Katalog

aktıf fay bulunmaktadır Olası bır deprem sırasında bu faylardan hangisinin lanlacagını onceden bümek olanaksızdır 3. 17 Kasım 1999 gunku basm toplanüsında Kandülı Rasathanesı Mudurunun üen surdugu güoı Istanbul guneyındekı akof fayların yen degü 60 km, bır küometre büe degışmemıştır Büakıs TPAO'nun hantasında ıkı paralel kol halınde çızümış olan Kuzey Sınır fayı nın kuzey kolu Okay ve arkadaşlanna (1999b) gore, Istanbul'a daha yakın bır konumdadır (Şekü 3) 4. Bundan sonra yapüacak acü ışlem fay tartışmalarından zıyade Istanbul'u olası bır depreme karşı hazırlamaktır (*) ITU Avrasya Yerbüımlen Ensütusu Ayazağa 80626 Istanbul okay@ıtu edu tr Nonıuıl fiıyiar Yanahıatınüı faylaı Değmılen kaynaklar Barka A A KadınskyCade, K, 1988 Stnke süp fault geometry ın 1\ırkey and ıts ınfluence on earthquake acüvıty Tectonıcs 7 663684 Ergun, M , ve Ozel E 1995 Structural relaüonshıps between the Sea of Marmara Basm and the North Anatohan Fault Zone Tsrra Nova, 7 278288 Ergun M, Ozel E, ve San Ç, 1995, Structure of the Marmara Sea basın ın the North Anatohan Fault Zone In Tlıfted ocean contınent boundanes" eds E Banda et al 309 326 Le Pıchon X Taymaz T ve Şengor AMC 1999 Buyuk Marmara Fayı Nıçm nerede ve ne olabüır' Cumhurıyet Bılım Teknık Deıgısı, 20 Kasım 1999 Sayı 661 s 811 Okay A1, Demırbağ, E Kurt H, Okay N veKuşçu I, 1999a An actıve deep marıne strı keshp basın along the North Anatokan Fault ın Turkey Tectonıcs 18, 129148 Okay A I , KaşlılarOzcan, A BoztepeGuney A ve Kuşçu I 1999 Marmara Denızı nde Istanbul u tehdıt eden kınklar Cumhurıyet Bılım Teknık Dergısı 28 Agustos 1999, Sayı 649, p 8 10 Pfannensnel M 1944 Dıluvıale Geologıe des Mıttelmeergebıetes dıe dıluvıalen Entvncklungstddıen und dıe Uıgeschıchte von Dardanellen Marmara Meer und Bosphorus Geol Rund 34, 342334 Pınar N 1943, Marmara denızı havzasının sıamıkjeolojısıvemeteorolojısı FenFak Monografilen, A7 64 sayfa Smıth AD Taymaz T Oktay F Yuce, H Alpar B Başaran, H , Jackson, JA Kara, S Şımşek M 1995 Hıghresoluüon seısmıc proülıng ın the Sea of Marmara (northwest T\ırkey) Late Ouaternary sedımentatıon and sealevel changes Geol Soc Am Bull 107 923936 Straub C ve Kahle HG, 1995 Active crustal deformatıon ın the Marmara Sea regıon, NW Anatolıa ınferred from GPS measurements Geophy Res Lett 22 2533 2536 Şengor A M C Gorur N Şaroglu F 1985 Strıke shp faultıng and related basın formaüon ın zones of tectonıc escape 1\ırkey as a case study In Bıddle KT Chrısöe Blıck N (Eds) Strıkeslıp Deformaüon Basın Formaüon andSedımentanon Socıety of Economıc Paleontologısts and Mıneralogısts, Specıal Publıcatıon No 37 pp 227 264 TPAO 1999 Marmara fay hantası 13 Kasım 1999 Sabah gazetesı Wong HK Ludmann T Ulug T A Gorur N 1995 The Sea of Marmara aplateboundary sea ın an escape tectonıc regıme Tectonophysıcs244 231 250 ÎstanbulTekuclağ'a göte liareket vektotleh Şekil 4. Wong ve dlğerieri (1995) gön Marmara da akttf faylar. Yanal atımlı faylann hareket yonü Ile büyük açılar yaptığma dlkkat edln. Ganos Fayı hatalı çLllmlftir. çplı en zengın sısmık verı arşıvı TPAO Arama Gn±ıu'nda bulunmaktadır TPAO aynı zamanda Turkıye'de sısmık verılerın ışlenmesı ve yorumlanması açısından en tecrubeh kuruluştur Fakat TPAO'dah sıs mık verüer, petrol veya gaz ıçerme ıhnmalı olan, denız tabanından üa kılometre veya daha derınde yer alan kayalar açısından ırdelenmıştır Sısmık verılerın aktıf faylar açısından mcelenmesıne ancak 17 Agustos 1999 depremınden sonra başlanmış ve TPAO Genel Mudur vekılının belırttıgı gıbı harıtanın bıtinlmesı 17 Kasım 1999 basın toplanüsından hemen oncekı gunlerde olmuştur TPAO harıtasında dıger fay harıtalanndan farklı olarak çok sayıda fay yer almaktadır Bu faylardan onemlı bır kesımı, uzerınde deprem olabılecek, akuf faylar degüdır Ozellıkle Marmara'nın kuzey şelfinde, Çanakkale Boğazı'nın gırışınde ve Marmara AdasılmrahArmutiu Yanmadası çızgısının guneyınde kalan fayların buyuk bır kesırru aktıf olmayan kınklardır Aynca TPAO (1999) harıtasında Kuzey Sınır Fayı gıbı ana faylar tek bır hattan zıyade bırbırıne paralel ıkı veya daha fazla hat olaıak çızümıştır Marmara'dakı sısmık kesıtler ıncelendıgınde yuzeydekı sedımanlan (çokellerı) kesen fakat atım mıktan duşuk (20 metreden az) ve yanal olarak dıger kesıtlerde takıp edılemeyen ufak faylar sık sık gozlenır TPAO (1999) harıtasında yer alan bu tıp ufak ve yanal devamlılık gostermeyen faylar Okay ve dığerlerının (1999) harıtasında büınçlı okrak gosterılmemıştır ya fay zonu bulunur Bunlar sırası ıle Kuzey ve Guney Sınır fayları ve Armutlu Fayı olarak ısımlendırüebüır TPAO hantasında bu faylar bırbırıne paralel bırkaç fay halınde Okay ve arkadaşlarında ıse (1999b) tek tek faylar olarak gosterümısür Bu ıkı harıta arasındah en onemlı fark, Okay ve arkadaşlarında (1999b) kuzeydogu yonunde uzanan Orta Marmara Sırtına paralel fayın TPAO harıtasında yer almamasıdır Gerçekten de bu fayın varhgı kuşku ludur Le Pıchon ve arkadaşlannın (1999) Marmara fay harıtası TPAO (1999) ve Okay ve arkadaşlannın( 1999b) harıtala Doğu Marmara'da Istanbul'un güneyinde birbirine yarı paralel üç tane aktif fay bulunmaktadır. Olası bir deprem sırasında bu faylardan hangisinin kırılacağını önceden bilmek olanaksızdır. nndan oldukça farklıdır Bu harıtada tek bır ana fay gostenlmekte ve bu fay Marmara Denızı baümetrısı ıle tamamen bır uyumsuzluk ıçınde sırtlan ve çukurlan dogubatı yonunde kesmektedır Bu 'Buyuk Marmara Fayı" GPS hareket vektorlenne paralel çızümıştır Bu fay boyunca hareket Marmara çu kurlannın oluşmasma yol açamaz Buna karşın Kuzey Sınır Fayı'nın Istanbul guneyınde hareket vektorlerı ıle oluşturdugu açı Çınarcık Çukuru'nun surekh bır şekılde derınleşmesıne yol açmaktadır Marmara Denızı gıbı karalar arasına süaşmış ufak bır denızde derınlıgı 1200 metreyı geçen çukurların bulunması morfolojının fay kontrollu oldugunu goste rır Bu tıp denn çukurlann oluşmasına yol açan hareketler sona erdıgınde, çukurlann çok kısa bır surede kum çakıl kıl gıbı sedıman ıle doldugu bümmektedır Le Pıchon ve arkadaşlannın (1999) harıtasında anlaşılması guç dıger bır yon, kuzey şelfinı sınırlayan, Marmara'yı baştan sona kateden ve daha oncekı tum araştırmacılarca kabul edılen (Barka ve KadınskyCade 1988, Wong ve arkadaşlan 1995, Ergun ve Ozel, 1995 Okay ve arkadaşları, 1999b, TPAO, 1999), Kuzey Sınır Fayı'nın aktıf fay olarak gosterümemesıdır Kuzey Sınır Fayı, Marmara Denızı'nın kuzey şelnnı sınırlayan çok yuksek egırrüı denızaltı yamacı tarafından tanımlanır Bu denızaltı yamacı aynı zamanda, üabuçuk kılometre kalınhkta Plıyosen ve Kuvaterner çokellen ıle dolmuş Tekırdag Çukuru'nun, kuzey sınınnı oluşturur (Okay ve arkadaşlan, 1999a) Boylebıryapının, aktıf tektonık dışında hangı erozyonal sureç sonucunda olustugunu kavramak mumkun degıldır Sorunlar Değişik fay haritalarının irdelenmesi Çok kanallı sısmık verılere dayanan Marmara fay harıtalan karşılaştınldıgında TPAO (1999) ve Okay ve arkadaşlan'nın (1999b) harıtalan benzerlık sunmaktadır (Şekü 5) Bu harıtalara gore dogu Marmara'da Istanbul guneyınde üç ana fay ve665/20 Farklı venlerı kullanan farklı kışılenn benzer bır sonuca ulaşmalan, o sonucun gerçeğe yakın oldugunu gostenr TPAO (1999) ve Okay ve arkadaşlannın (1999b) Marmara fay hantalannın hazırlanmasında farklı verüer kullanümış ve bu verüer farklı kısüerce yorumlanmışnr Sonuçta ortaya çıkan hanta bırbırıne benzemektedır Aynca sısmık verüer yorurrüanırken Marmara'da bır veya bırden fazla fay olup olmadıgı konusunda onyargüı davranümamış olması bu hantalann daha objektıf olduguna ışaret eder Bu hantalar baz alınarak Marmara faylan ve Istanbul deprem rıskı hakkında şu yorumlar yapüabüır 1. Marmara dakı fay geometrısı oldukça ıyı büınmektedır Bundan sonra yapüacak sısmık çahşmalar bu geometnyı daha hassaslaştıracak fakat ana bır degışıklıge yol açmayacaktır 2. Dogu Marmara'da Istanbul'un guneyınde bırbırıne yan paralel uç tane