Katalog

Oımanın kıyısından hayvan manzaralan Ekolojik değişikliğin biyoçeşitliliğe yol açıp açmadığını araştıran bilim adamları, seyrek ağaçlı düzlüklerin yağmur ormanları ile buluştuğu dar alanları yeni bir türün gelişmesi için en uygun ortam olduğunu belirttiler. Y eşıhn bın bır tonunun sergılendıgı Avustralya'nın bereketh, tropık yağmur ormanlan bır doğa hanka sıdır 1997'de Boston Unıversıtesı'nden Christopher Schneider ve San Francısco State Unıversıty den Thomas Smlth bolgeye salt doğanın guzellığını ızlemek nıyetıyle gelmedıler amaçlan buradakı hayvan ve bocek turle nnı araştırmaktı Bastıklan toprağı dıkkatie ınceleyen bılım adamlan burada kaldıklan 4 hafta boyunca yere dokulen yapraklann arasında alün kertenkelenın ızını surduler Bır olanakları da bu şekılde kısıtianan organızma zaman ıçınde farkh yaşam koşullannda farklı yapılar ve farklı alışkanlıklar edınır Gıderek ortaya ıkı farklı tur çıkar Yagmur ormanları cografı açıdan bolunerek değışım geçıren turler ıçın ıdeal bu ortam oluşturur Son 50 yüdan bu yana bılım adamlanran pek çogu ıklımın soguk ve kuru oldugu donemlerde (Bundan 10 bın yıl oncekı Pleıstosen buzul çagı) yagmur ormanlannın kuçulup otlaklann genışledıgme ınanıyor Ormanlann ıçınde kalan hayvanlar yenı turler oluştururken Yeryuzu ısındıkça tekrar bıraraya geLyorlar Bu teorıye gore yagmur ormanlannda yaşayan hayvan turlerı çok buyuk çeşıtlılık gostenyor Ders kıtaplan Pleıstosen bolunmebırleşme hıpotezıne yer vermekle bırlıkte bazı bılım adamlan bu açıklamadan tatmın olmadı Ornegın 1996 yüında Amazon gollennden arta kalan çokuntu ıçıne saklı kalan pollenlerı ınceleyen Smıthsoraan Iropıkal Araşurma Enstıtusu'nden jeolog Paul Colinvaux çevredekı tropık ormanlann en az 40 bın yıl hıç bozulmadan kaldıgını ılen suruyor Colınvaux aynca bu donemde otlakların genışledıgıne üışkın somut kanıtlarm bulunmadıgına dıkkat çekıyor Bu arada Calıfornıa Unıversıtesı'nden ekolog John Endler ayn duşen hayvanlann yenı bır tur oluşturdugu savına karşı çıkıyor Hayvanların yenı bır tur oluşturması ıçın bazı ekolojık degışıklıklenn olması gereklılıgıne ışaret eden Endler, yenı bır duşman veya batakhgın oluşması gıbı nedenlerle doğal seleksıyonun teuklendıgını ve hayvanın yenı çevresıne uyum sagladığını behrtıyor Endler yagmur ormanlarındakı hayranbk uyandıran çeşıtlılıgın Pleıstosen çagından once başlamıs olabılecegmı ılen suruyor Bu tez Schneider Oueensland Unıversıtesı'nden bıyolog Craig Moritz tarafından da kabul goruyor Avustralya'nın yağmur ormanlanndakı kertenkelelenn kurbağalann kuşlann ve dıger memehlerın DNA'lannı karşılaştıran bılım adamlan, bıyoçeşıtlüığm bınlerce, hatta mılyonlarca yıl once (Pleıstosen çagından çok once) başladıgını one suruyor Hatta Schneider ve etabının hazırladığı bır başka raporda dağların oluşmasıyla mılyonlarca yü once bolunen kertenkelelenn fazla bır degışım geçırmedıklerı rastlantısal olarak tekrar bır araya gelen kertenkele lerm çıftleşebıldıklerı beürtılıyor Schneider e gore bunun nedenı dağlann ayırdığı kertenkelelenn bırbınne benzer ortamlarda yaşaması Yağmur ormanlanndakı çeşıtlüığın nedenı cografi bolunme degüse, başka hangı nedenler soz konusu olabık' Araştrmacılann hedefi ekolojık bır açıklama getırmek Baş ta Schneider olmak uzere bazı büım adamlan buna bır açıklama buldular bıle Geçıs bolgesı adı venlen ve seyrek ağaçlıklı bolge ıle sık ağaçlıklı bolge arasında kalan kısımda bıyoçeşıklılığın ızlenne rastlamak mumkun Omeğın Avustralya'nın yağmur ormanlannda yaşayan kertenkelelen ıle bukaç yuz metre otede, seyrek ağaçlıkh bolgede yaşayan kertenkelelen bırbınnden çok farklı Seyrek ağaçlıklı bolgede yaşayan kertenkeleler daha kuçuk ellen ayaklan daha kısa ve kafalan daha buyuk Vucut oranlannın bu şekılde olması, kuşlara yem olmadan hızlı yaşamalanna ve erken çıftleşmelenne yol açıyor Oysa sık ağaçlar arasın da yaşayan kertenkelelenn kuşlara yem olmak gıbı bır dertlerı olmadıgı ıçın daha ırı bır govdeye sahıp olabılıyor aylık surenın sonunda ılah 100 kertenkele yakalayarak DNA'lanru ınceledıler Yakaladıklan kertenkeleler ve dığer hayvanlar uzerınde aynntılı çalışmalar yapan Schneider ve Smıth, yagmur ormanldrındakı bıyoçeşıtlılık konusunu bır kez daha masaya yatırdüar Bılım adamlanna gore bu bolgeyı bu denlı zengın kılan faktor ne tarıhı ne de coğrafyası ıdı bıyo çeşıtlılıgın en yoğun oldugu nokta yagmur ormanlannın seyrek agaçlı duzluklerle bırleşuğı sınırdı Yenı bır başlangıç ıçm uygun yer arayan turler zengm ormanlar ve çevresındekı daha seyrek ağaçlı bolgeler arasında seçım yapmaya çalı şırken, bu üası arasındakı bolgenm gelışmelen ıçın en uygun bolge olduğunu keşfetüler Ekolojık çeşıtlılık, başka bır deyışle, yaşamın gerçek tuzu bıbenydı Schneider ve Smıth'ın haklı çıkmalan durumunda, ev rım teonsı geleneksel çızgısınden bır mıktar sapmak zorunda kalacak Ancak yenı teonnın test edümesı ıçm zamana ıhtıyaç duyan Smıth ve Schneider, uç yıllık bır sure ıçın de uç kıtanın ormanlannda yaşayan hayvanlardan kan orneklerı alarak, DNA tahUHerı ve toprak analızlerını ıçeren bır model kurmayı planlıyor Bu ışlemler tamamlandığı zaman ekolojının (organızmalann çevrelerıyle olan üışküennı ınceleyen bılım dalı çevrebıhm) bıyolojık çeşıtlüıge yol açıp açmadığını kesm olarak anlayacaklar Ekolojı bılım dalına buyuk onem veren Darwın doğal seleksıyonunun çevresıne Darvvın ıçın ekolojı belırleyıcı bır bılım dalıydı en ıyı uyum sağlayan organızmalara şans tanıdıgı varsayımmdan hareket edıyordu Ornegm Darvvın'e gore tohumları kırmak ıçın uzun ınce gagası olan kuşlann çıçeklerın ozsuyunu emebılecek uzunlukta düı olan bocegın yaşam şansı uzun dü ve gagadan yoksun organızmalardan daha fazladır 1942 yüında Darwının gozlemlennden yararlanan Harvard Unıversıtesı nden Erneıt Mayr nehır veya dag gıbı doğal bu engelle karşüaşan turlerın bolune rek farklı yaşamlar surdurdugunu gozlemledı Çıftleşme ve daha geç bır donemde çıftleşebılıyor bchneıder, aynı cografi bolgede yaşamalanna karşın bu üa cıns kertenkelenın farklı tur oluşturduklannı soyluyor Gerçekte, araştırmacılar yağmur ormanlannda yaşayan farelerın yarasalann, kuşlann da aynı şekılde farkhlık gosterdığıne dıkkat çekıyor Bu da cografi olarak bırbınnden ayn duşen hayvanlann bırbınne benzeyebıldığını ancak komşu bolgelerde, farklı ekolojık koşullarda yaşayan hayvanlann farkL turler oluşturabüecegını gostenyor Reyhan Oksay New Scıenhst 20 Kasım 1999 665/24