Katalog

Diinyanın ansızın yok olrna* Yeryüzünde yaşamış canlılarm yüzde 99'u bugün yaşamıyor. Bugünde sayısız canlı sahneden siliniyor. Acaba yok olacaklar Hstesinde bir sonraki tür İNSAN ; olabilirmi? ^ ' unya uzennde 500 bın yıllık bir geçmışe sahıp olan 'Homo sapıens" turu kentler kurdu karmaşık yapıda düler urettı ve başka gezegenlere robot keşıf araçlan gonderdı Tum bunlann bir anda yok olup gıtügını duşunmek büe guç Gelgelelım yeryuzunde yaşamış olan canlı turlennın % 99 u şımdı yok olmuş du rumda Ingüız evrenbılım uzmanı Br&ndon Carter 1983 te ınsanoglunun da şımdı so yu tukenmış olan bu canlılara ne zaman katüacagını kestırmemıze yarayan Kıyamet Gunu Taruşması' başlıklı bir rapor oluşturdu Insanlar uzun bir sure yaşayıp gokadaya yayılsalardı o gunden berı bızlerın bu ınsanlann ılk bınde bırı ıçınde yer almamız olanaksız D Olayı bir de ters yonden ele alalım Bu kuşagın o şanssız kuşak olma olasılıgı nedır? Yeryuzunde var olan tum yaşama engel oluyor Bu da hıç kuşkusuz ışlerı daha da guçleşnnyor Kımı kestırımlere gore şımdılerde canlılann tukenme oranı fosü kayıtianndan elde edılen ortalamanın 10 bın katına ulaşıyor Şu anda «ümüklüböcekler ve •İncapların gelecegınden kaygı duyabılırız ama lıstede bir sonraki canlı turu iıuanlar olabılır DOCAL AFFTLB Asteroid çarpması: Hoiiywood'a konu olan oykunun addıye alınması son derece guç Ne var kı kozmık bir cısmın dunyaya çarpacagı su goturmez bir gerçek Dahası bu olaya tanık olmak ıçın mılyonlarca yıl beklemek zorunda da kal mayacagz 1908 yüında yaklaşık 60 metre genışlıgınde bır kuyrukluyüdız parçası Sıbırya'nın Tunguska bolgesı uzennde Hıroşıma ya atılan atom bombasının yaklaşık 1000 katına eşıt bır enerjıyle patladı Uzaybüımcıler benzer boyutta bu tur olaylann yaklaşık her bır üe uç yuzyılda bır meydana geldıgını belırtıyorlar Lıverpool John Moores Unıversıtesı ınsanbılım uz manlarından karamsarlıgıyla unlu Benny Peiıer bu tur çarpmaların ınsan uygarlıgını sureklı olarak etküedıgmı one suruyor ve 1490 yüında Çın'ın Chııngyang kentınde meydana gelen ve 10 bın kışının olumune yol açan çarpmanın bunun bır ornegı oldu guna parmak basıyor Bırçok bılım adamı Peıser'ın yorumunu sorguluyor Asteroid çarpmaları daha çok okyanuslar uzerınde meydana gelıyor ve karada meydand gelen kuçuk çarpışmalar daha çok nufusun seyrek oldugu bolgelerı etküıyor Gelgelelım buyuk asteroıdler soz konusu oldugunda nereye duştuklen pek bır onem taşımıyor Dunyaya yaklaşık her 250 bın yılda bır çarpan enlerı 800 metrenın ustundekı cısımler bır ateş urtınasının ardından.çarpmanın etkısıyle oluşan tozlardan kaynaklanan kuresel bır sogumaya neden oluyorlar Soz konusu kuresel soguma sonucunda ın sanlar bır olasılıkla yaşamlannı surdurseler büe uygarlıklar son bulabüıyor Dınozorla rın yeryuzunden sılınmelerıne yol açan çarpışmada oldugu gıbı 8000 metreden daha genış bır asteroid cıddı yok olmalara neden olabılır Tuyler urpertıcı bır ornek olarak Neptün un hemen ardında yer alan ve ıçınde her bırı 80 bın metre çapmda yaklaşık 100 bın buz topunun bulundugu Kuıper kuşagına bır goz atmamız yeterlı Kuıper kuşagı yeryuzunu kuçuk kuyrukluyıldızlar yagmuruna tutuyor Bu yagmurlar sırasında buyuk bır kuyrukluyıldız başımı za duşecek olsa yeryuzunde tek bır canlı turukalmaz tesı ışınlar hemen hemen tum gucuyle yuzeye vurarak derı kanserıne daha da beterı okyanuslarda yaşayan ve havakureye ok sıjen saglayan planktonlann yok olmalanna neden olacaktır Bugune dek gozlenen tum gamma ışını patlamalannın son derece uzakta meydana gelmelerı bu tur olaylann oldukça ender goruldugunu ortaya koyuyor Ancak bılım adamlan bu konuda oylesıne az şey bı lıyorlar kı bıze yakm bır yerlerde bu tur bır olayın meydana gelme olasüıgını keshrmek son derece guç Hava boşluğunun çöküşü: ' Kedı Beşığı' adlı yapıtta Kurt Vonnegut suyun çok daha sabıt oldugu bu nedenle oda sıcaklıgında katüıgını koruyan ' buzdokuz kavramını okura tanıtır Bunun bır parçasını ortaya salacak olursanız yeryu zundekı tum sular buzdokuza donuşerek sıvı nıtelıgını yıtırır Buzdokuz alaycı bır buluş olabılır ama ansızın boylesıne fecı çok guç Ne de olsa bunlara bellı bır denden oturu kara dehk denıyor Ye kımlen oylesıne guçlu kı her şeyı onle çıkan ışıgı büe yutup yok edıyorlar Ara malardan elde edüen bulgulara bakü Samanyolu'nda yaklaşüc 10 müyon kara lıgm varlıgından soz edüebüır Bu cısımler üpkı otekı yüdızlar bellı bır yorungede donduklerınden bı re dogru yol almalan çok duşuk bır ola»' Ne var kı normal bır yüdız bızlere dc yol alacak olsa bundan habenmız olur sa kara delıktekı boylesıne bır devınım pek habenmız olmaz Olsa olsa yaku karşüaşmadan bırkaç on yü once uza lımcüer uzak gezegenlerın yorungelerı garıp bır duzensızlığe tanık olurlar 1 delıgın dunyaya zarar vermesı ıçın çol yaJanımıza gelmesı gerekmıyor Guneş temının ıçınden geçmesı büe tum gı genlerın yorungelerıru altust etmeye yor Boyle bır durumda dunyamız ya e bır yorungeye çeküerek şıddetlı ıklım d şımlenne neden olabüır ya da guneş s mınden kovularak uzayın dondurucu ) lugunda yıtıp gıder Güneşteki dev patlamal; Guneş patlamalan guneşte meydana len ve yeryuzunu yuksek hızda atom kuçuk parçacüdar bombardımanına tı patlamalardır Dunyayı çevreleyen hav< re ve manyeük alan sıradan patlamal olumsuz etküerıne karşı bır sıper ışlevı rur Gelgelelım Yale Unıversıtesı n Bımdtey Schaefer eskı uzaybüım kay nru gozden geçırdıgınde kımı son deı normal gorunumlu, guneşımsı yüdızl kısa bır surelıgme 20 faktore dek parlay lecegı yonunde kanıtlar elde ettı Scha bu geçıcı yüdız parlamalannın normal rabalarından müyonlarca kat daha gı super patlamalardan kaynaklandıgma nıyor Guneşte meydana gelebüecek turde bır patlama bırkaç saat ıçınde duı yı sıcaktan kavurabüır Guneştekı patla lann boylesıne aşın bır duzeye çüana yonunde kanıtlar olmakla bırhkte b adamlan bu patlamalann neden meyd geldıgıne bır yanıt geuremıyorlar Ganuna ışınları patlaması: Gokyuzundekı gamma ışınlannı ızleyebüseydınız kozmık paparazzo'lann akınına ugrardıgınız ızlerumıne kapüırdıruz Gunde bır ya da bırkaç kez parlak bır ışıgın her şeyı aydınlattıgına ve ardından yok oldugu na tanık olurdunuz Astrofizık uzmanlan kısa bır sure once bu gamma ışını patlamalannın uzak gokadalarda oluştuklannı ve olaganustu bır guce sahıp oldukiannı ogrendıler Guneşten 10 katnlyon kat daha guçlu olan bu ışın patlamalan bır olasılıkla goçen ıkı yıldızın bırleşmesı sonucunda meydana gelıyor Bu fecı olayın oncesınde boylesı bır çıfte ytfdızm saptanması hemen hemen olanaksız oldugundan onceden hazırlıkh olmamız da soz konusu degüdır Ne var h patlama başladıgında bundan etküenmemek elde degüdır Yaklaşık 1000 ışık yüı uzaklıgındakı patlama en az guneş denlı parlak bır goru num sergüeyecektır Insanoglu ük aşamada olumcul rontgen ve gamma ışınldnrıdan hdvakure sayesınde korunacak ancak zamanla bunun bedehnı çok agır odeyecektır Işınımın etkısıyle havakure sıcaktan kav rulup ozon katmanını yok edecek azot ok sıtlerının oluşmasma neden olacaktır Ozon katmaru yok olunca guneşten gelen moıo Ortaçağda 20 mllyon klşlnln ölümttne neden olan veba salgını, Avnıpa'nm ekonomlk ve kültürel yapumı temellnden değlftlrdl. bır donuşumun yaşanması da olası Onde gelen evrenbılımsel bır kurama gore oluşumunun ük donemlennde evrendekı boşluklar enerjıyle doluydu Yapay boşluk adı venlen bu durum son derece degışken ve tehlıkelıydı Sonra lan daha ısukrarlı bır boşluk ortaya çıkü ve tıpkı buzdokuz gıbı hızla eskı boşlugun yerını aldı Bu degışım korkunç mıktarda bır enerjırun çevreye yayümasına ve evrenın genışlemesıne neden oldu Daha da ıstıkrarh bır başka boşlugun varhgı da olası Evren genışleyıp sogudukça bu yenı turdekı boşluktan kaynaklanan mınık baloncuk lar hemen hemen ışık hızında çevreye yayı labüırler Bu mınık baloncuklann çevreye yayümasıyla bırhkte &zü< yasalan degışebı hr ve enerjı patlaması her şeyı un ufak edebüır •',.., Dünyanın manyetik alaı nın tersine dönmesi: B u yuzbın yüda bu dünyanın manyetık a yaklaşık bır yuzyü boyunca etkısını yıür ve ardından yavaşça esla konumuna dc yor Boylesı bır tersine donu en son bın yü once yaşandıgına gore yakmda yenısıne taruk olunabüır Daha da kotı manyetüc alanımızın gucu gerıde bırak? mız yuzyıl ıçınde yaklaşüc % 5 oranı azaldı Bunda kaygılanacak ne mı \ Manyetık alan guneşten kaynaklanan ze cık urtınalan ve kozmık ışırüann yolunu ser Manyetü< korunma olmasa bu zene ler havakuremıze çarpaı zaten zedelen olan ozon katmanını yok ederdı Dah Başıboş kara delikler: Gokadamız karadelüder goçen yüdızlarla dolu Ne kadaı mı dolu9 Işte bunu yaratlamak Dünyanm çekirdeğindekl dlnamo, konıyucu manyetık alanı parçalayablllr. 709/12