Katalog

Ismarlama göz ve ten renkli, zeki bebekler ABD'de şirketler ısmarlama bebek reklamlan vermeye başladı. Acaba bilim bunu gerçekleştirecek durumda mı? A BD de gazeteler Gattaca adlı bır fırmaya ılışkın bır reklarn yaymlıyor Gattaca dogacak çocugurı bazı nıtelıklerını onceden duzenleyebılecegı ıddıasın da Sozgelımı ten rengı zeka, sporcu yeteneklen boy saldırganlık VP muzıge egılım gıbı ozellıkler gıbı aşırı şış manlık rilkol VP hastalıklara pgılımleı onceden mudahale edılebılecek o^ellıkler lıstesınde yer alıyor Her ne kadar Gattacaranonerdıgı bu degışıklıkler bıraz bılımkurqu rutelıgı taşıyorsa da gorçek yaşamdd hastalıklaım tedavısı ılc dogal ozellıkJenn gelıştırılmesı arasmdakı mce sınır gıttıkçe bulanıklaşmdkta Ornegın buyume hormonu tedavısı bır zarnanlar bu hormondan yoksıın kışılere uyguldiıırken artık saglıklı ama kısa boylu çocuklard dd onerılnıekte Sporcular ıse kansı/lık tpdavısınde alyuvarları arttırmak ıçın kullanılan lımı Alzheımer hastalıgı tedavısı amaçlı bır gen terapısı nın bellegı gelıştırrnek ıçın kullanılması soz konusu olabıl mekte Kımı bılım adamltirı bellek gelıştırılmesının çokılerı bır gelecege aıt bııaz büımkurgusal nıtelık tdşıdıgı ınancmdayken dıgerleıı bu tur saglıklı ınsanlara gen terapısı uygulamalannın ınsanın gen yapısını tanımada onemlı adımlar oluşturacagı ınannndalar Bununla bırhkte saglıklı ınsdnldrın genlenyle oy nanmasının taşıdıgı rıskler hpnuz bılınmıyor Bugune ka dar gen terapısı uygulanan baglrklı ınsanlarda genlerı taşımak ıçın kullanılan vııuslerm yol açtıgı ateş dışmda herhangı bır yan etkıyle karşüaşılmamış Gen katkısının gele cekte kanser ya da benzerı hastalıkları dogurup dogur mayacagı da bılınmıyor Ancak eklenen genlerın sperrnler ya da yumurta huctelerınc yeıleşerek gelecek nesıllere taşınması soz konusu Boyle bır olasılık ıse genlerın, anştırmacıların hedefledığı doku dışınddkı turn beden bı rırnİPrıne yayılması ve genetık degışıkhgın gelecek nesülerı elkıkmesı anlamına gelıyor Bılım adamlarmın elınde ıse ıiG genın sperm veya yumurtaya yayıldıgına ılışkın ne de bu nun olmayacdgınd ılışkın hıçbır kanıt bulunmakta Gattaca fırmasının onerdı gı uretım hucrelermı yonlen dırmeye ılışkın onerıler ISP pck çok kışıde huzursuzluk loguruyor NIH dogacak çougun taşıyacagı rıskleı belıı 1? oldugu ıçın benzer bır teıa pıyı onaylamayacagını açıkça belırtmış durumda Almanya qıbı kımı ulkelerde ıse bu ve benzerı uygulamalara yasdk gptnılmış bılü Bununla bırlıkte benzer gen degışıkhklerı her gun laboratuvarlarda denek hayvanları ustunde denenıyor Ancak bılım adamlan teknıgının ınsan ustunde denene cek duzeyde olmadıgını vurguluyoı Ancak ?0 yıl once Scıenco dergısınde gen terapısıne ılışkın ya^ısı çıkmış olan Calıfornıa Unıversıtesı nden Theodore Friedman a gore Edınburgh Roslın Enstıtusu araştumacılarınm kopyaladıgı koyun Dolly yenı tek nolojüerm bılımkurguyu hızla gerçege donustuıdugunun kanıtı FVıedman Hastıng Merkezı'nde gelıştırme tek nolojısı araştırma gnıbunu yoneten Erıc Parens gıbı teknolojılprın tedavı ya da gelıştırme amaçlı olarak ayrılamayacagı aynı teknolojının bırden çok amara hızmet edecegını savunuyor Dolayısıyla da NIH gıbı kuruluşların tutuculuklarından yakm gelecpkie vazgeçecegıne manıyor Feza Akça N Scıentıst25 10 1997 Yaşlanmamn evrimsel biyolojisi O entropoıetm adlı ılacı du/eulı ulaıak kullaıııyuılaı Gen teddvısınırı de aynı yolu ızleycccgıne ılışkın en dışeler soz konusu Araştırmacılar çok onemlı hastalıklar darı daha fazla genlerle ılgılcnmekteler Pek çogu kan ser ıltıhaplı hastalıklar ve artırıt gıbı çok gpnlı bozukluk lar ıle uğra^ıyorlaı Ancak bu çok gerılı araşHımaldiın do gal ozellıklen de yonlendırmede kullarıabılme olasılıgı soz konusu Hatta bu yıl VVashıngton DCdekı Ulusal Sag lık Lnstıtusu DNA Uyarı Konutesı (NIH) &aqlıklı bır ınsan ustunde ılk gen tedavısı deneyının gerçekleştırılrnesını onaylamış bulunuyor Her ne kadar bu çalışma hnstalık tedavısıne yonelık olsa da kımı komıte uyelerı sınırın aşıldıgı ınaru mı taşıyorlar Komıte bu terpddutlerın tartışılması ıçın bır toplantı yaparak bılım adamları ıle ahlak bılımcüerın fıkırlerını açıklamdldrını sagladı Komıtede gorev yapan ahlakbüım cı ve Case VVestern Reserve Unıversıtesı çalışanlarından t'rıc Jungst a gore fırmaların, tıbtn tedavı ktfıfı altında gen çdlı^rnalaıını başka amaçlara yonlendırmesı olası Sozge567/4 muı suresının turler arasında tarklılık gostermesı dogobılımrılpnn hep ılgısını çökrnıştır Do mu?lar 27 yıl yaşdyabılııkeıı fıllenn azanıı omuı suresı 7U yıldır Ancak ın bedenleıe sahıp olmak uzur omurlu olmanın anahtarı degü Insanoglu ve kımı balık turlerı fılden kuçuk olduklan halde bu hayvandan S yı O ddhd fazla yaşayabıüyorlar Bu tutlere ozel omur suresı yaşam surpsı VP yaş lanmanın dogal seçım ararılıgıyla degışpbılerı bıı yeneük temele sahıp olmasıyla açıklanıyoı Bu kuıama gore ıçı mızde onceden belırlprunış yülarımızı sayarı ve bonundâ bızı yokpden bır zarrıaıı bonıbası ta^ıyacak bıçımdc ev nrnlpşmış bulunmaktayız Anrak Ingılız bılım adamı Tom Kirkwood ı gore bu kuram hıç bıı anlarn taşımıyoı t vı ım urpme bpcerımızı drttıran genlerın seçımını desteklemekle vp yaşlannid urernemız durduktan sonra artmakta 0 halde cut.uk sahı bı olabıldıgırnız yülarda etkılı olan yenler nabü doyıudar 9 seçılıyor Kırkvvood başka bır varsayımla çıkıyor karşımıza Yaflaıuna bızı, yaşamın daha oncekı yıllarınd ı urptrrıp rraz ıçın saglıklı tutan genlerın odedıgı bedeldır Dahc sonıakı yılların kalıtesı u^tunde bu bpdpllpnrı pvrını kuv vetlerme etkısı az olur Uremeyı destekleyerı genler be denın uzun sure korunmasını sdglayan genleıe oaıüa da ha buyuk evrimsel bdbarıya bahıptıı Anrak Kırkwood un kuıammda bıı soıun çıkar kar şımı/d Menapoz Kadınlarda menapoz ureme guçlerı nın genetık yıtımıdır Sorun uremeye uygun yılkrın bıtı mınde devteye gıren genetık peogramın pvrım sııasındc seçılmış olma olasılıgıdır Halbukı Kırkvvood un kuramına goıe ciogal seçm yaşamm bu üerı evresınde dpvreye gııemez ve dolayısıy le bu tur bır program soz konusu olmaz Ama menapo; seçılmekteyse, nıçın yaşlanma da bu seçıme dahıl olma sın? Kırkvvood'a gore menapoz ozel bır durumdur On< gore ureyemeyen kadınlar ozenlı buyukanneler olaraJ evırmı etkılerler Buyukanneler torunlarının yaşaması vc başanlı olması ıçın buyuk çaba sarfederek dollerınm ure tım başdrısını arttırırlar Bu da, toplumun evıım suresı ustune olumlu etkısınf ornektır Ustelık bu kadının çocuklarına ve torunlarına kesır bağlantısından dolayı, erkeklere oranla nıçın daha uzuı bır yaşam suresıne sahıp oldugunu açıklar (r o)