Katalog

fazıh kitabı bulundu mıştı Arkimedes ın buluşlarından en çok etkılenenler Leonardo da Vinci, Vitrivius, Galile, Kepler, Nevvton olmuştu Bu arada Istanbul dakı Ayasofya yı 6 yy'da yapan mımarlar Miletli tsidore ıle Aydınlı Anthemius, bu unlu bılım adamının geometıı hesaplarını kullanmışlardı Chrıstıes Atkımedes m unlu buluşlarını ıçeren 'Mekanık Teorcmlcr Yontemı", "Yuzen Cısımler ', 'Daırcnın Olçulmesı" gıbı geometrı ve fızık konularına ve çı zımlerıne yer veren kıtabının 1907 de Is tanbulda bır manastırm kutsal mezarlıgında bulundugunu bıldırdı New York Tımes gazetesı olayı 16 Temmuz 1907 tarıhlı sayfasmda 1 sayfadan duyurmuştu ozel Fransız koleksıyoncu olarak açıklanıış, ancak adını vermemıştır Chrıstıe's, kıtabın aıle nın elıne 1920do Istan bul'da ulaştıgında Heıberg ıle Fransız aılesı arasında geçen surede nelerın olup bıttıgı hâkkmda bılgı edınılemedı ğını one surmektedır Istanbul un ışgal altında oldugu o gunlerde kıta bın çeşıtlı el degıştırdıgı sanılrnaktadır Parşömen yayında Muzayedeevıne gore Kopenhag Unıversıtesı Füolojı ve Yunan Bılım Tarıhı uzmanı Profesoru Johan Ludvidg Heiberg, ılk kez 1906 da gıttıgı Istanbul'da ıncelemeler yapmış bu arada bu parşo menı Fener Patrıklıgı nın kıtaplıgında gormuştu Osmanlı yonetımı, bu kıtabın ulke dışına çıkarılmasına ızın vermemış bılım adamına kopya etme hakkı tanımıştı Prof Heıberg kitabı ancak buyulteç altında ın celeyebılmış fotograf çekmış kısmende şıfre edıp 1907 de yayımlamıştı Kendısı ne Alman rneslekdaşı H. G. Zeuthen yardım etmıştı Ikı yıl sonra Istanbul a geldıgınde parşomenı ınceleyen son kışı olmuştu Sonrasında kıtabm ne oldugu bı lınmıyor Olağanüstü inceleme 5. Kltabın tahta üzerine koyun derisinden clldl, Chrıstıe's kıtap kendılerıne getırüdıgınde bunu once muzayedeevının el yazıları uzmanı Dr Felix de Maraz Oyens e sonra da eskı kıtaplar daruşmanı Dr Hope Mayoya mceletır Chrıstıe's fotograf labo ratuvarmda yuksek kalıtede 'scan edılır Çeşıtlı fıltrelerle çekım yapüır Daha sonra Calıfornıa'ya gonderılen bazı sayfalar orada sayısal kamera ıle, gozle gorulmeyen noktalarm dahı çekunlerı yapüır aynntılı hatları oıtaya çıkarılır Bununla da yetınılmez New York Xe ıok fırmasında "uzun morotesı ışınlar ve degışık fıltrelerle gozle gorulmeyen ya zımlar ve çızımler belırlenır Yuzyüımızın başında Kopenhaglı bılım adamının buyultecı üe kıyaslandıgında Buna karşı yapüan ışın cıddıyetı ortalık kıtap hakkında ya çıkar Venler bılgısaA I' X I M H i OY 1. daha eskı yayım yarlara yuklenır, kıtaptakı larda da so/ edıleskı yenı metınler ve çı dıgı bılınıyor Kı zımler bırbırlerınden ay taptan 1846da ılk rıştırılır Sahneye matesoz eden Incıl matıkçıler ve tarıhçıler araştırmacısı Alçagrüır Sonuçta 'Arkhıman Constantimedes'm gunumuze kalan ne Tischenozgun kıtabının bılmen en dorf tur ' Reıse ın esh kopyası" ortaya çıkar der Orıent (Doğu Incelerneyı yapanlardan Yolculuğu)" kıtabı bın de Arkhımedes hakbıryüsonidW. E. kında bır kıtap yazmakta Schukard Ingılız olan Calıforrua Unıversıtece ye çevırır Tısc sı Matematık Profesoru Dr 7. 1910 15lerde Latince çevlrilerden hendorf, Istanbul Sherman Stein'dır "Ar ilk kez baulmif Arkimedes Kitabı Patrıkhane Kıtaphkhımedes parşomenlennı gı'nda "matemak gormek ve dokunmak tuyler urpertıcı bır heyecan duygıısu yarath Yazmakta oldutikten sozeden bırparşomen htaptan başğum htabm bır bolumunu değıştıreceğırn ka ılgınç bır şey bulmadığım" ydzar Bu Ozunde belb fazla değışıklık olmaydcak, arada kıtabın bır sayfasını, gızlıce koparancak Arkhmedes'm yazış yontemıne ışık tır, beraberınde ulkesıne goturur Amacı, tutacak" dedı matematıksel anlatımm ne oldugunu araştırmaktır Bu sayfa daha sonra Cambrıdge Unıversıtesı Kıtaplıgı na satılır 1899da A. I. PapadopoulosKeramus adlı ıkı aıaştırmacı 'Kudus Patrıkhanesme aıt Yunanca elyazmadan" soze derler Devreye Alman araştırmacı H. Schöne gırer Heıberg ı harekete geçırır Bıldıgınız gıbı Helıberg, kitabı ınceleyen son kışı olacdktır Muzayedeevı, kıtabm satıcısını bır Dr Chrıs Roreres ıse, Arkhımedes m çalışmalannın parça parça olarak çeşıtlı kaynaklardan gunumuze dagmık bır bıçımde ulaştıgını anımsattıktan sonra şu degerlendırmeyı yaptı 'Bu parşomenler, Arkhımedes m teoremlermı bır bma ıskeleü kurarcasma nasıl kurguladığını başmdan sonuna ızleme olanağını verıyor Once deney konusuna fızıh olarak başhyor, sonra soyut ılkeler arasındah bağlan kuramsal laştıracak bır yontem ızhyor" Parşomenlerın 1269 dan kalma Latince çevırısındekı boşluklan 6. Bizans Döneminde paifömene yazılan dinsel yazılann yanı doldurmakla kalmayıp, ura yapılan dört Evangellst portreslnden biri bazı daha geç baskılatabı daha once Leonardo da Vıncının nndakı anlatımlaım Arkimedes e aıt olCodex'ını bır muzayededen 30 mılyon madıgını da kanıtladıgı belırtılıyor dolara satın alan Mıcrosoftun sahıbı Bıl Gates'ın almadıgını da sozlerıne ekledı Kıtabın Istanbul ya da Kudus te 10 Kıtaba bu kadar parayı odeyen yenı yyda kopyalandıgına ılışkın ıkı varsayım saıbı, en az bu kadar daha para haıcayıp, one suruluyor Istanbul da yazıldıktan ve Arkimedes'ın unlu matematık ve tızık te Bızans ta bılımın yerıne teolojı one geçınoremlerının bırıncı elden kaynagını da ce parşomene gereksınım duyan bır dın ortaya çıkarmış olacak Çunku, muzaye adamınca yıkanıp yenıden yazüdıgı sanılı deevı kıtabın Arkimedes ıle baglantısını yor Kudus un Guneydogusunda Fılıs kanıtlamak uzere ancak bırkaç sayfası tın'de Mar Saba'da çoldekı bır manastırda uzerınde soz konusu bılımsel araştumayazıldıgı ve bır dm adamının Istanbul yolları yaptırmakla yetınmıştı Şımdı yenı sa culugunda 19 yy'da Istanbul Patrıkhanehıbı otekı tum sayfalar uzerınde aynı bı sı ne getırılmış olabılecegı bır başka varlımsel ışlemlerı kendısı yaptırtacak sayımı oluşturuyor Lord Curzon un başkalarının Kudus'te Mar Saba dan aldıkları 19 yy kıtaplann cıltlerı ıle parşomenm cıl dı kıyaslandıgında onemlı teknık benzerlıkler goruluyor Ancak, Istanbul dakı Manastırının Me7arlı<Şpna gırış oykusu hakkında bır varsayım yapılamıyor Chrıstıe's, kıtabın satüacagını açıklayınca Kudus Ortodoks Patrıklıgı, New York'takı avukatları aracılıgı ıle eserın kendılerıne aıt oldugunu muzayedeevıne bıldırerek satışm durdurulmasını eserın kendılerıne venlmesını ıstedı Yunan Kultur Bakanı Evangelos Venizelos da PatrıQe destek verdı Kıtaplıgından kaçırılan bu eser hakkında Istanbul Patrıklıgı ve Turk Kultur Bakanlıgı herhangı bır tepkı gostermedı Chrıstıe's sozcusu Vredy Lystsman Csen satan hşının, eser uze nndc her turlu yasal hakka sahıp oldugu konusunda tatmın edıcı kanıtın varhğından ' sozettı New York Savcüıgı, Kudus Patrıklıgı1 nın başvrusunu kabul etmeymce kıtap satışa çıktı Sozcu Lytsman, satış sonrasında ' Cumhunyef'e yaptıgı açıklamada 'Eserı Londrah esh htap saücısı Sımon Fmch, Amerıkah bır ozel koleksıyoncu ıçm kısa suren buyuk bır çehşmeden sonra 2 2 mılyon dolara (yaklaşık 725 mılyar lıra) aldı" dedı ve yenı sahıbının adını vermedı Kı Prof Rorres satıştan sonra "Kıtabm yenı sahıbının bunu bılım adamlannın mcelemelerme sunmaması, bır felaket olur' dedı Chrıstıes sozcusu ıse "Yenı sahıbı htabı bılım adamlannın hızmeüne suna cakür" açıklaması ıle guvence verdı "Çizdiklerime dokunma" Romalı Komutan Marcellus, Syra cusa yı ışgal ettıgınde, uç yıl boyunca donanmasını buluşları ıle başansızlıga ugratan Arkhımedes'ın oldurulmemesını askerlenne emreder Syracusa'nın ışgal edıldıgı gun Arkhımedes, evmın onunde yere oturmuş bır geometrı pıoblemı çoz mektedır Kendını tanımayan bır Romalı askerın dalgın olan bılım adamına sordugu soruya yanıt alamayınca (lo 212) oldurdugu an Arkhımedes'm son sozu "Çizdiklerime dokunma1' olur 75 yaşında ıken, kımbılır ne gıbı yenı buluşlara hazırlanıyordu1' Mezannın uzerıne süındır ıçı ne yerleştınlmış bır kure konuldu 10 75 yılda Cicero bılım adamının dıken ve otlarla kaplanmış mezarını buldu Muzayedede satılan eserde bu sılındırkure çızımlerı de yer .\liyor (*) Turkçe kıtaplara FYansızcadan geçen 'Aışımed yazüışı yerme ozgun düdekı Aıhme des adı kullanılmıştır 621/19