Katalog

nı Gönüllü örgütter / Kişiler Verilerin, gözlemlerin iletisi: Internet Uydu Tetefon Insan kaynaklan = 200 kişi * Oncekı depremlerden elde edılen bılgıler ve deneyımler uşıgında, alınan onlemler değerlendırılmelı Ne derecede başanlı 9 bır şeküde uygulandı? Eksıkhkler nelerdı 7 Olaylardan ders alındı mı Bu konular aynntıh olarak tartışüıp ıncelenmelı Bulgular Deprem Bügı Bankası'nda toplanmalı * Inşaat sektorunde çahşan, ozellıkle vasıfsız kışılenn (mutahhıt muhendıs rrumar, LŞÇI vb) egıtımı saglanmahdır * Sısmologlar ve Deprem Muhendıslerı yeüştrümehdır * fikokul'lardan başlayarak ogrencüerın deprem olayı uzerıne egıumlen sağlanarak, halkın depreme olan duyarlılıkları kazanümahdır Gerekırse ozel vıdeo kasetlerı hazırlan malıdır * TV kanallarında ızlenebüecek duzey de Sısmolojı ve Turkıye'dekı bılgüısorumlu sısmologlann sorunlarmı ve gereksınımlennı tartışan büımsel programlann yapımı saglanmahdır (Avrupa ve Amerıka'da hazırlanan benzer programlann mınımum 4 mılyon'luk bır ızleyıcı katlesı çektıgı rapor edümektedır) Bu tur programlar, Jeofizık Muhendıslıgı ve Sısmolojı bılım dahna halkın bakış açısını degışnrecektır DEPREM BİLGİ SİSTEMİ İÇİN YAKLAŞIK 50 MİLYON DOLAR GEREKLİ Marmarayı tehdıt eden deprem olasıhgı uzerıne yaklaşık bır denetım kurmak ıçın gereklı olan yaünmlan ve butçeyı kabaca tahmın etmeye çahştık Aşagıdata 40 Mılyon Dolarhk asgarı bır mahyet ortaya çıktı Sıstemın cıhazlarnının yenılenmesı ve yılhk 10 müyon $ ışleüm mahyetının eklenmesıyle ılk yannm olarak 50 mılyon $ gerekmektedır 10 mılyon yıllık ışletım gıdenyle sıstem ayakta tutulabıhr Mıkrodeprem aküvıtesının ve sısmolojık parametrelerın daha saghklı ve dogru tespıt edılebılmesı ıçın geıçek zamanda (realüme) sureklı kayıt alan mınımum 200 sismograf ıstasyonunun yerleşünlmesı duşunulmektedır. Kısa ve Genıs Banth Algüayıcılar hem karada hem de denız ıçenaınde yeıleşürılmehdır • 3 Büeşenlı Sayısal Genış Banth Sismograf Unıtesı (Sısmometre ve Kayıtçüar Dahıl) *200 ADET * $ 3,000,000 • 3Bıleşenh Sayısal Kuvveth Yer Harekeü Unıtesı (Strong Moüon Accelerometer) *200 ADET * $ 3,000,000 • 3Büeşenh Sayısal Kısa Peryot Sismograf Unıtesı (Sısmometre ve Kayıtçılar Dahıl) *200 ADET * $ 2,000,000 • 3Bıleşenh Sayısal Genış Banth Sismograf Unıtesı Denız Tabanı Sısmometrelen (Ocean Bottom Seısmometres) Mınımum *20 ADET * $1,000,000 Marmara Denızı'ndekı Havzalann detayh (3 boyutlu) yapısal harıtalannın yapılması gerekmekte dır Marmara Derazı Çevresındekı yerlesım bırımlennı ve sanayıı tesıslerını tehdıt edebılecek kırık zonlannm detayh olarak hantalanması gerekmektedır Orneğın Çınarcık Çukuru (Havzası) ıçın boyle bır araşürma oncehkh olarak yapıhnahdır • 3Boyutlu Yansıma Sısmıgıkm2 Yaklaaık $8,000,000 (örn Çınarcık Çukuru (Havzası) 1000 km2 $ 5,00010 00) • Detayh Denız Tabanı Topografya (Banmetn) Hantası Yandan Taramah 2Boyutlu (Sıde Scan Sonar + Mulb Beam Bathymetry) Marmara denızının tamamı ıçın yapılacak olan bu çahsma kınk sıstemlerının yerlennın tanımlanması ıçın oldukça onemhdır Yaklaşık $ 3,000,000 • Ust Kabuk'takı (Yeryuzu) deformasyonlann dogrudan ve/veya dolayh yontemlerle olçuhnesı ve sureklı olarak gozlenmesı gerekmektedır Bu amaçla Mınımum 200 GPS istasyonu Yaklaşık $ 3,000,000 • Kabuktab deformasyonlara yonehk olarak onemh zonlarda (potansıyel alanlarda), bır dığer degışle sısmık enerjının Fay (Kınk) zonlannda Yamulma (Creep) şekhnde açığa çıkmasırun sureklı olarak gozlenmesı gerekmektedır Ornegın Geredelsmet Paşada oldugu gıbı Boyle bır araştırmaya oncehkle tutarh ve planlaı olarak mutlaka başlanmahdır Yaklaşık $ 1,000,000 Akof Fay (Kınk) zonlannda gerek karada gerekse denız tabanında surekh Yeralosuyunun ozelhklenndekı degışımlennın yanısıra Radon ve Metan Gazı yayınımlan gozlenmehdır Başlangıç ıçın Yaklaşık $1,000,000 Deprem Bılgı Sıstemı'nde toplanacak butun bu venlerm ıletımı, bellı bır kahte duzeyınde saklanması, ışleüm masraflan ve araşurmacılann, yonetcüenn, sıvü toplum kuruluşlaruıın vb kullarumma açılması ıçın gereken VERI MERKEZLERI'ne ve nıtehklı INSAN KAYNAKLARl'na aynca yaürım yapılmahdır Bu aşamada başta unıversıteler ohnak uzere dıger kamu kuruluşlan, sıvıl toplum (gonullu) orgutlerme ıhtyaç vardır Yuksek standartlarda toplanan bu kalıtelı venlerın bıhmsel amaçlarla ıncelenmesı ve detayh araşürmalann dunya standartlannda yurutulmesı ıçın laboratuar alt yapısı ve hsansustu ogreram gorecek potansıyel genç araşürmacılara BURS destegı saglanmdhdır Deprem üe ılgıh projeler oncelıklı olarak desteklenmehdır Ekonomık nedenlerden dolayı nıtehkh araşurmacılann moüve edümesınde buyuk sorunlar vardır (sısmometre) ve kayıtçı (sismograf) sıstemlen, * Toplanan verılenn gerçek zamanda ıletışımını saglayacak Verı Iletım Sıstemı, * Toplanan verılenn anında bılgıye çevrüecegı her turlu donanım ve yazılıma sahıp ve gereken uyan mesajlannı yayımlayabüecek Bılgı lşlem Kontrol Merkezı, * Ureülen bu bılgılerın sorumlu kullanıcüara (gerek kamu gerekse ozel kuruluşlara) ıleumını saglayacak ahcı bırımlerı, gıbı ılk akla gelen yapılanmanın zaman yıtırmeden oncelıkh olarak kunüması gerekmektedır Bu tur sıstemler Amerıka Japonya ve Meksıkd gıbı depremlen çok sık yaşayan ulkelerde kuUanümaktadır Ornegın, Japonya da 1005 Kobe depremmden sonra boyle bır sıstem ıçensınde yer alan deprem istasyonu sayısı 1000'den fazladır Elektronık teknolojısındekı hızh gehşıme paralel olarak gehşen deprem sısmolojısı, depremı tanımlayan onemh parametrelerden, depremın merkez ustu (mevkıı epısanur koordınaü) ve buyukluğunun yanısıra maksımum yer ıvmesı, hızı, yer degıştırme gıbı aletsel gozlemlerden derlenen deprem harıtalannın çok kısa surede hazırlayarak bılgı akısını saglayan Bılgı lşlem Kontrol Merkezı'ne ıletımını kolaylaştırmıştır OzeUıkle sarsınh harıtalan, deprem hasar dagüımı ve etkı alarunın genışhgının behrlenmesının yanı sıra ılk yardım ıçın oncehkh alanlar hakkında yetkıhlere ve sıstem kullanıcılanna onemh bılgüer sunacaktır Ancak, depremdekı genel hasar dagüımı * depremın buyuklugune (M), * epısanur uzakhgına, * yerel zemın koşullan, * yapı tıplen ve ınşaat kahtesıne, gore farklı oranlarda oluşacaktır Zemın kalıtesı açısından olaya bakacak olursak gevYazının devamı 21. sayfada 665/13 200 sismograf istasyonu Mühendislik sismolojisi ve zonlama * Mutlak zaman'da sureklı kayıt yapabılecek ıvmeolçer (strongmotıon) aletlennın kurulması ve ışletılrnesı saglanmahdır * Tektonık bolgeler, yer hareketlerının buyuklugune gore bır takım zonlara aynlmalıdır, aynca bu tur çakşmalar ıçın jeolojı ve portatıf sismograf aglanndan yararlanılmalıdır * Hukumetlerın kendı koydugu ınşaat şartnamelerıne uyması saglanmahdır Gerekıyorsa pohtık ortamdan uzak bagımsız bır organızasyon kurularak şartnamelere uyumlulugu kontrol edebılecek bır mekarazma oluşturulmahdır ' 20 Denizaltı sismometresi 1 CDBS Üç boyutlu yansıma sismiği »knolojıye paralel olarak yenüenmelıdırler * Standart Sismograf Ağı: Jeolojık ve ısmolojık etkınhk açısından saglam zemınler zerıne kurulacak kahcı/surekh kayıt yapan ısmograf ve ıvme olçer gozlem yerlennın er alacağı standart deprem gozlem agı'na [erek vardır Zaman yıtırılmeden, oncelıklı 'larak bu konu uzerınde durulmahdır * E$itimÖ$retim ve Araştırma: ier deprem sonrasındd arastırma ve/veya •gıüme yonehk arazı çalışmalan yapılmalıdır urazı çalışmalan, gezıcı sısmogrdflar ve ıvme ılçer aletlen aracıhgıyla artçı depremlenn lagüımının ve bolgesel sahnım yogunlugulun ıncelenmesı açısmdan tıtızhkle yonlendıılmehdır * Kamu Hizmetleri: Ozellıkle, kamu fereklerının karşüandıgı hastaneler, kopru3r, barajlar, tuneller vb gıbı dayanıklüık açıından daha tıtızlıkle goz onunde bulundurulnah ve bu tur bınalann saglamhğından kuşku luyulmamalıdır * tmaz Yasası: Inşaat şartnamelerınie buyuk tasanmh yapılar ve kuçuk yapüar çın en az ıkı ayn yonetmelık çerçevesınde bııalann deprem tasanmlarını ıçeren şartnanelerın hazırlanması ve yaptırımların uyguanması saglanmahdır Bu yenıden yapılanma •urecınde konusunda uzman ılgıh, bılgılı ve .orumlu yerbıkncüerın (sısmologjeofizık • ve jeolog) bılgı bırıkımlerınden yararlanüı nah ve onayları mutlaka ahnmdhdır Probleme Yaklaşım * Benzer problemlerın yaşandıgı ulkelerm bıhm adamları üe ışbırhgıne gıdılmehdır Karşılaşttklan guçlukler ve deneyımlerden faydalanarak, yapıcı onerüerı goz onunde bulundurulmahdır Deprem erken uyarı sistemleri Son yıllarda hızla gehşen elektronık ve bılgısayar teknolojılen deprem bılımcüerı (sısmolog) depremlerın oluş makanızmalannın araşünlmasının yanısıra deprem zararlannın azaltılmasına yonehk yenı araştırmalara yoneltmıstır Geıçek (Mutlak) zamanda RealTıme yapılan sısmolojık gözlemlerin anında (gozlem suresınce) toplanması ve uygula maya yonehk yorumlann devam eden sureç ıçerısınde değerlendırılmesı hızla onem kazanmaktadır Deprem Erken Uyarı Sistemleri olarak adlandırabılecegımız bu yenı GerçekZaman Bılgı lşlem Sıstemlerı'nın uygulanması daha deprem anındakı enerjı boşalımı devam ederken sısmolojık parametrelerın anındd saptanması ve erken uyarı dahıl bır dızı bılgının toplanarak ügılı kunımlara hızlı, guvenlı ve dogru olarak akataıümasıdu Boyle bır sıstemı oluşrurmak ıçın kısaca aşagıdakı donanım mutlaka kurulmahdır * Standart uç bıleşen sayısal algüayıcı Jzun dönemli önlemler