Katalog

Ozel efektler ve teknik direktörlük Hem sanatsal yeteneği, hem teknik bilgileri olanlar, film sanayisinde hızla yükseliyor. Ergun Akleman* Ç ocukkerı en heyecanla okudu gurrı kıtaplaı Walt Dısney'ın çı/gı romanlarıycü Yıllarca Walt Dis ney ın onları tek başına çızdıgını sandım Hatta bu çızgı romanlan çızen bır robotun oldugunu sanırdım Bu kadar duzgun VP temız nasıl çızüdıkleıını anla yamazdım Başka çuerlerın daha erışüe bılır çızgüerı sayesınde karıkatur çızmeyı yoze alabıldım sanıyorum Bız karıkatur çızenler arasında bır de soylentı var dı Ne zaman bırkaç karıkaturıst bır ara ya gelse Bılıyor musunuz Mıkı Fare nın ılk çızımmı bıle Walt Dısney yapmamış Kısa zamanda Dlsney ve hverks'e, Hugh Harman, Rudolph Isıng ve Cari Stelling gibl yetenekli Kansash gençler de katılmif. Bayağı güçlü bir takım oluftumtuslar. Bu eklpten Hugh Harman ve Rudolph Isıng daha sonra WarnerBros ve Harmanlsıng stüdyolonnı kurdular. Carl Stelling Ise çizgi film miiziklerinde uzun yıllar en önemll islm Idl. Düiünün tasrada dört, beş genç bir araya gellp çlzgi film yapmaya çahsıyorlar. Yıllar sonra hepsi meshur oluy or. Ne kadar llginç değll ml? Tabli basan kolayca gelmemis... ıçın bır şırket kurmuşlar Nasıl çızgı film yapüacağını da o sıralarda tek kıtap olan Charles Lutzun Anımated Cartoons kıtabını okuyup ogrenmışler Merak ettım kıtabın nasıl bır şey oldugunu Lutzun 1920 basımı kıtabını Texas A&M ın kutuphanesınde buldurn Koydugum resımden anlaşılacagı gıbı Lutz un kıtabı son derece basıt bır htap Butun zorluklara karşın çok basıt de olsa çızgı fılmler yapmaya başlamışlar O sıralarda butun çızgı film studyo ları ve dagıtımcüan da New York ta oldugu ıçın taşralı delıkanlılar Kansas ta çızgı fılmlen yapıp New Yorktakı dagıtım şırkotlen aracılıgıyla dagıtmaya çalışmışlar ama çok zorknmışlar Bır sure sonra da pes etmışler Şırketın ka pısına kılıt vur muşlar Yırmılı yıllar film endustrısının ya vaş yavaş Calıfoı nid ya goç ettıgı do nem GonçVValtDıs ney çızgı fılmcılık te dış tutturamayınca film dırekto ru olmaya karar vermış Bır trene atlamış ve Oalıfornıa'da oturan amcası nın yaruna gıtmış Ama film Dısney şırketı bu ısten bır turlu para ka zanamıyormuş Walt Dısney New Yorkdakı dagıtımcı şırketın kendılerım kazıkladıgını anlayınca daha fazla para talep etmış ama dagıtırnn şırket Tavşan Oswald ın haklarına da sahıp oldugun dan Dısney e kapıyı gostermış Ustelık Dısney ın şırketınden bır grup çızen de ayaılayıp Tavşan Oswald ı dagıtım şırketı kendı yapmaya başlamış Dısney m yarunda Ub Iwerksden başkası kalmamış Dısney New York tan donerken Osvvald'ın kulaklarını yuvarlaklaştuıp fareye donuşturmeyı duşunrnus Adı da Mortı mer olacakmış Karısı Mıkı olsun de mış Calıfornıada Ub lwerksle bırlıkte oturrnuşlar ve Mıkı Fare ortaya çıkmış Dısney şırketının ük SPSII çızgı füm Steamboat VVıllıe buyuk başarı kazanın ca Mıkı Fare bır anda şohret olmuş Tav şan Osvvald ıse bu arada sonup gıtmış Allce Çlzgi Dünyası'nda dizisinin bir reklam fotoğrafında VValt Dlsney ve Ub lwerks yan yanalar Kucaklanndaki küçük ka dlzlde Alice rolünde oynayan Margie Cay. dekı bırçok yenı teknık buluşu da o yap mış Dogal olarak Ivverks aynlırsa Dıs ney ın çokecogı ınancı yayümış Bu arada Dısney ın kredının çogunu dlrrıabin dan Ivverks de yavaş yavaş rahatsı? olma ya başlamışmış Dısney ın yenı dagıtım cısı Ub Ivverks ı Dısney şırketınden aynl maya ıkna etmış ve Ivverks ıçın bır stud yo açmış Ivverks de hısselenru Dısney e bırakıp ayrılmış Ivverks ın Dısney ıçın nasü bır kayıp oldugunu anlatmak ıçın Iwerks kendı studyosunu kurduktan sonra olan bır ola yı anlatayım Otuzlu yıllarda Dısney şırketı ük çok duzlemlı kamerayı ellı bın dolara sa tın almış Duşununl930 ların ellı bın do larıru Ivverks kendı sfudyosunda bu ha berı duyunca ortadan kaybolmuş Yanın da çalışanlar meraka duşmuşler Uç gun sonra ortaya çıkmış Kskı bır aıabanın parçalarından çok duzlemlı bır kamera yapmışmış Kaça rrıaletmış dersınız9 Sa dece uçbın dolara Boylesı bır yetenek gıdınce bır şır ketın guç duruma duşecegı beklenır de Yanında çalışan bırısı çızmış denırdı Bu arada bır de Vakvak Amca Na sıl Okunmalı? adlı bır kıtap yayımlandı Turkıyede Kıtap Dısney ı oylesıne kofuluyordu kı yıllaıca Walt Dısney e uzak durdum fla senedır çızgı film dersı anla tip çızgı film tarıhı uzerıne delı gıbı oku maya başlaymra Walt Dısney ı tekrar keşfettım Ama bu yazıda Walt Dısney ı anlafmak ıstemıyorum Walt Dısney yerı ne Ub Iverks ı anlatacagım Hanı şu Mı kı Fare nın ük çızımını yapan ınsan var ya Işte o Ivverks 1901 dp Kansas Cıty de dogmuş Walt Dısney le 1919 yılında bır reklam atolyesınde çalışırken tanışmış lar Ikısı de o sıralar 18 19 yaşlannday rnış Şırket pek kâr etmıyormuş Işten çıkanlmışlar Hayatları boyunca bırbırlennden aynlmayacaklanna yemın etmış ler ve kendı başlarına çızgı film yapmak 567/18 dırektoru olmanm o kadar kolay olmayacagını gorunce amcası ıle abısı Roy Dısney den bıraz para alıp am casmın garajında yıne çızgı film yapma ya başlamış Amcasına borcuna karşüık şırket hısspsı vermeyı teklıf etmış ama amcası kabul etmemış Ama abısı Roy şırkete ortak olmuş ve para ışlerını de sonra hep o yonetmış 'föbn tek başına çızgı film yapmak çok zor bır ış oldugu ıçın bır çızer olarak kendısınden kat kat daha yeteneklı olan Ub Ivverks'ı de Calı forraa ya gelmeye razı etmış Ona da şır ketten bıraz hısse vermış Alıcc Çızgı Dunyasında dıye Kansas ta başladıklan bır dı/ıye devam etmışler Sonra da Tavşan Osvvald dıye bır kahraman çıkaı tmışlar Aslında o sı ralar çok tutuları bır çızgı roman kahra maru olan Kedı Febc'ın kulaklan uzatılmış halınden başka bır şey olmayan Os wald kısa zamanda çok tufulmuş Arna Dısney ın çızgı fılmlen dıger şırketlerınden gun geçtıkçe daha ıyıleşmış Herkes Dısney ın başansının nederunı Ub Ivverks e baglıyormuş Haksız da degılmıs bu ınanç Çunku Ivverks herkesten en az ıkı kat daha hızla çızebılıyor rnujj O kadar hızlıymış kı sadece çızgı fümlerı de ğü ük Mıkı Fare çızgı ro manlannın bır kısmıru da o çızmış Ustelık Ivverks Ub lwersk Ile Walt Disney'ln animasyon yapmayı öğrendlkındrulmaz bır tekruk de leri Lutz'un Animated Cartoons adlı kitabından bir çizim. haymış Dısney şırketın Kosmanın doğru çizilmedlğinl farkedeceksinizdir.