Katalog

sında hızlanmış, sonra ise 200 metre yükseklige ulaşana kadar hızını sabıt tutmuştur. 200 metreden başlayarak ise yavaşlamıştır. Dalış ne denJı yuksekten başlarsa hızlarıma o oranda çabuktur, Ancak hızlı dalaıı dogarılarda yaralanrna riski söz konusu olur. Geleceğin çöp dökilm alanları Çöpler parçalanır ve çöplerin içerdlğl sıvı çürümeyl hızlandırmak İçin gerl verillr. Bing Bang kuramı için seçenek Yüksek düzeyde gürültü, işitme yetenegimizde kalıcı zararlara yol açabüir. Yaşa bagımlı işitme yitiminden farkh olarak bu tür zararlar gıderılemez. Stockholm Karolinska Enstıtusu ve Hastanesı'nden Anders Fridberger ve çalışma arkadaşları yuksek gurultuye maıuz kalan kulagın içinde oluşan degişimlere ilişkin ilk dinamik taııımı, Proceedings of the Natıonal Academy of Science'in son sayısındaki çalışmalarında yapıyorlar. Bugüne kadar yapılan gürültüye baglı işitme yitımine Uışkin çalışmalarm temelıni iç kulaktakı duymaya üışkın ozel yapılardaki zararlar oluşturmaktaydı. Bu çalışmalara göre yuksek gurultu stereocilia adı verüen ve işitme hücrelerinin uçlarında yer alan çok küçük birimlere Geçmiş yıllarda bazı "çöpbüımcüer", çop döküm alanlarındakı çöplenn sadece küçuk bir kısmmın bıyolojik parçalanmaya uğradığını iddıa ettiler. VVisconsın Universitesi'nden Profesör Robert Ham ise aksinı soyluyor Robert Ham'e göre çöplerin bozunması için anahtar malzeme su Organık çöplerin par çalanıp bozunmasını saglayan mikroorganizmaların işlevlerıni gormesi için suya ıhtıyaçlar ı var. Ancak, çop döküm alanlarında dışandan su ilave edılmesi çöp sızıntılarının artmasına yol açıyor. Bu da, çöp sızıntılarının toprak katmanlanndan geçerek yeraltı su rezervlerıne karışma olasdıgını arttırıyor. Robert Ham'in önerisi, dışarıdan su vermek yerine, dolum alanındakı çöp lerderı sızan suları toplayıp yuzeye pompalamak ve çöpün üzerinden devridaım yaptırmak. Bu yaz Illinois Oak Brook Belediyesı'nce test edüecek yöntemde ise çöpler, önce atık su antma tesısinde toplanan organik çamurlar karıştırılarak ıslatüacak ve havayla temasını kolaylaştırmak için fizıkı olarak kuçuk parçalara ayrüdıktan sonra dolum alanına dökulecek. Robert Harn'a gore bu şekılde çöplerin %30'u, yanı organik kısmı tamamiyle bozunacak. Geı iye sadece plastık, cam ve metal atıklaı kalacak. Tam ve hızlı bozunma sayesinde, dökum alamndan uretilen motan gazı (dogal gaz) rniktarı da artmış olacak. . ,• • Sevil Ünal Popular Science, June 1998 ctmektir. Kalsiyumla dolan bu dış tuy hucrelerde yuksek kalsiyum duzeyinın, deney surecinde azalmadıgı gozlendi. Genişlıkte degişime yol açabilen yuksek duzeylerin uzun vadeli etkıleri de bulunur. Uzun surelı yüksek kalsiyum mıktan hucreleri zehirler ve yapüarını degıştırdiği gibi hücre ölümüne de neden olabilir. Bu bulgular iloridc işitme bozuklukları için önlem alma konusunda yararlı olabılırler Araştırmacılara göre kalsiyum iyonlarınm gırışinm engellenrnesi gurultünun yol açtıgı zararlı etküerm azaltılmasını saglayacaktu. olan Patrick Simpson Alaskalı bir balıkçı olan babasının ızinden giderneyirıce savunma sanayisi için çalışmayı seçerek sonar verilerını çozumlemeye yönelik nöral ag sistemleri tasarlamaya başladı. Bir sure sonra, ABD Denız Kuvvetleri'nin denızaltılan ızlemek için kullandıgı bu sistemin balıkçüara yararlı olup olamayacagını düşunmeye başlayan Simpson'u Anchorage'daki SciFish adlı fiıması bııeysel balık turlerini tanımlamak için sonar ve nöral ag kullanan bir sistem geliştirmiş bulunuyor. Balıkçı teknelerinm bazüarında, balıkların yerını belirlemek için dar bantlı sonarlar kullanüır bu aygıt bir pıyano tuşunun çıkardıgı gibi tek frekanslı bir ses yayar ve geri yansıyan yahkmın yuksekliginı olçer. Buna karşılık geniş bantlı sistem, bir kerede birden çok piyano tuşuna basddıgında çıkan sesler gibi pek çok ses frekansında yayın yapmaktadır. Her nota farklı bir yükseklıkte geri dönerek sonarın neyın konumunu belirledigiyle* baglantılı bir model oluşturur. Simpson bilinen bahklaıla ilgili ^5 imgelik bir veri çizelgesi oluşturulmuş ve bunlarm akustik yarutlarını kay detmiştir. Simpson'a göre sistem turlerı yüzde 70 95 dogrulukla saptamaktadır. Mıchıgan, Anrı Arbor'daki Goller Bilım Meıkezı Jeolojik Gözlem Bıriminden Guy Fleischer'e göre bu sistem gelecege dogru önemlı bir ıdım. Fleischer ve Simpson onümüzdeki günlerde Michıgan Golu'nu inceleyeceklerirıi bıldiıdiler. FA. New Scıentıst 25.7.98 595/7 zarar verır. Bu kuçuk desteler ses tıtreşımlerını algılarrıaya ve bunlan elektrıksel sinir sinyaline dorıuşturmeye yararlar. Ancak akustık travmalar stereociliadan fazlasına zarar verirler. Duyma tüyu hücrelerinin yapısında değişime yol açarak geri dönüşü olmayan bir bozunma dogururlar. Ancak stereociliadan farklı olarak, hucreler ve duyma duyarlılıgı ıyıleşemedıgınden zarar çok ciddı boyutta olur, FYıdberger ve arkadaşları aşın akustik uyanlmanm yani yuksek duzeyde gurultünun kulaktaki tüy hücrelerinin kalsiyum miktannı arttırarak oluşan sinir impulsunun boyutunu kuçulttugunu saptadılar. Kalsiyum iyonlarınm akışı hücrede mesajın gönderümesınde önem taşır, ancak bu iyonlar hemen hareket etmezse onarılamaz zararlara yol açabılırler. Kalsiyum miktarındaki degişirnlere ek olarak, tum işitme organının dinamik kasılması da soz konusudur. Araştırmacılar, tüm memelilerde oldugu gibi insanınkine çok benzeyen bir yapıda olan, gme do muzunun iç kulagındakı degişimleri ölçtüler. Kulaga, yaklaşık 130 desıbellik (lo bir rock konsermdekı gurultuye yakındır) ortalama bir ses basıncı uyarlanarak duyaılılıgı, bıçimı ve kimyası incelendi. Corti organı olarak tanırıan işitme organı, sesi beyinde bir sinir sinyaline donuşturen tum birimleri kapsayan bir terimdir. Bu oıyjııda uç ana bııinı yer alır: Tay hucK.'lfiii, dostok hucıeleıi ve işitme sinıri lifleri uçlan Tum bu butunde oluşan kasılma, yaklaşık bir yarım saat için tcrsinir nıtelıkte olmaktadır. Tüy hucrelen ıkı türdur. "İç" tüy hucrelerindekı bir dizi sese ılışkin bılgınıu çogunu beyne iletir. "Dış" tuy hucrelen ise uç dızi halde bulurıuı, Sayıca fazla olmakla bıılıkie bunlaıın ıolu (i.ıha kuçuktuı. Gorevleri, kulağın duyarhlığını, nıaruz kaldıgı dinamik duzeyde en etkılı bı çimde çalışacak şckilde degışrirmek yanı kulağı akord Derinliklerden ses veren nöral ağlar Abllı bü sonar sistemi sayesinde balıkçılar yakmda, toplamadan önce aglannda neler bulunduğunu ögrenecekler. Sonar aynca, saklamada da yardımcı olarak balıkhane yönetıcüerıne stoklarla ilgıli daha dogru tahmınlerde bulunma olanagı verecek. Derüze dayanıksız