Katalog

yanlışla karşı karşıyasınız: kendi hipotezinizi destekleyen verilerı toplayıp diğerlerinı goz ardı ediyorsunuz. Deneyinizin doğru bir kurguya sahıp olması içın mutlaka tarafsız davranmalısınız. Bir deneysel çalışmanın belki de en onemli kısmı çalışmanın kurgulanmasıdır. Bu aşamada belirlenmesi gerekli pek çok şey vardır. Oncelikle yonteminizi saptamalısınız, deneyde kullanacağınız deney nesnesinı, deney evreninızin boyutlarını belirlemelısıniz, deney parametrelerinizi, bu parametreleri elde edeceğiniz aygıtları seçmelisıniz, bu verileri değerlendireceğiniz istatistikse! yontemi saptamalısınız. Cörduğunuz gibi bunların hepsini yaparken yeniden araştırmanız, gereksinıminız olan bilgileri arayıp bulmanız gerekmekte. Bunları yaparken farklı disiplinlerden bilim insanlarıyla goruşmeniz, onlarla bazı şeyleri paylaşmanız ve onlardan yardım istemeniz kaçınılmazdır. Sıra deney sırasında kullanacağınız şeylerin belirlenmesine ve bir butçe yapmanıza gelir. En ince ayrıntısına kadar bunlar belirlenmelidir, çünkü deney başladıktan sonra gozden kaçan kuçuk ayrıntılar her şeyi alt ust eder. Deney koşullarını yaratıp deneyinize başladıktan sonra ilk verilerinizi elde ettığinizde artık çok mutlusunuzdur. Ama sevinmek ıçın bence çok erken. Verilerinizi değerlendirip geriye doğru donup bakmalı ve aksayan herhangi bir şey olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Size demiştim demekten hiç hoşlanmam ama daha önce dediğim gibi bir şeyler ters gidiyor. Ama çabuk pes etmemelisınız. Işe baştan başlayıp her aşamayı kontrol etmeli ve yeniden gözden geçirmelısinız. Charles Darvvin'in şu sözunü hatırlayalım isterseniz: Her gozlemin işlevi bir görüş ya da beklentiyi yoklamaktır. Bu nokta nasıl gozden kaçar, anlayamıyorum! Sonuçta deneyiniz bıtti verilerinizi topladınız, uygun değerlendirme yontemleri ile bilimsel bılgi haline getirdiniz. Yeni ve zorlu bir aşama daha başlıyor artık; bu bilgileri bu konudakı diğer yayınların ışığında tartışmalı ve bizlere ulaştırmalısınız. Buda yenı bir araştırma sureci demektir. Her şey yolunda giderse ve urettikleriniz bizlere ulaşırsa dünyanın en mutlu insanlanndan birı sizsin'ız demektir. Ama ne yazık ki mutluluğunuz çok uzun sürmez. Daha önceden goremediğiniz bir noktayı aniden görursünüz veya birisi o noktayı gormuş ve bunu bildirmiştir. Işte her şey yeniden başlıyor! Ülkemizdeki akademik dergileıin durumu Akademik yükseltmelerde dikkate alınan ulusal dergüerde hakemlik kurumu ne kadar ciddi? S on yülarda Turhye'dekı pek çok unıversıte yonetımımn "Yrd Doç Dr", "Doç Dr", "Prof Dr" başla olmak uzere akademik unvanlara yukseltılmelerde geçerlı olmak uzere bırtakım krıterler geüştırmeye başladüdan gorulmektedır Şu an ıçın 78 unıveısıtenın akademik yukseltılmelerle ügılı krıterler geuştırdıgı ve uygulamaya koydugu gozlenmektedır Akademik yukselülmelerle ügüı son donemdekı tartışmaldr, daha çok jurı uyelerının gorevlerını yeterınce objekuf olarak yerıne geurmedıgı uzerınde yogurüaşmaktadır Ozellıkle doçentlık jurüennde yaşanan ve kamuoyuna yansıyan olaylar, başanlı olmada aranan olçutlerın daha çok oznel kararlara dayalı olarak alındıgı uzerınde çeşıtlı tartışmaların yapümasına yol açmaktachr Soz konusu tarusmalar Yuksek Ogretım Kurulu'nun konuya el atmasına neden olmııştur Yuksek Ogretoı Kurulu doçenüık jurüerı ile ügılı çakşmayı "Doçentlık Sınavlannda Karşüaşüan Sorurüar ve Çozum Onerılerı" başlıgı altında toplamış ve yayırrüarrustır Jurılerın uygulamalan üe ügüı eleşürüer kendı ıçensınde çeşıtlüık gostermektedır Bu yazının konusu olması ıtıbarıyle tarhşma yaratan uygulamalardan bir tanesı de, adayın yayınlandıı Bunurüa ügılı ortaya çıkan eksüdıklen ortadan kaldırmak uzere bazı unıversıte yoneumlen, yukarıda sozu edüen "yukseltüme krıterlen"nı gundeme getırmışlerdır Unıversıte yonetımlerınce gehştınlmeye ve uygulanmaya basjanan akademık yukseltüme olçutlerının kıtap, makale yazma ders verme, tez yonetme vb gıbı konulardan oluştugu gozlenmektedır Bu olçuüer ıçerısınde en çok uzerınde durulan ve genellüde en fazla "etkı puanı"na sahıp olan konu, dergüerde yayımlanan makalelerle ügüıdır 650 dergi yayımlanıyor Turkıye'deka akadenuk dergüerı konu alan ve şımdıye kadar ulkemızdekı en kapsamlı çalışmayı gerçekleşürmış bırısı olarak, araştırma bulgularından yola çücarak ulusal akademık dergüerle ügüı olarak şu saptamalan yapmak dorgu gorunmektedır Oncelüdı olarak Turkıye'de ıçmde bulundugumuz dönemde akademüc ıçerüdı 650'ye yakın dergı yayınlanmaktadır Dergüerın onerrüı sayüabüecek bir hsmı da unıversıtelere baglı bırımler tarafından yayınlanmaktadır Ulusal akadenuk dergüerın % 80'ınden biraz daha fazlasının edıtoru dergüerırun "hakemlı" oldugunu beyan etmektedır Tabu kı bu sonuç, dogru degüdır Zıra, ulusal akaderruk dergüerın kendüerıne gondenlen toplam makale sayısı ıçerısınde ezıcı bir çogunlugunu vayımlanmaya uyg\ın buldukları anlaşümaktadır Daha açüc bu deyımle dergı edıtorlerıne ulaşan her yuz makaleden yaklaşü< % 70'ten daha fazlası yayımlanmaktadır Bu duıum, ulusal akadenuk dergüerın "hakemlı" dergıcüıgın uygulamalarını yeterınce yerıne getırmedüderını ortaya koymaktadır Ote vandan akadenuk dergüerın yazı denetımı ıçın "goruşlerme başvurdugu hakem sayısı' ' 'hakemlere tanınan sure", "yayın kurulu uyesı olmayan hakemleruı de goruşlenne başvurma" ve "gonderüen yazüann yayımlanmd suresı" gıbı konularda elde edüen bulgular, Turkıye'dekı "hakemlı" dergı oranına üışkın bazı onerrüı sonuçlan ortaya koymaktadır Bu durumda, Turkıye'dekı ulusal akaderruk dergüerın yalnızca kuçuk bir kısmınm uluslararası alanda geçerlı krıterlerde "hakemlı" olduklan sonucuna ulaşümaktaclır Sonuç olarak, Turkıyede akaderruk yukseltılmelerde onerrüı bir yere sahıp olan ' ulusal hakemlı dergüer"ın daha cıddı bır şeküde yaymcüü< yapmalan gerekmektedır Bunun yerıne getirüebümesı ıçın ıse, "hakemlı" oldugunu beyan eden dergüerın uygulamalan cıddı bır şeküde ıncelenmelıdır Bu amaçla, "hakemlı" dergüerın makale deneomıyle ügüı standart hale geurdüden belgelerı ve hakem raporlanra saklamalan ve bu raporlann büım çevrelerınden gelecek uyelerın katüımıyla oluşturulacak "Bilimıel Dergiler Komln" uyelen tarafından bellı donemlerde uıcelemeye tabı tutulması bır onerı olarak duşunulmelıdır Soz konusu kurul, her yü "Ulusal Hakemli Dergiler Liste»i"ne gıren veya çücarüan dergüerın lıstesını yayımlamahdu: Boylelüde akademüc yukselülmelerle ügüı uygulamalar bellı bır cıddıyete kavuşabüeceknr Yerli dergiler: Hakemlihakemsiz ,. Unıversıte yonetımlerınce hazırlanan şablonlarda makaleler, kendı ıçensınde uluslararası ve ulusal dergüerde yayımlanan makaleler olarak üaye aynlmaktadır Bir başka ayıGörulduğu gibi deneysel çalışma aslında buyuk olnm da, "auf ındekslennde taranan dergüer" ve "taranmayan çüde duşunsel bir sureçtir, insanın en değerli yetisı olan dergüer" şekhnde yapümaktadır Bunrada en çok tartışma akla dayanan bir süreç. Bu sürecin içinde soru sormak, yaratmaya aday konu, ulusal dergüerde yayımlanan makalesorgulamak, araştırmak, kurgulamak, işbirliği yapmak, lerdır Zıra, soz konusu akaderruk yukseltüme şablonlan ulugozlemlemek, çozumler uretmek, değerlendirmek ve bir sal akademık dergüerı de "hakemlı" ve "hakemsız" olmak senteze ulaşmak yer alır. Her şeyden önemlisi tüm bunlar uzere üaye ayırmaktadır Yanı, "hakemlı" olan dergüerde yasizin ve çevrenizdekilerin eğitimine pek çok olumlu katyımlanan makaleler üe "hakemsız" olan dergüerde yayımlakıda bulunur. nan makaleler farklı "etkı puanlarTna sahıpur "Hakemlı" Elbette bunların hepsi çalışmak, çok çalışmak ile dergüerdekı makalelerın "hakemsız" dergüere oranla.çok daha fazla "etkı puanT'na sahıp oldugu gorulmektedır Oygerçekleşebilir. Aslında tarrf edilen şey bir yaşam biçimiDr. Nazmi Kozak leyse, ulusal akademık dergüerın 'hakemlı" veya "hakemdir. Nasıl bir yaşam biçimi sorusuna isterseniz yine CeorBaşkent Universitesi Emaü nkozak@baskent edu tr sız' şeklınde ayrüması üe ügüı krıterler onem kazanmaktage Sarton aracılığıyla yanıt verelim: Bilim tarihi bilgeliğin dır Bızım kanımızca ulusal akademık dergıve hümanızmin kaynağıdır: bize düşüncemizı sorgulamalerın ayınmı nesnel olçutlere gore yapümayı, kendını beğenmışlıkten kurtulmayı, boş umutlara kamışür ve yapümamaktadır Turkıyede çeşıtpılmamayı, başarı yolunda uğraş vererek sessizce ilerleSayın Şengor ve Le Pıchon'un tlgılı teonlen konusundakı yazısını memnunıyetle lı büım dallaruıdakı akaderruk jurüerde dermeyi öğretir. okuduk. Dunya çapındakı bu bilim adamlannın CBT'de teonlerini tartışma olanagüerın "hakemlı" kabul edılmesının baz alğı yarattığınız ıçın sıze teşekkur etmek ıstenm. Bılım adamı kıylığmı sorguladığıdıgı konular arasuıda, ilk kriter dergıde mız j u gunlerde bazı bilim adamlarımızın tavırlarını oldukça rahatsız edıcı Son Dr.Erol Eroğlu, Dr.Fatlh Ağalar yayın kunüunun var olmasıdır, yanı yaym gunlerde dunya çapında bır bılım adamımızm (Celal Şengor) tearismi anlattıktan Sıuleyman Demirel Universitesi, Tıp Fakultesi I Isparta kurulu uyelenmn ısımlerının dergının kunye sonra Telefonla bağlanan dığer bilim adamının (Ulben Ezen) tavrı benı, arkadaş sayfasında yer alması yeterlı gorulmektedır ve aıle çevremı çok rahatsız ettı Kaynaklar Ûancı olarak ıse, bazı jurı uyelerı "bu derBoyle bır teorıyi ileri suren Şengor'un Dunya çapında arastırmaları, 1 MedavvarPB Genç Bılım adamına Oğutler 13.Ba gi hakemlidit" rurunden ıfadelen yeterh odullerl, makalelerı oldugunu Colcuk depremı sayesınde oğrendık ve çok sımTubıtakPopulerBıhmKıtaplan Ankara, 1997 gorebümektedıı memnun olduk Fakat aynı universiteyı paylaşan Sn. Ezen bunu yıllardır goreme2 ShlesuıgerBE Buluş Nasıl Yapıhr 5 Basım TUBİTAK mı'f galiba. Kımsenın Şengor'u halk karsısında boyle kuçuk dusurme gırisımınde Her üç ölçtit de, bıze gore yarüıştır, Populer Bıhm Kıtaplan Ankara, 1998 bulunması doğru ve etık değıl. Bu kesınlıkle lyı nıyet olamaz. Bır bılım adamı asnesnel degüdır 21ıra, Turkıye'de her yayın 3HanĞ R Buyuk Btlımsel Deneyler 4 Basım TUBİTAK la bu şekılde davranmamalı, hele eleştirdiği kisi karsısında değilse... kurulu olan dergı "hakemlı" degüdır, üoncı Populer Bıhm Kıtaplan Ankara, 1996 Butun bunlar bılım adamı etığinın nasıl olması gerektığı sorusunu gundeme getiolarak ıse her fakulte dergısı "hakemlı" der4 Yudmm C Bıhmın Onculen 6 Basım TUBİTAK rıyor. Bızler ulkemızde Celal Şengor gibi bır bılım adamının olmasından çok memgıcüıgm gereklerını yerıne getırdıgı goruşu nunuz ve kendısinin Istanbul depremı konusundakı teorısmı çok cıddı buluyoruz. Populer Büım Kıtaplan Ankara, 1996 de nesnel bir bakış açısını yansıtmamaktaKendisine sızın aracılığınızla teşsekkurlerımızı iletıyoruz 5 WhımsterWF Bıomedıcal Research SpnngerVerdır Serdar Guldal <serdargldl@hotmail.com> lag London Lımıted London, 1997 BİLİM ADAMI £7727 665/16