Katalog

matematik köşesi Dilimizin kökenleri 400 bin yıl önce bile gelişmiş bir dil yeteneği olasılığı ı Üçgenleri boyuyoruz! Aytek Erdıl Geçen haflanın sorusuyla ugraşanlar sorunun boyamayla ılgılı olduğunu ha tırlayacakldrdır Duzlemde bır dışbukey altıgenın kenar ve koşegenlerı ıh renk kulldrularak boyanıyor ama bır kenaı (ya da koşpgen) ustunde uç noktdlarını go zonune almazsak tek renk bulunuyor yanı bır kenar ya kırmızıdır ya da mavıdır (Bu aıada pek bır onerrıı olmasa da renklenrnuı de seçmış olduk) Boyama nasıl yapüırsa yapılsm uç kenan da aynı renk olan ve koşelerı altıgenın koşelerı arasrn dan seçüen bır uçgenın oluşacagını gostermek ıstıyoruz Dıkkat edersenız boya mdk hangı kenar ve koşegenlerrn kınnızı olacagına karar vermek ve gerıye kalan dogru pdiçalan ıçın de (zorunlu olarak) mavıyı seçmek oluyor Soıuya mantık yuruterek yaklaşmak yerıne, koru koıune bır denemeyanıl ma yolunu seçersenız başmıza ne gıbı bır felaket geleceğını bılıyor musunuz' Bır kerc onumuzde ne renk olacağına karaı verrnemız gereken 15 dogıu paıçası (al tısı kenar dokuzu koşegen) ıkı de renk var Buna gore kontrol etmemız gereken 215 }2768 değışık durum var Bıraz mantık yuruterek deneme sayısını azaltı nm dıyebılırsınız ve haklı da olursunuz Çeşıtlı sımetnlen dondurmelerı go/ onu ne alarak aslında bırçok farklı durumun bırbırıne denk olduğunu gozlemek mum kun ama emın olun bu yontemle harcayacd gını/ kalem kagıt ve zamdn yme de az olma ydcaktır O zaman yapmanız gereken bunun bır matematik sorusu olducjunu hatırlayıp so ı uya ona gore ydkldşnidktıı Sozu yıne çok uzattık çozume geçelırn aı tık Altıgenın bır koşesmı alalım ve bu ko^eve A dıvelım /1dan uçgen keridn olnidya ıdaybeş tdne doğru parçası çıkıyor her bırı de altıge nın bu başkd koşesınde bıtıyor Elımı/de 2 ıenk btanedogıupaıçasıoldugunagoıe bu parçalarddn en az uç tanesı aynı renktedu dı yelım kı kurnızıdır Uç kırmı/ı dogru paıçası e nın dıgeı uçlannı daB, ÇLUyl gosterelım [BC] [CDJ [DB] dogru paıçaldrınm uçu de mavıyse bır mavı uçgen bulmuş oluru? Egeı en dz bır larıesı mavı degılse o kenar kır mızıdu Bu sefer de kırmı/ı bu uçgen elde et mış oluruz {[ABC] [ACJ [ADJ kınnızı oldugu ıçın) Yanı her durumd<ı uç kenan dd ıynı renk olan ve koşelerı altıgenın koşelerınden uçu olan bu uçgen elde edıyorui' Beşgende uç kenarı da aynı renk olan bu uçgenın bulunmadıgı bır boyama yapnıak hıç de ?or decjil şekıldekı gıbı Bu haftdlık da bu kadar Goruşmek uzere K onuşulan dıl yalnızca ınsanogluna ozguduı ve duşuncelerın ozgur ce anlatılmasını planlama yapıl masını ve ortak kararların alınabumesını saglar Fosüler ustunde yapılan anatomık ıncelemeler dılın 400 000 yıl once ortaya çıktığmı gosterdı Proceedıngs of the Natıonal Academy ofScıence ın son sayısında yayımlanan araştırma Neandertal ınsanı nın ses yeteneklerının, gunumuz ınsanın kıyle aynı olduğunu savunuyor Ses yeteneklerının ortaya çıkış tan hını behrlemek son derece zordur Grup organızasyonu ya da sembolık davraruşlar ıçeren arkeolojık bulgular bırtakım ıpuç lan verebılmekle bırlıkte tekne veya alet yapımında ya da boyamalar sırasında ses Yeni ölçüm önerisi Farklı konuşma seslen çıkarabüme de en onemlı noktalardan bırı dilin biçimini denetleme yetenegıdır Denetını ne kadar ıyı olursa sesler okadar çeşıtlı olur Araştırmacüar fosüleşmış kemık ka lmtılarında korunmuş olan dıl deneümının anatomık bır gostergesını saptadılar Dıl XII kafatası sınırı (Hıpoglosal) tarafindan denetlenmektedır Araştırmacı lara gore bu sınırdekı bınmlenn sayısı ne kadar çok olursa yanı dıl ne kadar buyuk olursa konuşma seslerını çıkarması yo nunde dıl bıçımı daha ayrınüh olarak de netlenebüır Kafatasının tabanında ıçınden hı poglosal sınırın geçtıgı kemıksı bır karıal olan hıpoglosal kanalın boyutlan sınırın duyurular TÜBA İstanbul Ofisi açıldı lı üetışıme gereksırıırn duyulup duyulmadıöjinı bılmek olanaksızdır Ayrıcd dıl kullanımrna üışkın bece rüere kanıt oluşturabüecek anatomık qe lışmeler son derece kapsamlıdır Kımı draştırmacı olası sesler ın cınsını tahmın edebümek ıçın çene kemıgı ve ses tellerı modellen ustunde çalışmış başkaları ıse konuşmayı denetleyen merkezlenn gelışı mını anlayabılmek amacıyla beyın boyut ları olçumlerınden ve asımetrıden yarar lanmayı duşunmuştur Ancak turn bu yontemlerle bır sonu ca varılabrlmesı çok guçtur Kuzey Carob na Dukp Unıversıtesı Tıp Merkezı nden Richard Kay ve arkadaşları ses yetene ğıne ılıskın daha gerçekçı ıpuçlan verebı lecek yenı bır anatomık olçum onerıyorlar boyutlanna dolayısıyla da ses yapısının kaımaşıklıgvnd ılışkın bu gosterge oluştutur Bu noktadan yold çıkan araştırmacıldr çağdaş ıns.ın nidymun ve kımı ınsan fosıl lerırun hıpolosal kanalının boyutldrını olç tuler Sonuç olarak çagdaş ınsdnın hıpog losal kdnalının boyutunun çagdaş may munlannkınden buyuk olduöfu saptandı Ancak rnsana aıt fosıllerınkının çagdaş maymunlannkmden kuçuk oldugunurı be lırlenmesı eskı ınsanlann konuşma yete neğının maymundan da zayıf oldugu sonucunu verdı Ancak Neanderthallenn ve erken Homo Sapıenslerın kanallan gunumu/ ın sanınkının boyutlanndadır Bu da 400 000 yıl once bıle gelişmiş bır dıl yetenegını olası hale geürmektedır Feza MçoKaynak NWS Iuıbyede tum bılım cddiılanııdakı aıaştunirtldiı bılırnu kı^ılığını VP didştıııcıhğı ozonchrmek ve bu alanlarda emeğı ge^eıılen onurlandırmdk qençleıı lnlım VP araştııma alanuıa yonplt mek Turkıyedeb büımcılerın ve araştıncılann toplumsdl statulerının yukseltılmeii ve korun masına çalışmak bılım VP ardştırma standartlannın uluslardrası duzoye çıkanlmasına /ardım etmek amacıyla kurulan Türkiy» Bilinüer Akademiti nın İstanbul Ofısı 13 Hazıran 1' )9H ta rıhınde hızmete gudı İstanbul Tteknık Unıveısıtesı (YTU) Rektoru Prof Dr GulsunSaglanıerta rafinddn tahsıs pdılen eskı Maçka Maden Fakultesı ndekı TUBA Ofısı nın açılışı ıçm duzf ı ılenpn torene TÜBA Başkara Prof Dr AyhanO Çavdar İTU Rektoıu Prof Dr Gulsun Sağlanıcı Akı derra Konaeyı Uyelen ve Akademı nın istanbul dakı uyelerı katıldı Atdtuık un talımdtlrti ıyla 193S te kurulan MTA Genel Mudurlugu nun (Maden Tetkık vf Arama) kuruluşunun 63 yılı 22 Hazıran Pazartesı gunu çeşıtlı etkınlıklerle kuüandı Cumhurıyetın 7S yılı kapsdmında gerçekleştırılen kuruluş yıldonumunde Genel Mudur D Cengiz Atak ın açılış konuşmasından sonra Pı if Dr A.M. Celal Şengor Bılım addmhğı açı sından Mustafa Kemal konulu konferans vprdı Aynca lurkıyegenehndehselerarası Tabıat Tarıhı Muzesı konulu resım ve Turkı^pdeMa den Aramalan ve Ekonomıye KatMan konulu koınpozısyon yanşmalannda derece alanlaıın odullen verıldı Mıllı Egıtım Bakanhgı onayıyla Turkıyp genelınde açüan yarışmanm resım da lında Çırıe Amdolu Lısesınden C. tlkiı Madran bumcılık KıLs Anadolu Ogretnıer. Lıse sı nden Nisa JUpaydın ıkıncılık Yalova Lısesı ndc n Aygftn Aksoy uçunculuge Kompozısyon dalında Kutahya Anadolu Guzel S.matlıiı Lısesı nden Melek Erdo^muş bıı ın cüık Turhal Cumhunyet Luesınden Jale Seyhan ılırıcılık Mardın Supeı Lısedpn Zeynep Saku uçunculuk odulune layık goruldu Aynca muıyatur hdt ve tezhıpte unu smıılaıı aşmış buyuk usta Omer Fdiuk Atabek başta olmak uzeıe MTA lı sanatçılann mınydtur resım fotog raf vp heykel sergısının açılısı da yapıldı S88/11 MTA Etkinlikleri