Katalog

paleontoloji "Bank of Svveden Ödülü ongördugu sabıt döviz kuru oranlarına baglrydı. Ilerleyen yıllarda uluslaıarası para piyasalarının açılmasıyla Bretion VVoods Sistemi çoktu, Mundell ile aynı zamanlarda International Monetary Fund'darı Fleming de benzer biı aıaştırma yurütuyordu. Boylece, gunümüz ekonomi kitaplarında bu bulgular MundellFlemıng Modeli olarak adlandırılır. Ancak, derin lik ve analıtik giiç soz konusu oldugunda Murıdell'in yaklaşımı daha ııstün. Donemındekı meslektaşlannın aksıne Mundell araştırmalannda kısa vadelı ıncelemelerle smıılı u senenın Altred Nobel anısına iktisadi bilimleıde kalmadı. Bank ot Svveden ödulu'nu kazanan New York, CoDavid Humes'ın klasık uluslararası tıyat ayarlama lıımbıa Uıuversity'den Prot Robert Mundell, mekanızmasından etkilerıen Mundell, uzun donemli den1960'h yülaıda açık ekonomilerde paıasal ve ınalı politigesızlıklerın nasıl engellenebilecegıni açıklayan dinamik kalann uygulamaya dayanması gerektigini one suren temodeller geliştirdi. Mundell'den once islikrar politikası orinin temellerini kurdu Murıdell'in parasal dmamıkler üzerine geliştirilen teoriler sadece statik degil, aynı zauzeıine yuruttügü bu çalışrrıa nesıller boyu pekçok araşmanda bir ulkedeki iktisadi politikanın koordınasyonunun tırmacıya üham verdi. Uzeıınden onlarca yıl geçmesine tek bır elden yapıldıCnnı soylüyoıdu. Mundell, basıt bır diragrnen Mundell'ın katkıları günümüz uluslararası makro namik model kullanarak para ekonomisının merkezinı oluşturuyor. politikası vo mali politikanın nasıl Mundcll'in aıaştırmasmı bu kadar yonetildigını gostermeye çalıştı önemli kılan şey, formal analızler ve ve ikı otorıtenin hukümet ve sezgısel yorumlar ilo bunların pratık merkez bankası etkili oldugunu uygulanıalarını karşılaştırması. gosterdi, Bu modeldc para politiUluslararası para piyasalarının kası dış dengeye, mali politika birleşmcsiyle mali pıyasalann etküerı ise iç dengeye baglıydı.Munaıasında nasıl bır baglantı var? Bır uldell'ın bu çalışması aynı zamankenin parasının degerini sabitlemesi da Keynes'in kısa vadeli analızi ya da serbest bırakması bu etkileıi ile klasık uzun vadeli analiz aranasıl degiştirıyor9 Her ulkenın kendi smdakı baglarıtının gozden geçıpara birimi olmalı mı9 Bu lıp sorular ı ılırıesini sagladı. ortaya atarak ve bunlara verdığı ceMurıdell'in makalesi ortak paravaplarla Mundell, piyasa ckonomısı nın ücarette daha duşuk işlem içın gelıştinlen makroekonomık teoriucreti ve rölatif ucretlerdekı benin tekıaı şekillcnmesinı sagladı. lırsızlıgın azalması gıbi avantajlarının yanı sıra dezavantajlarını da açıklıyoıdu. En onemlı dezavan MUNDELLFLEMING tajı talepte degışiklık oldugunda MODELI iş verilmesini devam ettirebil 1960'larda yaymıladıgı pek çok mekte dogan zoıluktu, Diger Prof R o b e r t Mmde makalede daha sonra lnternatıonal "' araştırmacılar teoriyi geliştirdiler ve sermaye hareketı, Econornics (19G8) kıtabında yeı aldılar Mundell, piyasa bolgesel uzmanlaşma, ortak vergı ve transfer sistemi gıbı ekonomisindekı mali polıtıkanın analizini yaptı. Öncu mayenı kriterler tanımladılar. Ancak, Mundell'ın başlangıçta kale, 1963'te yayımlanan ve piyasa ekonomisırıdeki mali ortaya koydugu problem her şeye racrmen nesıller boyu politıkanın kısa vadeli sonuçlarını ınceleyen tnakalesiydi, ıktisatçıları etkılemeye devam etti, Bu makaledekı analiz basit. fakat sorıuç açık ve guçlüydu. Sır John Hick tarafından gelıştırılen ve sonradan kapalı ekonomide 1S LM modelı olarak adlandınlan modele dış DIĞER KATKILAR ticaret ve sermaye hareketı gibi terimleri tanıttı ve ıstikrar Mundell'in makroekorıomik teorıye daha pek çok politikasınm uluslararası sermaye hareketine etkisini göskatkısı oldu. Ornegin, yuksek enflasyonun yatırımcüann terdı. Doviz kuru sabıt tutuldugunda mali politikanın nakit dengelerini düşurmoleı ıne sebep oldugunu ve sopara polıtıka.sırıdan daha güçlu oldugunu, yuksek sermarıuçta beklenen bir enflasyon artışınırı bile ekonomide ye hareketi gibı ozel duıumlarda ise iç ve dış faiz oranlabeklenmeyen etki yaratabildigıni gosterdi. Bu durum rının çakıştıgını gosterdi. Sabıt döviz kurunda iso merMundellTobin etkisı olarak biliniyor. Mundell'ın uluslarakez bankası para arzı uzerındeki korıtıolunu yitiriyor. rası ticaret teorısıne de katkılaı ı oldu ve meşhur HeckscAncak, hukurnet giderleı ı ya da diger mali politika ölçuleherohlinSamuelson sonuçlaı ının benzermi geliştirdi. ri arttınlarak ulusal gelır ve iç aktivite arttırılabıliyor. Sabit Mundefi'ı 40 yıl once duşündüren konular günü para politikası uygulandıgında ise hukumet harcarnalarınmuzde hâlâ geçeıligıni koruyor. Dunya ekonomisindekı daki artış para ıhtiyacını arttınr ve faiz oranları artar. giderek artan yuksek sermaye hareketine baglı olarak Değişken döviz kuru uygulandıgında para politikası geçicı sabıt kambiyo oranına sahip rejimler daha zayıf haekonomık aktıvıleyı etkıliyebilen çok güçlu bir araç halıne le geldıler. Pek çok araştırmacı Murıdell'in de makalelegelir. rınde ustunde durdugu para birliği ya da degışken doviz Prof. Robert Mundell, 1960lı yıllarda açık ekonomilerde parasal ve mali politikaların uygulamaya dayanması gerektiğini öne süren teorinin temellerini kurdu. Dinozor canlandırmak mümkün olacak mı? Yeni bir teknik, bunu mümkün kılabilir... ^ .... F B osıllerden DNA elde etinek zor bır ış. ustelik çogu zaman istenüen sonuca ulaşılamıyor. Problem şu ki elde edılen DNA ornegine çevrederı başka şeylorın bulaşmış olnıası yuksek bır olasıhk ve bir dinozor DNA'sına ulaştıgını düşundugunuz anda, örnegını/.de bir paıça mantar veya bakteri DNA'sı karışımı oldugunu fark odebıhısıııız. Araştırmacılar gerçekten DNA kalıntısı olup olnıadıgını bılmedıkleri fosillerle ugraşmayı sevrnezleı Bu sorunun ustesinden gelebilınek ıçın Almanya Leıpzig'deki Max Planck Evı ıınsel Antropolojı Fnstitusünden Hendrik Poinar vc Ingiltpro'dekı Bı ıstol üniversitesınden B. Arthur Stankiewicz. to silde DNA bulma şansları olup olmadıgını anlayabıleccklerı yeni bir teknik geliştirdiler (The Proceedings of the National Academy of Scıences'in 20 Temınuz 1999) Poinar ve Stankievvicz tekniklerini, yaşları 40 ıla 50 bin yıl arasmda degışen 11 adet ornekte denemişler. Seçılen bazı orneklerden başarı ıle DNA elde edebılmışler, fakat digerlerınde DNA ornegine rast lamamışldi". Oınekleıi temızledıkten sonıa, ilk olarak flash pyrolysis adını verdıklerı teste tabi tutmuşlar daha sonra da gas stomatografısı ve kutle spektro metıesı (degişik molekullerın sınıflanması için kulla nılan ikı yontem) ile örneklerınde protein parçalan kalıp kalmadıgma bakmışlar. DNA elde ettıkleri oı neklerde DNA'nın bulunması ile dogru orantılı olarak birçokpeptıd vepıoteine rastlamışlar llgınçolan. iıı celedıklerı ornegm yası üe DNA'sının korunması ara sında dogrudan bir baglantı olniainası. Bu aşamada DNA'nın korunmasında onemli wiaii, fosüin yaşından çok, fosilin kaldıgı ortam. En ıyi koı unma koşullan bılinmemcsine karşın, iyı etki yap ı:ı faktörlerden bıri. çurume suresince sıcaklıgın çul iaşükolması. Kısacası Sıbırya'da bulunan 50 bın yıllık bır marnut kalın tısında DNA bulma ıhtimalı. faıl J: ,.,;ııllarda çurume ye bırakılmış çok daha genç bır oı nekte DNA bulma ıhtımalmden daha yuksek olabıliyor. Butun bunlara ragmen, geı çok olan bır şey var sa o da şinıdiye kadar hiçkimsenın dinozor kemıkleri gibi müyonlarca yıllık fosilleıden DNA çıkarmayı başaramadıgıdır. Bazı insanlar DNA'nın bu kadar uzun süre korunm carun imkansı: oldugunu duşunuyorlar, fakat buna katılmayıp denerneye devam eden ler de var, Bu yenı toknık araştırrnacüarın ilgilendıklerı fosillerde DNA bulunup buluımıadıgını daha koIriy anlamalannı saglayacaktu Ayla Ahoy Kaynak: nns Değişken dovız kuru ve yuksek sermaye hareketı gunumu/.de pek çok ulkenın para rejimini açıklıyor, Ancak, 1960'ların başmda bunların sonuçlannm ıncelenmesi sadece akademık bır rnerak olarak görulüyordu. O yıllar da hemon her ulke bııbirine Bretton VVoods Sistemi'nin 6S8/10 kurunun en uygun alterrıatifleı oldugunu duşünuyor Mundell'in analizleri ortak Avıupa paıası (CMU) ile ılgili soru laıı da içeriyor Sevil Duvarcı Kayrıak: http.//www.nohpl se