Katalog

m Daha güçlü, daha dayanıklı duyulara doğru Biyoloji ile mühendisliğin işbirliği sonucu, yakın gelecekte duyularımız hastalık ve yaşlılığa karşı daha dayanıklı ve daha güçlü hale gelecek. assachusetts Instıtute of Technologydcn (MI'l) John Wyatt ve ckıbınm 10 yıldır uzermde çalıştıkları yapay retınal ımplant (tedavı amacıy la vucudun ıçıne yerleştııılen bu madde) pıojesı sonuçlonmak uzere llk başlarda VVyatt'ın bılc kuşku ılo yaklaştıgı projp bugun ıetına kusurlannddn kaynaklanan goz hastalıklarmın tedavısınde yeru umutların yeşermesme yol açıyor Mılımetrenm doıt tp bırı kalınlıgında ulaıı retına, ıslanmış bır kagıt mendılden bıle daha nazık bır yapıya sahıp Bugun ABD dc 10 mılyorı dolayında kusuılu ıetına hastası yaşdnıakia 1988 yılmda Harvard Tıp Pdkulke.sı'nden norooftalmolog Joseph Rizzo Wyatt ıle bırlıkte retınal ımplant'ı uç hasta uzcrınde denedı Geçtıgımız gunlerde deneklerden bırı doı t benekten oluşan bır goruntuyu net bır şekılde gordugunu behrttı Bu zım aldıgımı/ en ıyı sonuç" dıye k < nuşan VVyatt Ancak kısa Zdrnan da temız goruntu verecek ımp lant'ı gelıştuecegımıze ınanıyo M şekılde duydugumuz seslerı zamanla duy rrıakta zoılanıyoruz Bugun duyma guçlugu çekenlprın onunde ıkı seçenek bulunuyor Bırı koklea implantı dıgprı eskı mocia işitme cihazı. Koklpa ımplajıtı ceırahı yolla ıç kulak hucrelprını uyaı mak ıçın yerloştırılen elekt rotlardan oluşuyor Işıtme cıhazı ISP takılıp çıkartüabılen bır alıcı verıcı Bılım adamlarına gote bu teknolojıler bır kol saatırıı bal yoz üe tamır etmpyp benzıyor Gelecekte ıç kulagın kpndı kendını tamır edecck hale gelmesı veya kıl hurrplprı rı ı ıı vucuda errjekte etmek olacak Bu yaklaşrm gorundugu kadar zor olmayabılır Smıth ve ekıbı bugune dek ışıtme kaybı ve sagırlıktarı sorumlu 25 ten fazla spesıfık gen sensını ortaya çıkarttı ve araştırmalanna bu yonde hızla devam pdıyorlar Genetık mutasyonlardan yola çıkaıak başlatılan çalışma lar, gıderek yaşa bağlı olarak ortaya çıkan ışıtme kaybı ve yaygın ışıtme kusurlarını da kapsamayı amaçlıyoı Dıger bılım adamları kıl hucresı gelışmesınden sorumlu genleıe oncelık ven yor Hovvard Hughes Tıp Enstıtusu nden Huda Zoghbi'nın başkanlıgmda yururulen bır çalışma Mathl adı verılen bır gpnı tespıt etmeyı başardı Bu gen ıç kuldktakı kıl hucrelermın gelışmesınde krıtık bır rol oy nar Soz konusu deneyde bu genden yok sun olan deney farelennde kıl hucrelerının hıç gelışmedıgı goruldu Bu farelere Mdthl genı kopyası yerleştınldıgınde kul hucrelerının buyumeye başladıgı oı taya çıktı Bılım adamları hangı genın eklenmpsı gerektujını oı taya çıkarttıkla ıı an, tedavı yalnızca teknık bır sorun halıne gelecek Iç kulaga açılan ıkı kapı bulundugunu açıklayan Smıth bu konuda çok ıyımser çunku ıç kulağa bu ka püardarı gırıleıek genler yer leştırüebılecek Bu konuda teknık açıdan çozumlenmesı gereken sorun dogru taşıyıcıyı seçmek Bazı durumlarda dok torlar hatalı genı by pass ede rek ıç kulaktab sıvrnm kımyasal yapısrnı degıştırerek hatayı or» tadan kaldıracaklarını duşunuyorlar Smıth bu konuda şunları soyluyor "tşıtme ve genetık konusundakı bılgı daQarcığımız gelış tıkçe ışıtme kaybını gıderecek veya bu sorunu tumuyle ortadan kaldıracak sayısız çozum uretebılırız ' Bugun deneylerını yo^uıı bu şekılde hayvanlar uzerınde yuruten araştırmacılar buyuk bır olasıhkla, bu gun kıl hucrele ı ırıırı olunıunu engelleyebıletekler Vırgmıa Unıveısıtesı Bıyomedıkal Muhendıslık Bo lumu nden Jonathan H. Spindel, çok yakın bıı gplprpktc kulaga (idrnldlılan dogıu ılacm ışıtme sorunlarmı anında gıderecegı nı ılerı suruyor Bazı çalışmalar koklea ıçın dekı sınıı hucrelerının buyume faktorlerı nırı Ptkısıyle gehşebılecegını ongoruyor Bu tez dogıu ıse bır koklea implantı kulaga yavaş yavaş buyume faktorlerı enjekte edecek ve kıl hucrelerının gelışmesı bu yolla tPtıkJpnecek Hayvanlar dünyasında Insan burnu duyarlı burunlar arasında yer almı makla blrllkte, blllm adamları insc burnunudan esinlenerek "çip uzeri burun" yarattılar (tağda). Bu buru bugün gıda kalitesini kontrol etme kullanılıyor. Gelecekte blllm adami bu teknoloflyl koku alma yeteneğh yitiren klfller içln Implant geliftlrn kullanmayı düfünüyor. IUIII dıyor Duyuların gelıştırüme' konusunda bılım adamlarınm çok parlak fıkırleı ı vaj Bu fı kırlerırı gerçege donuşmesı dut umunda gorme yetene gını yıtııen gozlenmız yeru den gorpcek kulaklarımız yaşlandıgımızda duyacak burrıumuz tum kokuları koklayacak, dılımız en guzel tatlaıın tadına varabılecpk Bu ulaşılması guç hedeflere gıden yol çok uzun ancal bılım adarrıları bıyolojı v < muhendıshgm ışbıılıgı ve te rnel bılımlerırı destegı ıle bu yolun kısa zamanda aşılaragmı ınanıyor Yukanda, dll üzerinde yer alan lanndan blrinin açık ağzı görü atılan herhangl blr ylyecek, dll reseptorlerle reaksiyona glrer. henüz yapay dll üretlminde ba ancak "e tongue" denilen elek gellftlrdl. Elektronlk dll bugun tadına bakmakta veya suyun s etmekte kullanılıyor. Bızı .suuılayan yalrıızca hayal gu cumuz dıye konuşan Iowa Unıversıte M'nden molekuler gcnctıkçı Richard J.H. Smith, şu anda araştıımHİarını ıç kulaktakı koklea'nm ıçındekı lb bırı sese duyarlı hucrpler uzerınde yogunlaşürıyoı Bu huc rolorm hprbınndo 'tuyumsu' uzantüar yer alıyoı "Kıl hücreleri" adı verılen bu huc reler dogum sırasında bıze sunulan bır ar magan Burılaı hıçbır zarnan çogalmıyoı yalnuca oluyor Yuksek sos hastalık veya yaşlılık kü hucıelennın dcjenerasyorıuna yol açıyoı Dolayısıyla bır zamanlar riPt bır 658/12 Koku alma duyusu Yapay burun !oku alma konusunda araştırma surerken pek çok soru da yanıtlanm. bekhyor Bır parfum veya çıçek kokusu çın bazı anıları canlaııdıııyoı9 Beyın bıı 1 < kuyu adını veımeden nasıl tanıyor^ 1\ Uruvereıtesı'nden sınırbıhmcı John Kauc ozellıkle bır sorunun yamtını arıyor Kaı nıçm trpzya çıçegının kokusunu dlanııyc 20 yıldan bu yana koku alma sibtemmı ını. leyen Kauer çalışmalarınr ozellıkle anoz (koku duygusuzlugu, koku alma hıssu kaybolması) konusunda yogunlaştırıy Bazı ınsanlar Kauer'rn eşı gıbı bazı koku rı almakta zorlanır Bazılaıı da tum kokuL karşı duyarsızdır Kauer ıse dunya uzeı ın ınsanın koku duyma kapsamı dışmda kal 11 a ı gormeme sme çalışılacak zaıaı gormuş veya hasarlı kıl hucıelerını yenıden canlandııüması pro JPSI gıdeıek bır bılım kurgu ruyası olmak tan çıkıp, geıçekçı bır umut halıne donu^uyoı Bu hedefe yonclık prı umut verıcı yak laşım gen tPiapı yoluyld kıl hucıelerını uretmektpn sorumlu gpnı bulmak ve bunu