Katalog

ke yoksa grip virüsii mü? pala ve bıçak gıbı gelc nılırken buyuk çıftlıkler r haknde naylon torbadu iılen hayvanlarla bırkka yakm kanatlı kadavra ten sonra açılan buyuk rekıyordu Ozellıkle çın rdek gıbı hayvan etımn lzeme oldugu duşunuJarın bır çogunun ımha sn tercıh etmış olmalanuyor Projenın ıçerıgı 1918'dekı gr±)in vırusunu bulmak ve boylelıkle ayrıı vırusun yayümasını onleyecek aşıyı gelışüımek 1918 yılından bozulmadan kalmış vırus Ispanyol grıbınden olmuş olanlarm donmuş kadavralarında ara nacak Duncan boyle bır dogal dıpfrız olarak Norveç'm kuzeyınde Svalbord takımadalanndala kuçuk bır kasaba mezarlıgını seçmış Ispanyol gnbınm 80 yıl oncekı kurbanlan eğer yeterınce derıne gomulmuş ve bozulmadan kalabümışlerse katü vırusun ızı ve hat ta belkı de kendısı bulunabüecek Ya püacak araştırmalar ıçın bulunsa ıyı ama vırusun bu kazılar sırasında çevreye bulaşıp başımıza yıne bır dert açabüecegı duşunuldugu zaman bulunmasa daha ıyı demek gelıyor ınsanın ıçınden PaplUoma Vırus arkeolojısının asıl meraklısı kurum amerıkan ordusu Maryland'tekı "Natı onal Tıssue Reposıtory"de 1 Dunya Savaşı'ndan once olmuş olanlar da dahıl Amerıkan askerlerıne aıt yaklaşık 2,5 müyon doku orneğı saklanıyor Nıtekem bu arşıvdekı orneklerden ıspanyol grıbı vırusunun ust grubunu oluşturacak vırus yapısı ıçm model araştırmaları yapılmış durumda "Scıence" dergısınde (Mart 1997) yayınlanan bır makalede Jeffrey K. Taubenberg 1918'de ıspanyol grıbınden olmuş bır askerın parafın ıçınde konserve edılmış akcıger doku ornegın dcn salgın hastalıgın domuzdan ınsana sıçramış oldugunu behrleyebıldıklerını yazmıştı Ama vırus mutasyonlarının gosterdıgı çeşıüılık katü virusun kendısmı bulrnadıkçd kuramsal olarak belırlenebılır gıbı degıl. Kaynak Asya mı, Afrika mı? Salgın hastaiık tehlıkesının Avrupa ya da Batı dunyasına sadece Asya ya da Afrıka'rnn tropık bolgelerınden geldıgı tam olarak dogru degıl Herşeyden once salgın hastalıklar yoksul bolgelerde çok daha kolay ortaya çıkabılıyor ve gelışebılıyor Batı Avrupa ve Kuzey Aınerıka'da yoksullaşan yorelerde ve kent mahallelerınde dıfterı, sıtma, tıfo, tuberkuloz, sarüık gıbı tama men temızlenmış oldugu sanılan hastalıkların hemen canlanıp yayılıyor olması bunun en ıyı gostergesı Nerede kaldı kı Batı Avrupa'nın somurgecılık donemınde dunyanın dıger yorelerıne sıçrattıgı salgın hastalıklar da az degıl Kahıre'dekı Amerıkan Unıversıte'sınde tarıh derslen veren Sheldon Watt*'ın yayınlanan "Epıdemıcs and Hıstory Desease, Power and Impenalısm" (1997) adh yenı kıtabında bu konuda genış bılgı verüıyor. OrnegınAvrupa'danAmerıkayahastalıkları arasında dunya yuzunden ızı sılınmış tek vırus hastalığı Elbettekı bunun nedenı çıçek vırusu nun sadece ınsan vucudunda yaşayabılıyor olması Butun ınsanlar aşılandıgı zaman başka taşıyıcı olmadıgı ıçın çıçek vırusu de ortadan kaybolmuş oluyor Dunya Saglık Orgutu (WHO) butun ulke lerde başlattığı buyuk bır kampanya ıle bu vuru su 1979 yüında dunya yuzunden süebılmıştı Benzer bır kampanya şu anda çocuk felcıne karşı surduruluyor WHO ıkı yü ıçınde çocuk felcuıe neden olan polıo vırusunun tamamen temızlenecegını umuyor (ça) edi mi acaba? ın olumune yol açmış gın musebbıbı olarak nun boylelıkle Hongdenmış olup olmadıgı uyor Dunya Sağlık Or226 Ocak arası Hongıımn tamamen yok edı cek Bu arada kuş grı ın gehştırılmış olması ına yol açan bu son vıardan çıkanlan sonuç zamanında fark edıp tıp salgın hastalıklann an harekete geçmek nlar ve domuzlardakı ı altında tutulmasınm dunuyor [îbı tavuk etı pazarının ı, tavuk uretme çıftlık ede, tavuk ve nıhayet e vırus cınslermın suıda tutulmasuıa ozen Avrupa'da ya gü Sadece bu yuzyü olumune neden olan ya kıtasından Avrupayayüan ıspanyol grımune yol açtıgı büını j'nda savaş nedenı ılo dt daha fazla ve yayü ıiıındaıı çok ddhd ge madagı aııcak Pasıfık a rusu ıle yayılan Asya aş dylarmda dunyaya ıgkong grıbı 700 000 rrıuştu ve 1977'dekı ısı da yuz bınlerı bu nyanm nufus yapı.sını arasmda Gııb salır ıkı uç ay ıçınde bu sı korku senaryoları virüsü Ote yandan Amerikan ordusunun vırus merakının ardında biyolojık sılahlara karşı kendını savunmak ıçın hazırlık yapılması planı da var Biyolojık sılah yapımı, bu sılahın ılk olarak kullanüdıgı 1 Dunya Savaşı'ndan sonra uluslararası kararlarla yasaklanmış bulunuyor ama bu konuda kunsenın kimseye guvenı yok Salgın hastalık korkusunu 1976 yüında yaymladıgı "Amenca's Forgotten Pandemıc" adlı kıtabında ıspanyol grıbının oldurdugu ınsan sayısının bu yuzyüdakı butun savaşlarda olen ınsan sayısından daha fazla oldugu tezı ıle amenkak tanhçı Alfred Crosby gundeme gehrmıştı Virüsler her canlı türünü kasıp kavuruyor V ırusler, yazüı tarıhın başlangıcından bu yana ınsanlıgı kasıp kavuımuştur 10 yaklaşık 1500'e tarüüenen bır Mısır alçak kabartrridsında, bır bacagı sakat olan bu rahıp goruluyor Polıvırusun neden oldugu sonucun bır ornegı Bır 13' yuzyü Arap rhanuskrısı dehşct ıçındekı bır ınsanı ısıran, düı sarkmış kuduz bır kopegı gostorıyor Bu da kuduz vırusunun de yuzyıllarca esküere dayandıcjinın kanıtı Bdzı vırusler tarıhsel olaylaıuı qıdışını degıştıımıştır Tdrıhçıler tspanyol CortĞs ıle çok az sayıdakı askerlerının, 1521 'de genış Aztek ul kesmı bır vııus yardımyla çokertmış olduguna ınanıyorlar Cortes m adamldrırıdan bdzıları çıçek hastalığı taşıyoılardı Avrupa da oteden berı var olmdsma karşılık Batı Yarıkuıesı, çıçek vııusuyle yenı karşılaşıyordu Bu vııusun butun ulkeye yayüan ve yerlı nulusun uçte bırınden fazldsını oldurmuş oldugu tahmın edılen buyuk ve yaygın bu salgırıa (pandemıyp) rıpden oldugu sanılıyor Bunun gıbı buyuk yıkımlaıla sorıuçldndn sdlgınldrın nedenı yuzyıllarca esıarını korudu 1700'lerın başlarına gelmdıgınde yenı ıcat edıl mış bulunan ışık mikroskopu, şımdı bakterı ddıyla büdıgımız ve kolera, veba gıbı hastalıklara neden oldugu saptanan tek hucrelı canlüarı ortaya çıkardı Bunn karşüık çıçek ve çocuk felcı gıbı hastaoklara neden oldn etkenler 1930'larda elektron müaoskopun çıkışına kadar gorunmez, bılınmez bır durumda kaldı Nesnelerı 7000 kez ya da daha da fazla buyutebüen bu guçlu aletle sonunda vırusler de açığa çıktı Bunların çogu canlı hucrelerden bınlerce kez kuçuk olan kurecıklerdı Bu vıruslerın yuzeylerınde uzantılar oluş turan karmaşık yapılı molekullerın ıncelenmesı ne daha da guçlu aletler yaıdım etmıştır Hu uzantüarın bıçımlerının, bır vırusun ışlev gorme yetenegı bakımınddn buyuk onem taşıdıcjı meyddnd çıkrnıştır Her vırus suşunun yuzeyındekı molekullerın kendıne ozgu bır duzeru vardır Kı lıt ıçındekı anahtar gıbı çalışan bu yuzey mole kullerı, vıruslerın yuzeylerındekı molekullerı, hedef hucrelerın zarlan uzerındekı molekullere uydurarak o vıruslerın konakçıya gırmesını saglar Vırus, bır hucreye gırdıgı ana kadar, canlı gını vırusunu sapta eısıtesı'nden Kirsty ızerı hıç olmamıs. bıı jru yola çıkrrıış bulu dan çok, olu gorunumundedır Stony Brook'takı New York Eyalet Unıversıtesı vırologu Eckard Winuner, 'Bır vırus tek başına ureyemez Kendüıgınden hareket edemez Bır toz tanesı kadar cansızdır,1 dıye anlatıyordu Aslında bır virus, DNA ya da RNA molekullenne kodlanmış salt bilgıden ıbarettır Canlı organızmalarda, bu molekulleı yanı genleı, hucrelerın yapüanması ve surdurulmesı ıçm gereklı yorıergelen kapsar Ornegın yenı bır msan yapma yoneıgesı ıçın uç mıyon kadar bügı bıtı gerekır Buna karşılü<, en kuçuk vırus, ancak 2000 kadar bılgı bıtınderı oluşur Bılım adanüarı vıruslerın, kendı kopyasını ureten ükel molekuller olarak ortaya çıkmış olabılecegını, bunların sonradan canlı hucrelerın asdldkları halınp gelmeye başladıc/ını duşunuyorlar Bır olasılıkla da bunlar, hucre ıçınde dışa rıya sıçıayarak yaşdmını surdurme olanagını bu lan genler olarak var olnıayd başldnuş olabılırler lngıltere Oxford Unıversıtesı'nden bıyolog Davrkins bunlara "asi insan DNA'sı" adını verıyoı Vırusler ınanılmaz bır hızla koturumleştı567/"