Katalog

Saldırganlığın kökenleri Saldırganlığın önce biyolojik sonra psikololojik ve sosyal nedenleri vardır. Saldırganlığı arttıran biyolojik nedenlerin başında ise hormonlar, serotonin ve alkol gelir... Dr. Korkut Yaltkaya(*) duşmanı varsa duşmana saldınr ve pen çeleıını geçırır S aldııganlık deıpre eierece artaıak şıddcte oradan da uç noktası olan teroıc ulaşır Saldırganlıgın once bır biyolojik temelı vaıdu Sonra ıç ıçe ve karşılıkh Ptkıleşım durumımda psıkolojık ve sosyal nedenlen gelır Tum dur tulerımız gıbı saldırganlıgın oturdugu oluştugu dıgeı (iuygularla ılışkı kurup beslendıgı yapı beyındır Beynın farklı bolgelerınuı uyaıılmasıyla saldırganlığın uç riyrı şekiı olan saldırma, korunma ve avlaıuna davraruşları oı taya çıkaı Saldırgan davranışlar Beyıuıı eletrıksel uyarımıyla (dor duncu ve uçuncu beyın karırıc ıgını bırbı rıne baglayan su yolunun çevresındekı gn maddenın uyaıılması) oıtaya çıkarı koıiiiuna durumunda tehdıt edıcı davranış şekılleı ı gorulur Kulaklar yassılaşıp baskılaşıı sırt yıne yay gıbı gerıiır Hay van üslamuya ya da degışık bıçımde mı yavlamaya başlar Bu beyın bolgesıne rnorfıne benzer bır maddenın venlmesı korunmada gorulen bu davıanışlaıı a/al tır Morfın karşıtı bır maddenın verılmesı ıse davıanışlatın yıne ortaya çıkmasma yol açar AIK ak beyınde uyanlmasıyla bu turlu davıanış bıçımlerını ortaya çıkaran yapı sadece yukarda behı tılen yerler değıldır Daha yuksek yapılar da saldırgan davıanışlarda etkılıdır Bunların etkıleıı daha çok duzenleyıcıdır Ornegın şeklı bademe benzedıgı ıçm amygdala ısmını alan beyın kısmı şıddet olaylarının çete lesını tutar ve duygusol yoııune goıe degeılendırır Ornegın bır kavgada dayak yıyen hayvan, rakıbıyle ıkıncı karşüaşma smda ddlıa çekmgen davranır daha bır alttan alır Bunu sağlayan, ılk kavganın duygusal agulıgmı anımbayan amygda İ dır Amygdala'sı yozlaşmış hayvan H ıkıncı kaısılaşmasmda da bınncıde oldugu (jıbı sakınmadan kavgaya gırışu Avlannıa sııasırıda fiavranışlar daha farklıdıı Hayvanda ofke belırtısı yoktur Avına sessızce ve sezdınneden yaklaşır anıden ustune atlaı ve guçlu pencelermı avının kata veya boyununa yoneltır Bu tuı saldın daha arımasız ve daha sogukkan lı bu bıçımdpdır Saldııcjarı davranışlara etkılı olan dı geı bu nedcrı hormonlardır Bu hor monların başında aııdıojenleı (başlırası testeron olan erkeklık hoımonlaıı) gelır Uzellıklp (iolyatagında andıojenlerden yogurı olarak etkılenen memelılcıde (bu deni'yleıde erı çok kullanılan hayvan faıe leıdıı) baldııganlık oıaııı arlar Strps altın da kalan gebe faıeleıde andro|en ınıktarı a7alıı ve bunlaıın doguıduklaıı faıeleı daha az saldırgan olur Testesteron salt .•.rildııganlık derecesıne etkılı degıJdıı Fa ıpleıın dalı.ı başat onder hııslı olmalaıı ııı da saglaı "\iiiuui lalıklan (,ıkaıılmış dışı faıeleıe k'Mi'jti'iun veıılıı.sp bu laıelerın Bu uç davranış bıçımını kedı uze ıınden oınekJersek, saldırma durumunda kedının sırtı yay gıbı genlır boynundab ve sırtındakı tuyleı ı dıkleşır goz bebek lerı buyur ve dudaklan çekılerek dışlerı oı taya çıkarr Bu durum belırlı bıı beyın bolgesı elektrıkle uyarılarak oluştuı ulabı lır (orta beynın tegmentum denılen kıs mı) Uyaıma kpsılmce saldırgan davıaru^> da kayboluı Uyarıya devam edılırse vc o anda kedınm karşısında gprçpktpn bır saldırganlaştıkları gorulur Hele dışı fareler dogumdan onrpkı pvrede bol mıktar laıda andıojen ıle karşılaşırlarsa erkekler kadar saldııgan olur Erkeklik hormonu saldırganlaştırıyor Heı ne kadaı evrırne aykın gorun se de bazı hayvan cınaleıınde anababa lar bebeklerını olduıuı Olduı me ışını çogunlukla erkek yapar ve daha zıyade kendısınden oncekı eıkekten olan be bekleıı olduıur Bu pylemın ussal bır yo nu vardıı Dışı fare emzırdıgı surece (ın sanlaıda da oldugu gıbı) gebe kalrnaz Yenı erkek fare dışıyı dolleyebılnıek kendı kuşagına sahıp olabılmek ıçm ern zume ışını sona erdırmek ıçm mevcut bebekleıı okiurur Insanlarda ıse sosyo ekononıık kü^ullarm etkısıylp olsa geıek bebekler daha çok anneleı ı laralından n\ duruluı ancak hayvanlaıda (yıne faıeleı) dışılerın de çocuklarını olduıdukleı ı oluı O/ellıkle bebek sayısı aıttıgında emzu nıe boı uııları oıtaya çıkiıgında anne faıe nın en cılız ve çelımsı/ nlan bebekleıı ol duıdugu goıulur Çoı^u hayvan eırısınde dişiler eı kekleıe oıanla daha az saldırgan lı Insanlarda da, hayvanlarda oldugu gıbı oğlaıı çocukları kızlara oranla dalıa saldııgandıı Bı/ırn toplumumuzda da ol dugu gıbı Batı loplunıu oglan çorukları nm dık kafalıhgına ve saldın]arılıklarına kızlara oıanla daha anlayışlı ve daha yu muşak tavır alır Ancak kız ve oglan ço cuklaıı ara.sırıdakı bu davıanış faıkının tu muyle toplumdan kaynaklandıgmı ıleıı suımekyaıılıştır Ornogın dolyalagında dogum on cesı androjenızasyonu (erkeklık hormon ları etkısınde kalma) sonucu oluşan bıyolojık farkiılıklar saldırgan davıanışların oluşmabinda VP artmasında onemlı bır nedendu Başlıca teste.steron olan andro jenler aynı zamanda cınsel ıstek ve ey lem ıçm hem kadmlaıda hem de eıkek lerfle gereklıdıı Dogumdan oncekı and lojen etkısı ıse hem o kışınm davıanısl<ı ı mdakı taşkmlık derecesmı hem de cınsel egılınımı (hetero veya homoseksuel egılı mını) ayarlaı Geıçektcn de, eıkek çoı. uklaıda blug çagı ıle berabeı hem testesteron se vıyplerı artar hem de sJİdnganhk deıe CPIPII Buna karşın ığdış edılnıı^ eıkekleı bdkırıleşifi uysallaşırlaı Bu gozlem su(,lu eıkekleıırı ozellıkle sek1; ^uçlulaıının ıg 595/12