Katalog

Güneş tutulması hâlâ gizini Yüzyıllardan beri insanoğlunun en çok dikkotini çeken doğa olaylarından biri de Güneş tutulması... 6 Şubat 1998 saat 14 00 Venezuela kıyibinın 31 krrı uzağındakı Aruba adasına gun ortasında karanlık ço kuyor Dehşete kapüan kuşlann taşkın cıvıltısının dışında çevreye urkutucu bır sessızlık egemen HıtchcoOck fümlerını çagnştıran bır oıtamdd çevreye doluşan yuz bın kısı tepelerındekı karmaşık koz mık dans doruk noktasına ulaşırken so luksuz beklıyor Ay ın Guneş tekennın onunden geçtıgı tam Guneş tutulması goruntusuyle ınsanı buyuleyen bır olaydır Guneş tutulmasının meydana geldıgı yer neresı olursa olsun yıgınla ınsanı oraya çeker ve bu goruntuyu ızlemek zamanla bır bagımlılıga donuşur Guneş tutulması sokaktakı ınsanın yanı sıra bılım adamlannın da vazgeçemedıklerı bır tutkudur 2 Uluslararası Uzay Bırlıgı gorevlılen başkanlaıı Jay Pasachoff un onderlıgın de bu buyuk olayı ızlemek uzere Aru bada toplandılar 20 kışılık araştırma ekıbmm teleskopları kamera ve bügısayarları gozlemm yapılacagı yapının çatısına yerleştınldı Derme çatma tahtalardan oluştutulmuş çıtle bogucu alıze ruzgâr larından korun maya çalşan donanım ve gorevlıler, olaym telaşı ıçmde televızyon ekıplerı tarafından fılme çeküıyor Pasachoff ekıbının Aruba yı seçmesı kaktuslerle ortulu bu çolumsu adada gokyuzunun cam gıbı duru olması ve yoreye yılda 43 santımetre yagış duşmesınden kaynaklanıyor Ne var kı son bır hafta boyunca oglederı sonra lan açık olan gokyu zu Guneş ın tam tutul masına bırkaç dakık^ kala bır bulut ortusuyle tumden kaplı Beklenen an yaklaşırken ınsanlar tırnakla nnı kemırıyor ve sessızce dualar mırıldanıyoılar Pasachoff un ekıbı uçu buyuk ıkısı daha ku ç u k Milenium 'un son giines tutulması 11 Ağustos 1999 tarihlnde meydana gelecek ve tarihin en fazla izlenen doğa olayı olacak. 586/18 çapta beş deney yapmayı tasarlıyor Bu deneyle»ın çogu Guneş ın dış havakuresıru çevreleyen Guneş tacınm (corona) ıncelenmesı dmacını guduyor Guneş tacı yalnızca dolunayın verdıgı kadar yanı Guneş ten bır rnılyon kat daha az ışık ve rıyor ve genellıkle Guneş tekerının ya da ışıkyuvarının (fotosfer) parıltısmdan olumsuz etküenıyor Yalnızca tam Guneş tutulmasının gerçekleştıgı bır kaç ddkıka ıçınde çıplak gozle gorulebılıyor Guneş tacı ıle ılgılı olarak ınsanm en çok kafasını kurcalayan soru onun neden bu denlı sıcak oluşudur Pasachoff Bır so badan uzaklaştıgınızda ısı azalır ama garıptır kı Guneş'ten uzaklaştıkça Guneş tacı daha da ısınıyoı Guneş'ın yuzeyınde ısı 6000 de rece ıken çevresındekı halkanın ısısı nasıl oluyor da 2 mılyon dereceyı buluyor' dıyor Uzay bılımcüer bu konuda genel bır goruşe sa hıp olmakla bırlıkte kımı aynntılara henuz bır yanıt getıremıyorlar Ornegın Guneş ın manyetık alandakı bır tur dalga aracılıgıyla Guneş tacına bır mıktar enerjı aktardıgı bılını yor Bunun bır karut Guneş çevresındekı halkanın aşın sıcak gazın bır gostergesı olan en guçlu rontgen ışınlannı ışıkyuvarının en guçlu mdnyetık alana sahıp bolgelerı olan Guneş lekelerının' hemen uzerınde yayıyor olmasından kaynakldnıyor Bu konuda one atdan bır goruş ısı nın mdnyetık alanla kuşatılmış gaz bur gaçkrıyla Guneş tacına ulaştıgı yonunde Her bır burgaç uçları ışıkyuvara tutturulmuş yukarıya çevrılı bır U harfmı dndınyor Pasachoff a gore Guneş'tekı ısıyayım devınımı bu burgaçlaıın tabanında bır lapırtı yaratıyoı olabüır Bu kıpırtüar aracılıgıyla enerjı daha sonra Guneş ta^ cına aktarılıyor Bu goruş dogru ıse o zaman burgaçlardakı kıpırtının yaklaşık bır sanıyelık bır sureyle meydana gelmesı gerekır VVıllıams College deneylerınden bırınde yalnızca tacın ıçındekı gazm ışı gını geçıren ozel bır fıltreden yararlanarak bır dızı fotografın çpkümesı tdsarldnıyor Bu deney sonucundd burgaçlaruı gerçekten devmıp devınmedıklerı yolun da bır sonuca ulaşılması beklenıyor Ikıncı deneyde Guneş tacının sıcak lıgını uçuncusunde ıse parlaklıgını gosteren bır harıtanın oluşturulmdsı duşunuluyor Bu deneylerde amaç elde edılecek harıtalarla kısaca SOHO olarak büınen Avrupaddkı Guneş Gozlemevı ve NASA uydusu taraundan elde edılen hantalar arasında bır kıyaslamaya gıtmek SOHO Guneş tacını uydu uzerındekı ışık ve ıSıyı geçırmeyen kuçuk bır dısk yardımıyla oluşturulan yapay bır ışık tutul ması yaratdrak ıncelıyor Nevarh ışıkyuvar üe tacm en altındakı en parlak bolum den sızan ıstenmeyen ışık dıskm çevresınden yayılarak aygıtın ıçıne gırıyor Bu durum ınsan yapınu bır tutulmanın do gadakı tutulmanın yerını asla tutamayacagını ortaya koyuyor SOHO'nun urettıgı rutulma dıskı ayru zamanda boyut olarak da çok buyuk Ancak ıstenmeyen ışıgın en aza ındırılmesı ıçın buyuk tutulan dısk tacın ıçın