Katalog

labilecek. Bu robotlar belki de hastayı ameliyat edebüecekler, basıt hammaddelerden istenen ürünü oluşrurabüecek, ya da başka dünyalan araştırabilecek. Söz konusu uygulayım istendigi gibi geliştigi sürece her şey yolunda gıdecek. Bir de işlerin ters gittigini düşünün. Nanoteknoloji dalında en gözde kitaplardan biri sayılan "Yaraüm Motorlan" adlı yapıtın yazan K. Eric Drexler'e göre, endüstriyel bir kaza sonucunda bakteri boyundaki makinelertipkıpolen gibi yayüıp hızla çoğalabüirler ve biyoküreyi birkaç gün içinde bir toz yıgınına dönüştürebilirler. Ustelik, Drexler nanoteknolojinin ateşli savunuculanndan biri. Sun Microsystems şirketinin kurucu ortaklanndan Blll Joy gibi çok daha karamsar kişiler çok küçük boyutlu makınelerin asker ya da teröristlerin amaçlan için biçümiş kaftan olduklanna inanıyor. yim dosyalanna ulaşüabilecegini one sürüyor. Bu durumun insanhgın sonu mu, yoksa evrimin bir sonraki aşaması mı oldugu sizin olaya yaklaşımınıza göre degişır. Minsky'nin göruşu insana az buçuk tanıdık gelebilir. Dk sanal gerçeklik makinelerinin 1989 yüında pıyasaya surülmelerinden sonra ateşli gazetedler bunlan kullanıcıyı baştan çıkartıp bagımlüık yaratan elektronik LSD'ler biçiminde nitelendirerek göklere çıkarttüar. Tbplumbilimcüer kültürürnüzün, dahası insan türünün silinip yok olacagından korktular. Ancak sanal gerçeklik deneyimi gerçekte bir oyuna dönüşünce bu tür ateşli tartışmalar da son buldu. Minsky'ye baküırsa, insanla makine arasındaki birleşmeye daha birkaç yü var. K İ t l e s e l Ç l l g i n l l k : Geçen yuzyü fıziksel saglıgı lannın yok edilmesiyle sivrisineklerden kurtuldugumuz gibi, başlanndan atmak isteyebüirler. Dahası,tipkıMoritanya'ya ayak basan Hollandalı kolonicüerin kedi, fare ve domuzları da beraberinde getirmeleri gibi, ayırdında olmadan birtakım haşereleri dünyamıza taşıyabüirler. Ya da, yüdızlararası bir projeyi gerçekleştirirlerken kazara gezegenimize ve güneş sistemimize zarar verebüirler. Fizik uzmanı merhum Gerard O'Neül yaratiklarla yüzleşmenin toplumsal bir felâkete yol açacagını öne süruyor, "Gelişmiş Batı uygarlıgı, korumacı ve gözetimci tavnna karşın, ulaşugı ilkel toplumlar uzerinde yüaa bir etki yaratti. Aynı etkiyi bizlerin de yaşamayacagı ne malum," diyordu. llahi müdahale: Çevresel zehirler: çagdaş dünyamızın her koşesınde sanayı zehirlertnin yarattıgı olumcul etkilerir ömeklerine tanık oluyoruz, Ne var Y zehırlenmeler surup gidiyor. Dünyanın onde gelen buyuk kentlerinde dizel tdneciklerinden ötürü kesıf bir hava gorülüyor. Fabrıka bacalanndan yükselen agır metaller havakureyeyayüıyor. Böcek ilaçlarının yogun bir biçimde kullanılması yuzunden bu ilaçlar yüksek miktarlarda ırmak ve göllere de kanşıyor. Diyoksinler cenin gelişimini ve üreme işlevini engelleseler de, her yerde karşımıza çüayor. Alev almalan durumunda ortaya dioksinleı yayan polivinil klorıd borular, duvar kâgıtlan ve yüzey kaplamalan evlerimizin her koşesınde karşımıza çıkıyor. Tum bunların dışında, bir de bilmedigimiz riskler var. Ulusal Saglık Enstitüsü kansere neden olan maddeler listesine her yü yenilerini ekliyor. Şimdilik listede yer alan maddelerin sayısı 218'i buluyor. İNSANOĞLUNUN BİLE BİLE KENDİSİNE VERDİĞİ ZARARLAR K Ü r e s e l s a v a ş : ABD ve Rusya'nın elinde bugun yaklaşık 19 bin etkin nukleer savaş başhgı bulunuyor. Nukleer bir savaşın patlak vermesi şimdilik olanaksızmış gibi gorunuyor. Ne var ki, on yü kadar önce Sovyetler Bırligi'nin parçalanacagı da pek düşünülmemişti. Siyasal durumlar surekli evriliyor; bombalar her zaman olumcullugunu sürdürüyor. Bir de nükleer gucun kazara degiş tokuş edılmesi olasüıgı var. Dahası roket savunma sistemi, çagdaş teknolojı goz önunde tutuldugunda, yalnızca yoldan çıkmış bir avuç roketı yakalayacak. Başka süah türlerinin de kuresel etkılerı nlabüır. Japonya I. Dünya Savaşı'ndan sonra bıyolojık süahları denemeye başladı. ABD ve Rusya'da soguk savaş doneminde öldürucü mikroplardan /ararlandı. Bıyolojik süahlar, atom bombalarına kıyasla, çok daha ucuz, kullanımlan ve gizlenmeleri çok daha kolay. Ne var kı, bu sildhlann denetlenmesi çok dahaguç. Robotlar yönetinü ele geçiriyor: tnsaniar bıze cephe alan ve dünyayı ele geçiren akülı robotlar uretiyorlar. Buna fümlerde, televızyonda, çızgi romanlarda yülarca tanık olduk. Gelgelelim, aradan uzun bir sure geçmesine karşın bu rür akülı robotlardan eser yok. Yine, Carnegıe Mellon Üniversitesi robot bolümu kurucularından Hant Moravec bu konuda umutlu. 2040 yüına dek makınelerin insan zekâsına, belki de bilincıne denk bir düzeye ulaşacagına ve giderek daha da gelişecegine inanan Moravec, insan ile makine arasında eninde sonunda bir ortakyaşam ilişkisi kurulacagını savunuyor. MTT yapay zekâ uzmanlanndan Muvin Minsky de ben2er bir gelecek düşünüyor ve insanlann beyinlerini bügisayarlara indireceklerini, böylece sınırsız bilgi ve dene709/14 DAHA BÜYÜK BİR GÜÇ İNSANOCLUNU HEDEF ALIYOR Yahudüerin "Daniel'in Kitabı" varsa, Hıristiyanlann "Vahiy Kitabı", "Müslümanlann "Mehdi'nin Vaatlerı" var; Zerduştlugun ise, Zerdüşt'ün üçuncu oglunun gelişini müjdeleyen kitabı var. Tum bunlarda işlenen öyküler ve yorumlar büyük bir farklüık gösterse de, ozunde aynı kavram yatıyor: Tknn dünyaya el atarak tarihe son veriyor ve yepyeni bir torel düzenle karşımıza çıhyor. Tannsal esinin geçmişi en azından Mısır söylencelerine dayanıyor ve oradan Cennetin Kapısı ve Y2K çügınhgına uzanıyor. Üstte: Eneıjl ve lletlflm hatlannı bozan Cüneş Gelgelekm, üahı adaleti kendi avuçlan içine almaya çalışanlar, en azından Tann'ya ınanmapatlamalan, bir gün ölümcUI olablllr. yanlar açısından, çok daha kaygı verıcı bir duYanda: Sıcakbğm artması, su baskını, Urün rum oluşturuyorlar. 1995 yüında Aum Shinri kaybı ve hastahk glbl tehllkehri de beraberinde getlrir. Kyo mezhebinin üyelerı Tokyodaki bir metro istasyonuna sarın gazı yayarak 12 kişinin olumüne, 5 bini aşkın kişinin de yaralanmasına neden oldular. mız dunyanın hemen hemen her yerinde bir gelişme gösHer şey yolunda gitseydı, can kaybı bunun yuzlerce kaüna termekle birlikte, ruhsal saglıgımız giderek bozuluyor. ulaşacaktı. Olümcül süahlarla donanmış çok daha kararlı bir Dünya Saglık Orgütü dünyada yaklaşık 500 müyon kişinin ekip çok daha buyuk zararlara neden olabilirdi. ruhsal bir bozuklugu olduguna dıkkat çekiyor. 2020 yüına dek depresyon, büyük bir olasüıkla kalp hastalıklanndan sonra, olum ve verim düşuklügüne yol açan üdnci en önemBirileri uyanıp her şeyin bir düş oldulı etmen rüteligini taşıyacak. Yaşam süresinin uzaması bu ğunun ayırdına vanyor: Yoksa bizleri yaşa sorunun daha da ciddi boyutlara tırmanmasına neden ola düdanmızın gerçek olduguna inandıran sanal bir alemde cak. Çünkü insanlar yalnızlık ve yaşlüıgın kıüfetlerine katlanmiyiz? Yülarca kafamızı kurcalayan bu düşünsel soru, WUmak zorunda kalacaklar. Kalifornia Üniversitesi biyofîzik uzmanı Gregory Stock üp biliminin çok geçmeden insanlann 200 yü ve daha belki de daha uzun yaşamalarına olanak tanıyacagına inanıyor. Böylesi uzun bir yaşam süresinin yaygınlaşması durumunda, insanlar üstesinden gelinmesi çok guç toplumsal ve ruhsal sorunlarla yüz yuze kalacaklar. 200 yüın birüdminden oluşan duygular beyne doluşarak yepyeni bir çügınlık dalgasına neden olacak. Belki de şimdüerde yaşlüar arasında sıkça yaşanan depresyon ve intihar egilimleri daha da ivme kazanarak surecek. Tek çozum olan ruhsal saglıgın Prozac turu üaçlarla saglanması ıse meçhule bir yolculuk nıtelıgını taşıyor. Bu tur üaçlann uzun erimde ne gıbı etküer yaratacagı konusun Kıyametl klm kopaıacak? Tann mı, yoksa Tann adına hareket eden gruplar mı? da pek bir açüdama getirüemiyor. liam S. Burrows'un yazüarından tutun da "Matrix" filmındeki zihinsel oyunlara dek, her yerde karşımıza çıkıyor. Üerı Bilimler Enstitüsü hava boşlugunun çökmesi tehükesıyle bir benzerük kuruyor. Dünyamızı çevreleyen havaboşlugu nasü ki boşlugun en gerçek ve degişmez biçimi olmayabiY a r a t l k k U Ş a t m a S i : Kalifornia SETI Enstitüsü'nde lirse, gerçeklik dedıgımiz şey de var oluşun en gerçek ve bir grup araştırmacı radyo parazıtlerını tarayarak dundegişmez bıçımi olmayabüir. Taocu düşün adamı Chuang yamızın dışındaki bir uygarlıktan gelen sinyallerı saptamaya T«ı 10 4. yuzyüda bu soruyu çok daha şiirsel bir biçimde çahşıyor. Şimdilik bir gelişme yok, ama boylesi bir sinyalin ortaya koydu. Duşunde kendisini insan oldugunun bilincinalındıgını varsayalım. Bu Yaranklar yalnızca var olmakla kalde olmayan bir kelebek olarak gören Chuang Tzu uyandımayıp, bizleri de ziyaret etmeye hazırlanıyorlar. gında kendi kendine şu soruyu sorar: "Acaba daha önce Ya sonra... Büimkurgu tutkunlan sizlere ne tür sorundüşünde kendisini bir kelebek olarak gören Chuang Tzu larla karşüaşabüecegimizi söyleyebüirler. Ancak araşurmuydum, yoksa şimdi düşünde kendisini Chuang Tzu malar böyîesi bir tehlikenin, bir olasüıkla, bizi dogrudan etolarak gören bir kelebek miyim?" kilemeyecegini ortaya koyuyor. Yaraüklar güneş sisRlta Urgan temimizdeki kimi kaynaklara ulaşmak isteyebilirler ve onDiscover, Ekim 2000 lara engel olmaya kalkısırsak bizleri, tipkı yagmur 'orman