Katalog

Sıvı kristal ekranlar nasıl çalışıyor? 5/v/ kristal ekranlarda, piksel yoğunluğu arttırılarak ve daha hızlı biçimde ekron görüntüsü tazelenerek çok daha net görüntü elde edilmektedir. Çoğu yonı dızustu bılgısayarlarında etlan matrıs sıvı krıstal ekran kullarıılmak tadıı Sıvı kııctal adı venlen orqanık akış kanlara aıt ıkı nıtPİık bunların qoruntu ogelerını (pık.sel) açıp kapamaya uygun kıaçuk analıtarlat ulaıok qorev yapmnt;ını saglar Bunlardan ılla krıstallerın saydarn olmakla bırlıkto ıçlcrındpn gpçen polan/e ı^ıqın yonunu degıştırebılmp ozelhgı ıkırı cısı ıse molekullerının dı/ılışının (ve dola yrıyla da kutuplanma o/plhklennın) bır elpkirık alanı yaıdımıyla degıştııılebüme sıdır Renklı ekranlarda sıvı kristal ıkı cam tabakası arasına yerleştırılır Bu cam tabakalann dış bolumlen polarıze fütre lerle kaplıdır VP yalnızca belııb bu kutup ldnrridsı olan ışık bunları kaydebılır (a) Tabdkaların ıç bolumu ıse alt goruntu ogesı yanı alt piksel olarak adlandırılan son dcrece kuçuk goruntu ogelerı bolgelerı oluşturan çok mce fılm hdlındekı say dam elektrotlar ve renk fıltrelerı tabakala rından oluşuı Krrmızı, yeşıl ve mavı sub piksel kurnelerı tumuyle renklı bır gorun tu ogesı yanı piksel verırler Altpıksellerın ortak etkısı pıkselın ılettıgı rengı tanımlar Ekranın arka bolumune floresan bır ışık yerleştırılerek aydınlanma saglanır Kapatümış konumdakı pıksellerde ışık arka kutuplarrıa fütresı sıvı kristal (b) ve renk fıltrelerınden geçerek on kutuplanma fıltıesı tarafından durdurulur (soguıu lur) Goz bu pıkspllen kararılık olarak qo rur Açık konumdakı pıkselde u>e sıvı krıs tal bunların konumlaııru yenıden duzenler ve ışık yenıden polarıze hale gelerek on kutuplartid fıltresmden (c) geçer Etkın matrıs bır piksel dı/ısının i'lektıonık olarak açüması yanı konurnlan dınlması ıçm daha gelışmış bır yontem saglamaktadır Bır goruntunun ekranda belırmesı ıçın bır piksel dızısıne uygun bır voltaj uygulanır Aynı anda bılgısayar ya/ılımı etkın altpıksellerın bulundugu kolonlara voltaj uygulanması emrını ver ır Etkınleştırılmış bır dm ıle bır kesıştıgınde bır transıstor bır altpıksel elektrodunu açarak sıvı krıstalın yonlenmesını denetle yecek olan elektrık alanının urenlmesını saglar Gelışmış bır ekranda bu ıslem peş peşe, her 1280 dızı ıçın tekrar edılır Bunun gerçekleşmesı ıçın gereken sure ıse 16 ıle 13 mılısanıye arasındadır Sıvı kristal ekranlarda piksel yogun lugu di ttırılarak ve daha hızlı bıçımde ekran goruntusu tazelenerek çok daha net goruntu elde edilmektedir Bn yenı duz panel ekranlardakı parlak ve keskm renk lı goruntuler yalnızca, sıvı krıstalın sahıj oldugu ustun nıtelrklerı aydınlatmaya ya ramaktddır Dikey T kutuplama L flltresl Floresan geri aydmlatma Dikey polarıze ışık Altplks* elek Sıvı kriitalin yenlden polariıe y T Açık piksel Cam tabaka Sm kristal tabaka Renk Illtreleri Cam tabaka Yatay kutuplama fîltresi ön tabaka Matematik Olimpiyatları Köşesi Nurettin Ergun 1959 yıhndan ben duzenlı olarak her yıl yapılagelen Uluslararası Matematik Ohmpıyatlan nın (UMO) doğması na yol açan uygulamalann kokenı 1930'lu yıllann sonlanna degın gıder Ilgınçlıklerı ve zorlukları sıradan olrndyan ve buyuk olçude hse matematik bılgılerıne dayanan mate matık sorularını çozebılen mdternaüğe yeteneklı lıselı gençlen bulup açıga çıkartmaktır oncelıklı amaç 1930 la rın sonlarında Sovyetler Bırhğı ve Amenka Bırleşık Devlet lerı nde bu dinaçld oncelerı behrlı kentlen ya da eyaletlerı kapsayan matematik yarışmalan yapümaya başlandı Sovyetler de oncelerı Moskova ve Lenıngrdd kenüerınde kı hse oğrencılennın katıldıgı matematık yanşmaları Amerıkada îse unlu VVıllıam Putnam matematik yarışmaldn daha sonraları ulke duzeyınde genışleyerpk surduruldu Sonralan Sovyet bloku ve bazı kıta Avrupası ulkelerıne yaygınlaşan yanşmalar sonunda uluslararası bır olımpıya ta donuştu Bu yarışmaların ve genelde matematık ohmpı yatldrındakı soruların duzeyı açıkçası zorlayındır (Büım ve Utopya dergısınde Sayın Şafak Alpay çözümleri sunmaksızın Olırnpıyat sorularını yılda bır kez yayınlamaktadır) UMO neredpyse 40 yıldır buyuk bır duzenlılık ve cıddıyetle yapümaktadır UMOyu merkezı Cenevre'de bulunan Uluslararası Matematık Bırlıgı duzenler Her yıl degışık bır ulkede yapılan matematık ohmpıyatlarının 34 uncusu 1993 yazında Istanbulda TUBITAK ın ve Turk Matematık Dernegı nın kath ve çabalanyla yapılmışnr Bu oümpıyattan ılcrde ayrıntüanyla soz edecegız Matematik Ohmpıyatlan konusunda başka konulan ve bügılen başka yazılara bırakarak, bugun gorece olarak guç olmayan bır ohmpıyat haaurlık l o ı u m ornegı gorelım Kanhmcı her ulke doğal olarak kendı ulkesı adına yarışacak gençlerı belırlemek amacıyla pek çok eleme sına vı yapar Elemelerı kazanan gençler daha sonra sıh bır ya da bırkaç kamp donemınde yetışnrüecektu Bugunku so rumuz guçluk duzeyı orta olan tıpık bır eleme sınavı sorusudur Norveç ulusal takımının eleme smavlarından bırısınde sorulmuştur Daha çetmcevız eleme sınav sorularını ve gerçek UMO sorularını üerkı yazılara bırakahm dılerse nız Ilgı duyan okuyucuların çozumu okumadan once soruyu kendüerının çozmeye çalışma";! yararlı olacaktır Unutulmasın hse duzeyındekı bılgı yeterhdır Soru ve çozumde kullanılan kavrdm ve bılgüerın bılındıgı varsayılacaktır Soru: N tum pozıtıf doğal sayılann kumesıra goster sm Bır f N/EN fonksıyonu her n porıtıf doğal sayısı ıçın ff(n)f(n) + f(n+l) (1) gerçeklıyorsa bırebudır, gosterıruz x yerıne sıfir ve y yerıne x yazarak her x ıçın geçerüolan ff(x) = f2(0)+x(2) eşıtlığı elde edüır f(x) ın karesı yerıne f2(x) yazüacaktır Ozel olarak a=f( f2(0)) gerçel sayısını tanımlarsak (2) bagıntısından ve a gerçel sayısırun tanımından f(a) = ff(f2(0)) f2(0) + (f2(0)) = 0 = ve dolayısıyla (1) kulldnüdrdk 0 (f(a))2 f2(a) = f(af(a) + f(x)) x = ff(x) x f2(0) ve sonuçtd f(0) 0 bulunuı O halde (1) ve (?.) kul lanılarak her x ıçın geçerlı olan ff(x) f(xf(x)) f2(x) (3) bagınülan ve bunlar yardımıyla x2^ f2(f(x) f(f(x) ff(x)) f(xf(x) = (f2(x) ve sonuçta da Her x ıçın f(x) = ±x bulunur Şımdı en onemlı karar aşamasına geldık Eğer bır X0 ıçın f(xO)=x() ıse hıçbır yO^O ıçın f(yO)= yO olamaz1 Çunku olsaydı F(x20y0) f(x20 yO) f(xOf(xO)+f(yO) = f2(xO)+yO = x20+y0 çehşkısı bulunurdu Demek kı aranan tum çozumler üa tanedır Her x ıçın f(x)=x Her x ıçın f(x) x pohnomlanndan başka çozum yoktur Geçen haftaki sorunun çözümü Çözüm: Bulgar çozumunu gorece olarak kısaltan ve yalmlaştıran bır çozumu sunuyoruz (1) koşulunda 567/20