Katalog

Yurtdışında doktora eğitim politikası ve ülkeye maliyeti Mehmet Doğan* U lkemızde uzun yülardan bu yana 1416 sciyüı ya&a üe Mülı Eğıtım Ba kanlığı nca yurtdışma yuksek lısans ve doktora yapmak uzere oğrencı gonderılırken 1987 yılından sonra dd 260 sayüı ka nun hukmunde kaıarname ve 2880 sayılı yasri üe bugune kadar beşbının uzerınde oğrencı gondenlmıştır Halen 1133u Mülı Eğıtım Bakanlığı ve 1720'sı YOK ve unıversıtelerce gondeıüen oğıencı olmak uzere toplam 2853 oğrencı yurtdışında bulunmaktadır Bu oğrencüerın % 9O'ı Ingıltere uzere gıtmek ısteyen oğretım uyelerıne bu destegın yuzde bırmı veıebüıyor muyuz? Yuıtdışına oğrenrı gondermenın başka yo9 luyokmuduı Yukarıdakı soruldrın tartışüması ve cevdplandu ılması zamanı gelmıştır Kendı açımdan bu konuları 4 yü once tartışmaya açtım (2) Japonya bu yuzyüm başında ben zer bır programla Japon gençlerıru o donemdeta gelışmış Bdtı ulkelenne gonder mıştı Ulkeleııno donpn gençler Japorı ya nın kdlkınrnasında gelışmesınde loko motıf gorevı gormuş Japonyada bu progra mın da yardımıyla dunyaran en hızlı gelışen ulkesı olmuş bugun Amerıkd Bırleşık Devletlerı nden sonra dunyarun üancı ekonomık gucu halıne gelmıştır Japonya nın yurtdışına ogıencı gonderme polı tıkasıyla bızde uygıüanan model karşüaştırıldığmdd ayru aırıaç gu dulmesıne rağmen sonuçlarm çok farklı olduğu gozlenmektedır ]a ponya ogıencüerm hangı alanldrdd eğıtım alacdkldrını, hangı dallarda bügıyle donatüacakldrını belırleye rek ve oğrencılerı ızleyerek en yuksek verımı almışlardır Bızde ıse maalesef ozelhklp başlangıçta ogrenım gorulecek anabüım dalları dalların gereklüığı dağıhmı gerçekçı belrrlenmedığı gonderılen oğrencüerın ulke polıtıkasıyla ügüı bılgüendırılmpdığı gıbı gon derüecek oğrencüerın seçımı de ısabPtlı yapılamamısür Ozellıkle uruversıteler, yurtdışındakı bır unıversıteden bu tanıdığı veya para kazanmak ısteyen yurtdışı unıver sıteleı ının propogdndası mamlayan genç ulkemızde donduğunde ne yapabüır? Kendı anabüım dalında hıçbır teknolojık altyapısı olmayan bır unıversıte mızde belkı de o anabüım dalının tek oğıetım uyesı olarak hdftdda 20 30 saat ders vermektedır Ne yurtdışınddla ust duzey dekı drdştırmasından yararlanabümektp ne de kendı başına bır büımsel diaştırma orta mı da bulamadığından ya tekrar yurtdışına veya başka bu unıveısıteye gıtme yolu aramakta ya da daha çok ders ucretı almaya çalışmdktadır Yurtdışındata oğrenımınden yararlanamddığı ıçm uzulmekte bırkaç yıl sonra tek kazancının yabancı dılmı gelıştır mek olduğuyla tesellı bulmaktadır Çogunlukla yurtdışı kongrelere kaülmasma da rridddı ımkan yoktur Amaç yenı unıveısıtelerımızın oğretım uyesı açığını karşüaşmaksa üle de yuk sek duzeyde araştırıcı yetıştırerpk bu kddar para harcayıp, ardştırma potansıyelınden fdydalanmaksızın yalnız ders vermesını ıs temek gereksızdır Devlet bu yatınmından ekonomık ve büımsel gelışımı ıçın de ya rarlanmdlıdır Elınde çanta yurtdışında fuara katüan bır ışadamırun büe ekonomıye katkısı daha fazladır Amaç, ıyı ders anlata cak oğretım uyesı yetıştırrnekse yurdumuzda eskı uraversıtelerde bu dinaç daha ıyı gerçekleştırüebüır Yurtdışına eğıtım amaçlı gıdış tamamen durdurulmalı demek ısteınıyoruz Yurtdışı eğıtım ve büımsel temasın yararı ınkar edüemez Ancak yurtdışı temas ve eğıtım amaçlı gıdış ıçm bu proje dışmda da daha etkın ve çok daha ekonomık bırçok yollar vardır Bu yollar daha etküı kullanıl rnalıdır Yurtdışında doktora yapmak çok kolay olmadığı gıbı çok da gereklı değıldır Devlet parasıyla ancak ulkemızde ımkansız olan dallarda oncu elemanların yetışmesı ıçm tıtız seçımlerle smırlı sayıda eleman gonder üebüır Yabancı düı mutlaka ulkemızde oğretmeye çdlışmalıyız Yurtdışına gıdış nasü olmalıdır Bunlaı I) Ulkemız üe 50 kadar ulke arasında ücüı dnlaşmalar vardır Bu çerçe vede her yıl hem de o ulkplerın hesabına 500 lısdnsustu duzeyde buıslu oğrencı gonderılebüır 2) Büım yapmak ısteyen ba şarüı oğrencüeı kaışüıksız yurtdışı burslardan yararldnmak ıçın ydrışabüırler 3) Devletın doktora yapması ıçın bır kışıye 100120bındoldi harcdması yerme halen TUBITAK ca seçılen ve 39 ay sure üe doktord sonrası NATO burslanyla gonderıldığı gıbı en az 10 kışı yurtdışma gondeıüobüır 4) Doktorasını ulkemı?dp yaparken belırlı ven toplamd ve olçum ıçın 3 6 ay sure üe gonderüebüır 5) Yurtdışı doktora büımsel kongre ve toplantüara katümaları amacıyla daha yararlı kullanılmış olur Bu ırnkana ka vuşan oğretım uyelerımız daha çok ydbancı meslekdaşlaı lyla temas ve ortak proje yaparak bu proje kapsamında oğrencüeıı nı oğrenım harcı odempksi7in yurtdışma kısa surelı gonderebüu 6) Yuı tdışı doktora projesınm en ters yanı, eğıtımm tıcdretmı ydpdn unıversıtelere ogrenım harcı olarak. oğrencı başma yülık 1015 bın dolar ode nen Amerıka Bırleşık Devletlerı ve tngüterp ye gonderümesıdıı Bu durduı ulmalıdır 2) Gelışmış unıversıtelerımızde dığer unı versıteleı m oğretım uyesı eskıden olduğu gıbı yetıştırüebılır Buyuk unıversıtelere ye nı kadro venlmesı askıya almarak gençlerm taşraya gıdışı teşvü< edüebüır 8) Kadrolann anabüım dalına tahsısı yerme bolume tahsısıne geçüerek ozellüde yenı unıversıtelerm kaynak ısrafı onlenır ve bolum ımkdiılaıı ve elemanları ortak bır ardştırma alanma yoğunlaşabüu 9) Ulkemızde doktora eğıtımının kdlıte ve duzeyınuı ddha da yukseltüebılmesı ıçm oğrencı seçırnı doktora yoneterek oğıetım uyesı ve unıversıtelerm asgarı krıterlere uygunluğu koşıüu tıtızlıkle ve bır an once uygulamaya geçırümelıdır (l)Prof Dr Ismaıl Posun YOK Başkan Vekılı 7 Mayıs 1998 Tarıhlı Yukspkogretımde Kalıle Yonütıraı KonfpMmı Hacenepe Unıversıtesı (2) Mehmel Doflan I lacetlepe Unıversıtesı Moslekı leknolojı Yuksekokulu Muduru Unıversıtelerırraz ve Temel Sotuıılaı ı An kard 1997 9 ve Ameı ıka Btrleşık Devletlerı gıbı yıllık 1015 bın dolar oğrenım harcmın odendığı ul kelerde doktora pgıhmı yapmaktadır Bu sayılara kendı olanaklarıyla gıdenler ve ozel oğrencüer dahü değüdır Bu oğrenı mın malıyetı oldukça yuksektır Unıversıteyp odenpn yuksek haıçlar nedenıyle bır ogrencının yıllık ortalama malıyetı 25 000 US Dolaıı ve 2853 ogıencı ıçm toplam 71 3 mılyon dolar yanı 18trüyonTLdır Bumeb ldğ Tuıkıycdekı tum uruversıtelerın 1997 yıh toplam odeneğıııuı (43 mılyon dolar) 1 8 katı kadardır Bır ogrencının doktoıa yapınabi en az 100 bın dolara malolmaktadır (1) Ulkem)7 bu kaddr zengın mıdır' Zengmse 1 müyon oğrpncının oğrenım gorduğu 50 000 oğıetım elemarunın gorev yaptıgı unıversıtelerımıze nıçın bu kadar cımrı darvanmaktadır9 Gerçekten bu ka dar çok ogrencıye yurtdışında doktora cğı tımı yaptırmak gereklı mıdır 9 Amaca uygun oğrencı gonderebüıyor muyuz'? Istenen hedefe ulaşabılıyorlar mf Oğrencüer ama ca uygun eğıtırn alabüıyoılar mı 9 Tum oğrencüer başarılı olarak gerı donerek ulkeye hıtmet veıebüıyorlaı mı ? Kendüerınden yeterınce yararlanabüıyor muyu/S9 Geıeken ügı ve dostegı ulkemıze donuşlerınde gosterebılıyor muyuz 9 Yurtdışında büımsel araştırma yapmak ve kongrelere katılmak çerçevesınde bır kdbul mektubu (aksep tans) bulan araştırma gorevlüerını yurtdışına gondermıslerdır Çoğunlukla da eğıtımm tıcaretını polıtıka edınmış unıversı telere gıdümıştır IJlkemızde daha lyı koşullarda doktora eğıtımı yapüabılecek bılını dalla nnda büe yurtdışına oğrencı gonderümektedır Bır Mustafa llhan* çok alanda ulkemızm so idştıımd kuıumları ve unıversıtelerın büımsel lunlan yurtdışında tez oladktıvıtetuu değerlendıı mpk ıçın pn çok kullarak verümış gulı ya da bı nılan pardmette 1SI® (The Instıtute for Scıentıze ozgu olan bılgüer de bır [ıc Infoı matıon®) tarafınddn gelıştuüen sıtAsyon ın drdştuma paketı olarak dekslen kapsamında olan dergüerde çücan yayın sayı yurtdışına taşındbümıştıı sıdıı So^konusu ındpkslerı kııllanarak yapılan değışüc Genellıkle yurtdışında dokçali'jmalardd aynı kuıum ıçın bulunan yayın Sdyüdt tora yapan bır qenç dokto fnrklı olabılıyor Bu farklılık aşağıdala muhtemel neden ra hocasının bır projesının lerden kaynaklanmdktadır bır boluınu uzerınde tam 1. KuUanılan atıf indekslerinin sayısı farkzamanlı bedava ışgucu lı olabiliı. 1SI® ın atıf ındpkslermden bu tdiıesım kul olarak çalışmış o ulkenın lanardk elde edüen yayın sayısı bu ındekslerın bırkaçıbüım urptımme hızmet ettı nı kullanardk elde edüen yaym sayısından farklı olacdk ğı halde ek olarak da yılda tu Şoyle to tek başına SC1® (Scıence Cıtdtıon Index®) 1015 bın dolar ogrenım kulldnılaidk elde edüen yayın sayısı SCI® SSC1® (So harcı odemıştır Yurtdışmda cıal Scıences Cıtdtıon Index®) ve AHCI® (Arts&Humd gelışmış teknolojık koşul nıtıes Cıtatıon Index®) gıbı uç ındeksın kullamlmdsı ıle larda, ust duzeyde buyuk elde edüen yayın sayısınddiı farklı çıkdbılıt bır araştırma projesının ku2. Blr atıf indekıinln değlylk versiyonlan çuk bır boluınu uzerınde kullanılıyoı olabilir. Srıpncp Cıtdtıon Index® 3 500 çahşarak doktorasını ta (*) Prof Dr Hacettepe Unıv Meslekı Teknolo]i Yuk Ok Muduru Farklı yayın sayıları üzerine A deıgıyı tararken bunun değışık bu veısıyonu olan Scıence Cıtdtıon Index Expanded(™) 5 600 deıgıyı tara maktddır 3. Mükerrer sayım olabilir. Değışık nedenlerle ham verüerde bır yayın bırden fazla kaydpdümış oldbılır Fıltre sıstpmlennı ıyı kulldndrak mukeı rer ka yıtlan sümek gerekır Fıltre sıstemlerının ıyı kullanümd dığı durumldrda olduğundan fazla yaym sayısı dlınabıhr 4. Değişik adres verilmiş olabilir. Vprüen adresı bümeyen bırısı ydyını o kuı um ıçm degeılendu meye almaz Orneğın Hacpttepe Unıverbitebi u>nıı ve rılmeden Ihsdn Doğramdcı Çocuk Hdstdnesı adreslı bır yayın bu adresm Hdcettepe Unıvpısıtpsı ne dit oldugunu bılmeyen bırısı tdrdfından değerlendırmeye alınmayabılır Bu sakmrayı gıdermek ıçm bıı kurumun muhtemel tum adreslerı ÜP tarama yapümalıdır Onem lı olan dığer bu husus ba kumm ıçensındekı tum araştırmacüann stdndart organıze adresler kullandrak bu yanılgıya meydan vprrnemeleıının sağlanmasıdır * Prof Dr Harettepe Unıversıtesı Tıp Fakulte sı Farmakoloıı ABD IUBA Uyesı 586/15