Katalog

Gölge oyunları' ve bir keşif Uygun geometrik şartlar yerine geldiğinde, diğer güneşlerde ve uydularda da Güneş tutulması meydana gelebilir. Dört büyük uydusu bulunan Jüpiter, Cüneş sistemindeki Cüneş tutulma alanlan için örnek bir model... Işığın hızı jüpiter'deki "gölge oyunlan"yla keşfedildi... y ve Guneş tutulmalan, Jupıter'ın uydu sıstemınde rahatlıkla ızlene bıhyor Jupıter uydulannın golgesı Jupıter uzerınde goruluyor Dnnyadan baküdıgmda Jupıter'ın golgesı bıraz kenarda kaldıgı ıçın, uydulannı gorebüıyoruz Amalor astronomlar bu tur golge oyunlarını, basıt bir teleskopla büe gozlemleye A 10 ve Europa füplter önünde gı zaman) uydular tekrar yavaşlamaya başlıyorlardı Ayların oncekı tutulmalanyla, daha sonrakı tutulmalan arasında geçen zaman suresı her zaman 16 dakıkayı geçmekteydı Romer bu surecın, dylarm daha ya vaş ve daha hızlı hareket etmelerınden kaynaklandıgını kabul etmıyordu uydular nıçın Dunya'nın Guneş etrafindakı donme hızına gore hareket etsındı kı9 Hayır, sebep burada, yanı Dunya'da aranmalıy dı 'Bız ızleyıcıler bıle, olçumlerdekı oynamalara sebep olduk" Bu onun ulaşmış oldugu en onemlı sonuçtu Elınde teleskop ve saatle gozlem sırasında yaptıgı hareketler, olçumlerı etkılemıştı Gozlemcı : nın nerede ve ne zaman olçum yaptıgı çok onem lıydı Jupıter'e daha yakın oldugu muz zaman, uydudan gelen ışık smyallerı bıze daha çabuk ulaşıyor Bız bunun sebebını zaten bılıyoruz çunku fızık kanunlanna gore ışıgın bır yerden dığer bır bolgeye ulaşdbılmesı ıçın bellı bır zamana ıhüyacı vardır Romer ve çağ daşları ıçın ışık hızı o zamanlar henuz bılınmeyen bır kavramdı Fakat Romer 1675 yı lında aldıgı olçum sonuçla nna gore dâhlce bir dttşünceye ulaştı Olçulenzamanların arasındakı fark ışıgrn Jupıter'den Dunya'ya ulaşması sırasında harcadıgı zamandan kaynaklanmak taydı Ve Guneş'ın etrafındakı, Dunya yorunge çapını tamamlayabümek ıçın daha uzun sure ' yolda kal mak zorunda Dunya ve Jupıter bırbırınden uzaklaştıklarındd uydulannın devre bdşldmaldiı daha yakmdan ızlenebüıyor Dunya dan ızle yenlere, bıtış sınyalı başlangıç sinyalıne gore daha geç ulaştıgmdan, devır suresı daha uzunmuş gıbı gelıyor Aynı olayı Dunya ve Jupıter'ın bırbınne yaklaştgı zaman gozlemledıgımızde, başlangıç ve bıüş sınyallerı bırbınne daha yakm 10'nun lUptter Uıerindekl gölgesl zamanlarda bıze ulaşırlar Bu farklılıklar yarım yıl ıçınde toplandıkla kısa oldugu tahmın edılmekteydı Her ıkı nnda, gerıye çok basıt bır hesap kalıyorsebepten dolayı, Romer daha duşuk bır du Işıgın dunyanın yorunge çapını tasonuca ulaşmıştı Ama yıne de, tarıhe mamlayabılmesı ıçın 16 dakıkaya ıhtıyacı onemlı bır buluş olarak geçmıştır Çunku, vardı, yanı bır sanıyede 214 300 km yol cısımlenn ve sınyallerın tum olası hızlannı alıyordu Bu Romer'ın ulaştıgı sonuçtu konumlayabüen Albert Eınsteın'dan sonRomer ın sonu bugun bılınenden, ra, ışıgın daha hızlı oldugunu ıspatlayan bıraz daha aşagıdaydı 299 792 km/s ve olçlebüen ük kışı o olmuştu Işık hızının Romer Jupıter uydulannın devırlerını bır bu doga sabıtesı, fızık denklemlerınde yıl boyunca takıp edemezdı sıkça tekrarlanır Ornegın 1999 yüının Mart ayında, Bu yuzden Ole Romer modern fizıgı Guneş ışınlannın dagıbm bolgesınden ve bu vesüeyle de Jupıter'dekı Guneş ve çıkan Jupıter, ancak mayıs ayında tekrar Ay tutulmalannı onceden gorebümıştı ortaya çıkmıştı Aynca o zamanlar Dunya yorunge çapının daha büıyorlar 17 yy'da yaşamış olan Darumarkalı astronom Ole Römer, Jupıter uydularındakı bu ışık oyunlanru ızlemeye oldukçd meraklıydı Kopenhag Unıversıtesı'nde astronomı eğıtımı de alan Romer, 1671 yılında Kopenhag dakı "Tycho Brahe" goz lemevını zıyarete gelen Fransız Jear Picard ıle taruştı O sıralarda henuz 28 yaşmda olan Romer Pıcard ıle bırlıkte Parıs'tekı gozlemevmde çalışmaya karar verdı Jupıter uydulan onun bılımsel ügı alanıydı Sanıyesı sanıyesıne kolayca olçulebılen tutulmalan duzenlı bir şekılde notlanna kaydettı Ozenle aldıgı olçumlerle Jupıter uydularının hareketlerını saptayan astronom, hareketlerın her zaman aynı hızda olmadıklannı fark ettı Haftalarca yavaşlayan uydu hareketlerı, sankı kaybı telafı et mek ıstercesıne bırdenbıre hızlanmaya başlıyordu Tum uydular bu hareket sıstemıne katüıyordu Yıllarca devam eden bu surecın en belırgın ozellığı Dunya nm Guneş etrafındakı donme suresıyle aynı olmasıydı yanı yaklaşık bır yıl Dunya Guneş ın etrafındakı yorungede Jupıter e yakkşügı zaman uydular da hızlanmaya başlıyor du Karşı konumun mesafesı tekrar açıldı gında üupıter tam Guneş'ın karşına geldı646/18