Katalog

Çağımızın hastalığı unt Cün içinde sıklıkla karşılaşılan ufak unutkanlıklar beynin teklemeye başladığının bir habercisi midir? Mega bellek gerçekçi bir hedef midir? Kusursuz bir bellek gerekli midir? Bugün bellek üzerine sürdürülen çalışmalar bu ve bunun gibi pek çok soruya yanıt bulmaya çalışıyor. ılyonlarca Amerıkalı, ozellıkle II Dunya Savaşı sonrası dogan lar, Bılgı Çagı'run hızına ayak uyduıamarndktdn şıkayetçı "Bu ınsanlar 30'lu veya 4O'lı yaşlarında vucutlannı formda tutmaktan başka bir şey duşunmuyor lardı" dıye konuşan Mount Sınaı Tıp Mer kezı Bpllek Kursu psıkologlarından Cynthia Green Şımdı aynı ınsanlar dküldrını formda tutmaya çabalıyorlar" dıyor ABD'de son yülarda ortaya çıkan bu takıntı her akımı tuketıme donuşturme meraklısı bir ulusun elınde çok genış bir pazar potansıyelı oluşturuyor TV progrdrrüarı kıtaplar teyp bantları ve ılaçlardan oluşan bu pazar mılyarlarca dolarlık bir kazanç kapısı olaıak pek çok gırışımcının ıştahını kabartıyor M Gun ıçmde sıklıkla karşılaşılan ufak unutkanlıklar beynm teklemeye başladıgı nın bir habercisi mıdır* Mega bellek gerçekçi bir hedef rrııdır'' Kusursuz bir bellek geıeklı nııdır9 Buqun bellek uzerıne surdurulen çalışmalar bu ve bunun gıbı pek çok soruya yanıt bulmaya çalışıyor Yenı goruntuleme teknıklerı anlamlı deneyım lerın beynm farklı bolgelerınde nasıl muhafaza edüdıCjme açıklık getırıyor Bıyologlaı bunun altında yatan kımyasal ışlemlerı çozmeye ugraşıyor Bu arada sınırbıhmcıler yaş, stres ve dıger faktorlerın bellegı nasıl etkıledıgını araştırıyor Ancak kusursuz bıp bellegın nasıl elde edüecegı konusunda henuz urnut verıcı bir gelışme soz konusu dcgü Beyın uzerındo çahşmalarını surdu ren bılım adamlanna gore beyrun saklama kapasıtesı konusu hâlâ gızını koruyor Har vard Unıversıtesı psıkologu Daniel Schacter 1996'dd yazdıgı ' Bellegın Peşınde" adlı kıtabında, bir arkadaşla ogle yomcgme çıkınak gıbı basıt bu ışı gerçekleştırmek ıçın bıle yogun bir zıhınsel faalı yetın surduruldugunu soyluyor Once arkadaşın dış gorunumune üışkın bellek kayıtları tararidcak, sonra restoran seçılecek, daha sonra seçılen restorana gıden guzergah saptanacak vs Pekı bu bılgıler nasıl bir ışlcmdon geçıyorv üncelıkle beynın bılgısayardan farklı oldugunu akıldan çıkdrtmamdk gerek, ancak dralannddkı pdrallellıgı de goz ardı etmernekte fayda var Bu dnalojıden yola çıkarak beynı ınceleyen bılım adamları, masaustu bılgısayannda oldugu gıbı beyınde de ıkı tıp bellek oldugunu belırtıyor "Carı bellek"şu andakı bılgılprı depolar, "Uzun vadelı bellek" ıse bunları ılerısı ıçın saklar Ydygın kanının aksıne beyın her şeyı kaydedıp, daha sonra kullanmak uzere beynın kavrımları arasına gommez Carı bellektekı kayıtlar bılgısayarın RAM'ıne (Randomaccess memory) benzer ve hemen sılınıp gıder Carı bellek basıt hesaplamdldrı ydpmdya veya çevırdıkten sonra unutup gıttığınız telefon numaralarıru anımsamanıza yardım eder Yıne RAM gıbı uzun sureh kayıt yapmaksızın analız ve keşıflerde bulunmanıza olanak sagldr Uzun vadelı bellek, sabıt dısk (veya surucu) gıbı çahsır Eskı bılgı ve deneyımlerı beynın serebral korteks denılen bolgesınde saklar Korteks adı venlen beynın dış kısnn 10 mılyar cıvarında sınır hucresını barındırır Bu hucreler elektrıksel ımpuls ve kımyevı maddeler aracüıgı üe bir bırıyle ıletışım kurar Bir gorunlu, bir ses veya bir fıkır algılandıgı zaman bu noronların ıçınde ozel bir alt grup harekete geçer Ve her zarnan bunlar orjınal konumlanna gerı donmezler Onun yerıne bırbırlenyle olan bağlantüarını guçlendırırler Bu durumda bu agı harekete geçıren herhangı bir şey, orıjmal algıyı bellek olarak one çıkartır "Bızım anı olarak degerlendırdıgımız her şey sınır hucrelerının son aldıgı baglantı şekıllerınden başka bir şey degü dır" dıye konuşan Johns Hopkıns Unıversı tesı Tıp Fakultesı Bellek Hastalıkları Klınıgı Başkanı Dr Barry Gordon, bellegın çalışma şeklıne ılışkın şu bılgılerı verıyoı "Her yenı anı korteksm tamamını saran bınlerce noronu devreye sokar Ege bu anı hemen kullarulmaz ıse hızlı bir şe kılde sılınıp gıder Oysa sık ardlıklarla kul lanılan anı baglantıldjı, doku ıçınde ddh derınlere ışleyerek yerını saglamlaştmı" Istenırse bazı anılar uzun vadelı bel lege atılabılır Bunun yolu alıştırma yap maktır Ne var kı bellekten bir bılgıyı çı kartmak veya ılave etmek bılınçle yapıl maz Hıpokampus denılen beyrun ıç kıs rrundakı ıkı parçalı kuçuk oıgan bu çıkart ma veya ekleme ışlemıru otomatık olaral yapar Bılgısayarın klavyesıne benzeyer hıpokampus kumanda masası gıbıdır Noronlar, kendılerıne ulaşan bılgılerı hıpo kampusa gondenr Hıpokampus bun£ olumhı yanıt venrse noronlar daha kalıc bir ag ormeye başlar Ancak "geç" ışaret verümez ıse deneyım sonsuza dek sılınıı gıder Hıpokampus'un verdıgı karar ıkı 588/12