sayısındakı bu duşuş çok daha fazla sayıda koknar agacı filızının yaşamasına olanak tanır Koknar agacı havakuredekı karbon dıoksıdı alırlar Bu da üdımı etküer Kısacası, her şey bırbınne baglıdır Artan nufusun gereksınımlerını karşüamak uzere, topraklar yerleşım ve tanm alanlanna donuşturulerek, çeşıüı yabanü bıtküer yerlennı bırkaç tahüa bırakıyor Dahası bıtia ve hayvanlar degışıme ugrayarak çeveye yepyenı kımyasallar egemen oluyor Her yü en az 30 bın canlı turu yok oluyor Bu durum, tanhın en buyuk kıtlesel yok oluşlarından bınne tanık oldugumuzu gozler onune serıyor k İ t e r s l İ k : Theodore Kaczynskl ta fanardağ patlamalan: iziania'dakı Lakı yanardagı 1783'te patlayarak 9 Din kışının ve canlı hayvanlann % 80'ının av, sel, kul ve dumanlar altında kalarak can /ermelenne yol açtı Ardından boy gosteen lathk ve açlık Izlanda nufusunun dortte Dirını kınp geçırdı Havakureye yayüan tozar yenı bağımsızlıgırn üan eden ABD'de kış nevsım sıcakhklannın 9 derece yukselme>ıne neden oldu Soz konusu patiama dunranın neler yapabüecegının yalnızca mınık )ir ornegıydı Altmış beş mılyon yıl once ?ekırdek kabugundan uşkıran sıcak kayalar cabugu yanp geçerek bugun Hındıstan )larak büdıgımız topraklann oluşmasına rol açü Kımı büım adamlan bugun bue dııozorlann yok oluşunu asteroıtlere degü ie, bu olaya baglarlar Bu olaydan daha on;e, Sıbırya'da tam Thasık donem sona erercen yeryuzundeki canlüann % 95'ının yok )ldugu çok dabuyuk olay neydaıa geliı * necüc hızlandırıcı bır deneyın dunydyı yok edebüecek zıncırleme bır tepkımeye yol açabüecegını haykınyordu Garıp ama, akh başında bırçok fızüc uzmanı da aynı goru şu paylaşıyordu Kısa bır sure once Sunday Tımes gazetesınde yayrnlanan ve New York'takı Goreceb Agır lyon Çarptıncısı'nın (RHIC) gezegenımızı gıderek yok edecek atomdan kuçuk bır kara dehk oluşturabüecegıne dückat çeken bır raporla bu konu yenıden gundeme geldı Raporda aynca soz konusu kara delıgın, "yabancüar" adı venlen ve onlerıne çücan her tur sıradan maddeyı yok edebüen, degışıme ugramış sıradışı madde parçalannın oluşmasına neden olabüecegı de belırtüıyordu RHIC'nın çevresındekı bu sınırlerıgergm kışüerı yaoşürmak amacıyla, laboratuvann başkanı her üa senaryonun da olanaksız olduğunu savunan bır panel duzenledı Işı sağlama almak ıçın, panelde aynca RHIC'nın kozmık boşluk enerjısmde bır donuşume neden olabüecegı goruşune de karşı çıküdı Bu tur guven tazelemeler, atom bombasının patlatümasıyla havakurenın kesınlıkle alev almayacagını savunan 1942 "LA602" raporu gelenegınden kaynaklanan bır tavırdı Ne var kı RHIC fizıkçılen temelde yatan felâket olasüıgını yadsımadüar ve aygıtın kara dehk oluşturacak, ya da hava boşlugundakı dengeyı bozacak denh guçlu ohnadıgını one surduler lyı de, daha buyuk bır hızlandırıcı yapmak ehmızde TETİKL»»! İNSANBJYUE Bİyoteknİk afet: Bır yandan dogal canlı tuılerını yok cderken, bır yandan da genetık muhendıshk yontemlerıyle yenı turler yaratıyoruz Genetık degışıme ugratümış urunler çok daha dayanıklı lezzetiı ve besleyıcı olabüır Laboratuvar ureomı mücroplar saghk sorurdarımıza çozum geürebıhr Gen sagaltımı DNA'dakı bırtakun temel bozuklukları onarabüu Gelgelelım madalyonun bır de tersı var Genetık degışıme ugratümış besırüenn zararlı olduklan yonunde somut kanıtlar olmasa da bu tur besınlerdekı genlerın başka canlı turlenne sızabıleceklerı yonunde kımı ıpuçlan var Genettk muhendıshk yontemıyle elde edılen urunleı bocek oldurucu üaçlara karşı da daha dırençlı olabüırler En urkütucu olaru ıse bıyoteknolojının enıne boyuna du ü KÜresel lSinma: Dunya gıderek ısınıyor ve büım çevrelerı bunda ınsanların buyuk bır payı oldugu goruşunde bırleşıyorlar Kuresel ısınmanın kentlen nasıl kasıp kavurabüecegı ve urunlere nasıl zarar verecegıru kestırmek gayet kolay Kısa bu sure once Harvard Tıp Fakultesı'nden Paul Epstein ve daha bııçok araştırmac ı daha sıcak bır gezegenın asalaklann bannmalarına daha elverışh oldugundan bulaşıcı hastalıkların yayılmasına katkıda bulunacah gına dıkkat çektüer Bu hastalıklar arasmda 1tahıllan olumsuz etküeyecek hastalıklar da Nanoteknoloji felâketi: D h aa klavyenız kır tutmamışken bügısayarınız ıskartaya çücabüır Bunun nedenı buyuk olçude suıkon yongalann ınanümaz bır hızla kuçuhnesınden kaynaklanmaktadıı Atom olçutlu kaba makınelen uretırlerken de aynı teknolojıden yaraılanan muhendısler bu arada nanoteknolojı adı verüen ve çok kuçuk parçalann uretımıne olanak tanıyan bır dalda hmı yenüüdere ımza atıyorlar Yırmı otuz yü ıçınde belkı de daha once kendı başlanna bır araya gelebüen ve kopyalarıan mıkroskobık boyutta roboüar oluştuıu709/13 tz Savafi'nda askerler klmyasal şllahlara karfi tiitn vücutlannı koruyan tafyıller sayeslnde hayatta kalabildller r. fie var kl çevre klrtlllğlne karfi sMller pöyle blr donanımdan yoksun.