Katalog

Zümrüt'ten akisler Annelik emeği üzerine... Osman Sabuncuoğlu* ınıaı Sınan Unıveısıtesı Devlet Konseıvatuvarı Tıyatro Sanat Dalının buyuk becenyle sahneledığı Bertolt Brechtın "Kafkas Tebeşıı Daıresı" adlı oyunu gerçek sanatçıların aynı zamanda adsız bırer davranış bılımcı oldugunu gostermekle kdlmadı amıelık emegını nesnellıkle vuıgulayışı ıle bır sanat yapıtıran otesıne geçtı Büım çagının tıyatrosu soylemıyle anıaçlanan bır kez daha hayat buldu Oyun aslında heıkesın bır yerden aşına olabılerpgı pskı bır Uzakdogu meselıne dayatuıuılaı A. M. C. Şengör Aferin İsviçre!ı Cumhuriyet Bilim Teknik'in 11 Temmuz 1998 tarihli 590. sayısının 11. sahifesinde isviçre'de yapılan bir halk oylamasında genetik mühendisliğine kısıtlamalar getirilmesi teklifinin ülkenin 26 kantonunun tamamında reddedildiğini okudum. Bu karar, basının aksı yondeki telkinlerini bilim adamlarının yazı yazarak, televizyon ve radyolarda konuşmalar yaparak, çurutup halka bilimin görüsünü başarıyla anlatabilmiş olmalarının sonucudur. Gerçi reyin genetik mühendisliğine sınırlama koyulmaması lehinde tecelli etmesinde bilim adamlarının aksi takdirde minik Isviçre'nin onbinlerce iş yeri yitirebıleceğini, ekonomisinin zarar göreceğini anlatmış olmalarının da hiç kuşkusuz etkisi olmuştur. Ama ben Isviçrelilerin midelerinden önce beyinleriyle oy sandıklarının başına gittiklerine inanıyorum; aralarında Nobel odüllulerin de bulunduğu bilimcilerine inanmayı yeğlediklerini düşünüyorum. En önemlisi, Isviçrelilerin bilimsel işlerin halk oylarıyla değil, bilim adamlarının bilimsel çalışmalar sonucu elde ettikleri sonuçlarla yönlendirilebileceğine inandıklarını görüyorum. Bilim ve teknoloji gunumuzde yaşamımızın her safhasına nüfuz etmiş, hayatımızın her anında mevcut olan bir oğe haline gelmiştir. Bazıları tarafından uzücu bir hal olarak gorulen bu durum, kanaatimce tüm insanlığın övünmesi gereken, göğsümüzü kabartacak bir vaziyettir. Artık en basit bir iltihap bizleri bir azâmızı kaybetmeye veya hattâ ölüme mahkum etmiyor. Doğum, kadınların korkulu ruyası olmaktan çıktı. Yıldırım her yüksek binanın belâsı değil artık. Onsekizinci asrın ikinci yarısına kadar yapılamayan denizde yer tayini artık çocuk işi. İnsanlığın en buyuk utancı olan bir kurumun yarattığı kölelerin yüklendiği işleri, artık âletlerimiz yapıyor. Bir yerden ı , .... M Günlük, sıradan, somut ve yinelenen olaylar. Anne ve bebek aıasmddkı duygusal etkıleşım kı burada kolayca ongorulecegı gıbı yaşı ve deneyımı nedenıyle annelık ıepeıtuvan daha genıştu, bebege erışkm yaşamının ılışkı oruntulermın en temel olanlarını kazandırır Bebek yaşammın ılk anlanndan başlayarak deneyımın en başdt ogelerı ıle, ydnı eylemleı ve duygu ıfadeleıı ıle yuzyuze gelır Bebekle yuzyuze oyunda anne, duygu ıfadeleımı dahkada ortalama 8 kez degışti rır, gunde yuzlerce kez Oznel algılar ve kavrdmldrld haınıanlardk bır bdşkası ıle bırlıkte olabılme şemasının ılk dıkışlerı atılır Yaşanan deneyım nasıl yaşan dıgına ve nasıl yaşana bılecegıne ılışkın ızlerını organık olarak da gelışıınmı yaşamın ılk 2 yüında surduıen beyı ne bıraiar Bebekler de sevımlılıklerı ıle hem karşılıklı bır baglanma ılışkısını kolayldştınrlar jğ hem de nıuhtaç olduk.*** ları bakımı gaıantıye alıılar Demekkıbebe gın dogumsal ozellıkle rı annelıgı etküeyebılıyor1 Bebeklerın yaklaşık "olO kadannın "zor çocuklar" oldugunu düe getırmemız gerekır burada.yanı çabuk tepkı veren, az uyuyan, beslenmesı duzensız, sakmleştırılmesi zor çocuklar Nasıl bır anne olacagı nasıl davranacagı hakkında her hz çocucrunun ureme çagına gehnceye kadar azçok hazır olan bır tasanmı vardır Işte bu tasarunddkı za yıflıkkr, beklenmeyen bır annelık, bıreysel psıkopatolojı çocuk buyutmenın zotlukları ıle kaışıldşınca en uç noktasında "çocuk ıhmalı" olan bır dızı cıddı sorunun kapısını aralanır Bu, bı yolojık annelıgın mevcut olmasına karşm dav ranışsal annelıgın yanı annnlık pmegının yok oldugu dururndur Heı sevgı ılışkısınde oldugu gıbı ışleı her zaman ıstenılen kıvamdd gıtmeyebılıı Erıch Fıomm'un sevme sandtı tanımında mutlaka gereklı gorulen temel bır olgu olan "etkınlık" anne bebek ılışkısınde de çarpıcı bır şekılde karşımıza çıkıyor Yogunluk.uyanıklık ve canlılık ıdeal bır anrıebebek ılışkısınde sık sık gozlemledıgımız ozellıkler Omı bıncık yapan da kolay kolay yenne bır başka.sınm konulamaınası, konuldu sdnıldığında her çocugun oyundakı Mıchel kadaı şanslı olamamasıdıı Anne çocuk ılışkısınde, Bıecht'ın sonsoz olarak soyledıgı hıç değışmeyecek gıbı Vadı suldyarıın olsurı veıırnı aıtsın, Ataba ustanın, çocugu gıbı bakaın, Çocuk anne kucağınm, kı ıyı yetışsm " * Dr, Maınidia Tıp Fakultesı / Çocuk Psıkryatı ısı Bılım üalı E Posta sabunruoglu hotmaıl rom gidebiliyoruz. Haberleşmemiz bir yere daha hızh, daha rahat, daha emin olarak isviçre, bılımın nereye kadar ÇİtmeSİ . .w . . nıyoı Aynı çoruk uzeıınde annelık aavuıda bulunan ıla kadının sorunu şoyle çozuluı Her ıkı kadmdan çocugun kollarına yapışıp kendı taraflaıına çoknıolerı ıstonır, çocuk kımdc kalırsa anneran o oldugu anlaşılacaktır1 Gerçek anne çocuguna bır zarar gelmesıne onlemek ıçın asılmaz ve haklı oldugu bu zekıce sınama ıle ortaya çıkar Brecht'ın oyunundd bıyolojık anne dogum sonrası çocugunu bakıcıldrd terk etmış, bıı kargaşa suasında kenaıda unutmuş, ve ona kalacak mıras ıçın nıce sonıa anımsamış varhk lı bır kadmdır Çocugu "kucagında bulan" ve yıllarra koruyup buyuten yanı emek veren ıse yoksul bıı hızmetçıdır, çocugun koluna asılmayan da o oluı1 Çocuk ona verılır! Kadının uıemo eylemı ıle edmdıCp kımlık olan annelık ınsan yaşamında başka hıçbu za mon bu denlı goıkemlı bır adamaya rastlanma dıgı ıçın gunumuzde de saygı odagı Ustelık gunumuzde bunun yenne getınlebılmesı bır kdrıyer yaşdmından, yanı kendımıze harcadıgırrıız emeklerden vazgeçme pahasına olabılıyor Annelık emegının karşılıgını ancak kendı ço cukldiırrazı buyuteıek odeyebilıyoruz Somut olaıak algılandıgı bıçımıyle bedensel guç haı canaıak yapüan annelık aslında bu olgunun yal nızca bır bolumu Bebegın savunmasız bagımlı varlıgı çcvrosmdo donen bcslenme bakım gıhı rııtınlerın bıınlan aşan IŞIPVIPH var Arınelık pylemleı ınırı bebekle etkıleşırn ıçmde auıduıuldiK'ju, bebegın bunKııı etkıleye bıldıgı, zanıarı ıçmde ctkıleme gucunun arttıgı nı duşunursek nesnel olaylar oznel deneyımler olarak yazılırlar Danıel Stern tanımlandıgı gıhı anlık, kısa kısa olaylar etkıleşımm temelını oluş faydalı beslenme rejimleri DllgiSine Diraktl. uygulayabiliyoruz. Bilim ve teknoloji duşmanlarının bıkıp usanmadan ilerı sürdükleri o korkunç imha silâhlarının yarattığı korku, her aklına esen delının dunya savaşı çıkarmasına mani oluyor. Bilimin ve teknolojinin faydalarını burada saymak mumkün mü? Onlarsız artık kim yaşamak ister? Kim onlarsız dünyada bir an geçirmeyi göze alabilir? Ama bilimin ve teknolojinin iki kenarı keskin bir kılıç oldugu gerçektir. Bilimin ve teknolojinin cahil elinde bu gezegeni ve hepimizi bir anda ortadan kaldırabileceği de bilinmektedir. Ben gerçi boyle bir gucu yaratabilmış insan cemiyetinin uyesı olmakla ovünüyorum ama bu cemiyetin bu gucu gerçekten kullanmayacak kadar bilimsel düşünebildiğinden de emin olmak istiyorum. Bunun tek yolu insanın kendi dışındaki doğa ile iletişim kurmasını mumkün kılan bir eğitim sisteminin tum eğitimin temeli haline getirilmesi, insan yaratıcılığının sınırsız bir şekılde geliştirilmesinın mumkün kılınması için doğa bilimi eğitiminin nesnel eleştiri içeren akılcı bir san'at eğimiyle desteklenmesi, sosyal bilgi disiplinlerinin doğa bilimindan kopuk olmamalarına ozen gosterilmesidir. En önemlisi insanlann hadlerini bilmeyi öğrenmeleri, bilgili veya bilgisiz olarak her beyan ettikleri fikrin gözlemle sınanacağı veya mantık açısından irdeleneceğini, yani eleştirileceğini kabullenmeleri ve bundan haz almaları gerekmektedır. Her yanıldıkları kendilerine işaret edildiği zaman bilmelidirler ki boylece bilgıleri artmakta, dolayısıyla yaşam kalitelerinin bir nebze daha yukselmesı ihtimal. dahiline girmektedir. Doğa hakkındaki her hükmun nihâi onay mercii, doğada yapılacak gözlemlerdir. Bu gozlemleri bazan tek bir kişi yapar, bazan sayısı binleri bulan bilimci/teknisyen takımlan yapar. Ama şurası muhakkak ki, doğa hakkında ifade edilecek fikirlerin karar mercii, asla doğa bilimlerinde eğitilmemiş bir kutlenin vereceği oylar olamaz. İsviçre halkı buyuk bir olgunlukla, bilim hakkında, bilimin nereye kadar gidebileceği veya gitmesi gerektiği hakkında, kararı kendisinin değil, vergileriyle beslediği bilimciler ordusunun vermesi gerektiğine karar vermiştir. Darısı dünyanın geri kalan kısmının, bu arada Turkıye'nın de başına! 595/5 daha hızh, daha emin. Artan gerektiği karannı, nüfusumuzu daha rahat bİHmCİler OrduSUnUtl besleyebiliyoruz, onlara daha ... . . , .