Katalog

GÖKBİLİM başlayabilir mi? gokcısımlerınden daha çok Yer ın atmosferıne benzıyordu Oysa yakın komşularımız bızden çok buyuk farklılıklar gosterir Venus'un atmosferı bızımkınden çok daha kalın, Mars'ınkı ıse ıncedır Ve her ıkısı de azottan çok karbondıoksıt ağırhklıdır Jupıter ın ve Saturn'un doğumu sırasında depoladıklan tahmın edılen buyuk oranda hldrojen ve helyum ıçerdığını bılıyoruz Yıne bılındığı gıbı sıstemdekı tum gezegenler yenı oluşmakta olan Guneş ın çevresındekı donme hahndekı toz ve gaz dıskınden meydana geldller Bu dıskte bol mıktarda hıdrojen ve helyum gazı vardı Başlangıçta Jupıter ve Saturn gıbı dev gezegenler bu gazların buyuk bır bolumunu tutarak kendılerıne çekmeyı başardılar Ancak Tıtan'ın bu eylemı yapması olanaksızdır Belkı başlangıçta çekmış olsa dahı bu gazları tutacak kadar buyuk olmadığı ve çekım gucunden yoksun olduğu ıçın bugun çoktan yıtırmış olacaktır Azot ıse daha ağır bır gazdır Bır azot molekulunun aöırlığı hıdrojen molekulunun 14 katıdır Tlk toz ve gazdan oluşan dıskte yeterı kadar azot bulunduğuna gore, Tltan azotu doğumu sırasında mı almıştır? Gokbılımcıler bu soruya olumsuz yanıt verıyorlar llk Guneş dıskı ıçınde azot gazı olduğu kadar neon da bol mıktarda vardı Ustelık neon Tıtan ın tutabıleceğı denlı ağırdır Eğer yukardakı tez doğru olsaydı, Tıtan ın azotia aynı mıktarda neonu da kendıne çekmesı gerekırdı Oysa Voyager ın olçumlerınde neona rastlanmadı Tıtan dakı azotun kaynağı konusunda ıkı ıhtımal one suruluyor llki bu gaz Tıtan ın doğumu sırasında yaptığı buz tarafından yakalanmış olabılır Bu kabul edılebılır bır savdır Çunku Tıtan ın katı kutlesı yarı yarıya su buzu ve kayalardan oluşmuştur Azotun buz ıçındekı krıstal kafeslerde klatrat adı verılen krıstal bıçımde tutulması ıhtımalı guçludur Uydunun doğumundan sonra azot buzdan sızarak yoğun atmosferı oluşturmuş olabılır Neon olmamasının nedenı de neonun buz tarafından azot kadar kolayca tutulamamasıdır Iklncl olasılık, Titan'ın azotu dolaylı olarak amonyaktan almış olmasıdır Jupıter ın ve Saturn un atmosferınde amonyak vardır ve Tıtan doğumu sırasında amonyak gereksınmış olabılır Zamanla Guneş ışığı amonyak molekullerını azot ve hıdrojen atomlarına ayrışbrmıştır Hafıf oldukları ıçın hidrojen atomları uçup gitmiş ve geriye azot kalmıştır Bu denll uzak blr evrende Yer atmosferlnln blr benzeri nasıl oluşabllmiştir? tan a bu denlı yaklaşmasına rağmen alınan fotoğraflar buyuk bır duş kırıklığı yarattı Bu fotoğraflar uydunun turuncu renkte yoğun bır sısle ve bulutla tamamen kaplı olduğunu gosterıyordu Bulutların arasın da en ufak bır aralık dahı olmadığı ıçın uydunun yuzeyını gormek mumkun değıldi En heyecan verıcı sonuçlar ıse atmosferın yapısını çözumleyen araçlardan geldı Konuyla ılgılı hemen herkesı şaşırtan bır bıçımde Voyager, Hunten ın ongorduğu gıbı Tıtan ın atmosferının yuksek yoğunlukta ve Yer basıncının 1 5 katı olduğunu bulguladı Ancak Hunten'ın duşunduğunden daha ınce bır tabakaydı Bu ıse Tıtan ın neden soğuk olduğunu açıklıyordu Çunku bu atmosfer Guneş ten aldığı ısının çok az bır kısmını saHayabılıyordu Azot nereden geliyor Aminoasitlerin yapıtaşı Yıne de Voyager Hunten ın otekı ongorusunu doğruladı Atmosfer yuzde 82 ıle 99 oranında azottan meydana gelıyordu Uzay sondası bu atmosferde 40 yıl kadar once bılımcılerın saptadığı gıbı metan gazının da bulunduğunu doğruladı Ancak olçumler çok kuçuk bır yuzdesını oluştur duğunu gosterıyordu Bunların yanı sıra Voyager bu atmosferde daha once keşfedılmemış olan hıdrokarbonlarla amıno asıtlerının yapıtaşlarından bırı olan hldrojen siyanürün varlığını saptadı Içındekı organık bıleşıkler Tıtan a turuncu rengını venyorlardı Ancak Voyager eser mıktarda dahı olsa oksıjene rastlamadı Voyager'ın keşfettığı atmosfer şaşırtıcıydı Guneş'ten mılyonlarca kilometre uzakta olmasına rağmen yuzde 78 oranındakı azotia Güneş sıstemındekl tüm başladığını bılıyoruz Bu denlı Dunya'ya Bu senaryo Tıtan ın tarıhı bakımından benzeyen Tıtan'da da aynı gelışme neden çok onemlı olan çıkarsamaları da ıçınde taolmasın'? Nıçın 4 ya da 5 mılyar yıl sonra şır Çunku gokcısmının bugunku sıcaklığınbu uyduda canlı yaşam başlamasın? da bu tepkımenın meydana gelmesı mumBu sorulara karşı bılımcıler yaşam ıçın kun değıldır O halde Tıtan'ın yaşamında gereklı olan suyun bulunmadığını one subugunku sıcaklığından 5O derece yuksek ruyorlar Su kımyasal tepkımeler ıçın en sıcaklıkta olduğu bır evre vardır Gokbılımuygun ortamı yaratır Sozgelımı Tıtan dan cıler arasında son yıllarda bu senaryoların alınan karmaşık organık bıleşıkler suya hangısının Tıtan dakı azotu açıkladığı uzebırakılırsa proteınlerın uretılmesındekl ılk rıne tartışmalar suruyor Aslında her ıkı suadım olan amınoasıtlerı elde edılır Tıreç de azotun oluşumuna katkıda buluntan ın 179 derecelık ısısını duşununce bu muş olabılır Bu atmosferın bır başka ılgı belkı duşgucunu fazla zorlamak olacaktır çekıcı yanı, kurenın yuzeyını butunuyle ortYıne de bır an durup muthış bır bılımsel mesıdır deney yaptığımızı duşunelım Tıtan'ı ısınıp Uydunun yuzeyı hakkında bıldığımız tek buzları erıyebıleceğı kadar Guneşe doğru şey karanlık olduğudur Tıtan'a Guneş'ten çekerek yaklaştırıyoruz Ve burada canlı Yer e gelen ışığın yalnızca yuzde bırı ulayaşamın başladığı kımyasal tepkımelerı şır Metan a çarpan Guneş ışığı Tıtan'a tugozlemlıyoruz $ımdı Yer ın en eskı orneruncu rengını veren karmaşık organık bıleğını ınceleme gorevını NASA ve ESA ustşıklerın ortaya çıkmasına yol açar lendıler Adını Saturn un dort uydusunu Bunların çoğu ağır oldukları ıçın yuzeye ve halkalarını keşfetmış olan gökbılımcıduşerler Gokbılımcılere gore bu bıleşıkler den alan Casslnl Mlsyonu programı uyayuzeyı orten dev bır etan okyanusuna karırınca Saturn un yorungesıne uzay sondaşırlar sı yerleştırılecek Bu sonda ayrıca Tıtan a Nıçın etan7 Guneş ışığı metana çarptıgonderılmek uzere planlanan ve adı Huyğında en yaygın olarak ureyen element gens olan bır başka aracı da beraberınde etandır Etan ortaya çıkınca yuzeye doğru taşıyacak tıpkı yağmur gıbı yağmaya başlar Aradan Titan'a yolculuk geçen mılyonlarca yıl boyunca uydunun yuzeyınde derinllği bır kılometreyı bulan 1996 da fırlatılması planlanan Cassidev blr etan okyanusu meydana gelmesı nl'nın Saturn e ulaşmak ıçın oldukça kar ıhtımalı çok kuvvetlıdır Bu okyanusun var maşık bır yol ızleyerek, 2OO2 yılında helıgı atmosferdekı medefe varması tan bılmecesını de beklenıyor Voyaçozmuş olur Zıra guger 1'e gore daha neş ışığının metanı uzun suren bu yolyok etmesıne karşın culuğun sonunda atmosferde bulunuşu, Saturn'e ulaşınca etan okyanusu ıçınde Cassını onun yoçozunmuş halde bulurungesıne yerleşenan metanı n açığa cek ve bir kaç yıl çıkmasıyla açıklanabıboyunca fotoğraf lır Boylece etan okyaçekıp gozlem yapanusu kaybolan metanı bılecek Yorungeye sureklı olarak tedarık gırdıkten hemen eden bır depo gorevı sonra Huygens'ı Tıgorur tan'a fırlatacak BırBu tezın tum çekıcıkaç saat sonra araç lığıne karşın en son Tıtan'ın atmosferıradar bulguları Tıtanık ne varmış olacak okyanusun varlığı kove ıçınden geçernusunda kuşku yaratıken bıleşımını, yoyor l99O'da Calıfornığunluğunu ve sıa'dakı Pasedena caklığını Enstıtusu nden Duane ınceleyecek HuyMuhleman ve çalışma gens bır kamera da grubu elde ettıklerı rataşıyacak Bulutları dar sınyallerıne gore geçıp yuzeye konyuzeyın tamamen sı Çinkookslt dumanı, kısmen geometrik biçimll madan once Tıaoresol parçacıklarından oluşur. Sağlığı teh tan ın gızlı yuzeylnvıyla kaplı olmadığını saptadıklarını açıkladı tid eden etklsi etkısi, dumanın yoğunluğu ıle den çektığı lar Buna gore Tıtan'da ilgllidır lanblıdır. fotoğrafları dunyabelkı etan ve metanya gondermış olacak dan nehırler, goller olabılırdı Tıtan'ın yüzeKatı bır yere mı, yoksa bır göle mı ıneyı bılmecesi her ne kadar sır olarak kalsa ceğı onceden bılınmedığınden aracın Tıda, katı kutlesınin yapısı hakkında bılgımız tan'a vardıktan sonrakı akıbetını kestlrvar Yer'e çok benzeyen bu uydunun katı mek mumkun değıl Sağ kalırsa kutlesı su buzu ve kayaçtan oluşuyor SısCassım'yle bağlantı kuracak Yıne de tek temdekı tum daha basıt yapılı gezegenlere umıdımız Huygens değıl Cassını uzay karşın Tıtan, doğasındakı benzerlığıyle bisondası Tıtan'a gonderdığı radar sınyallelımcıler ıçın Dünyamızın en eskl yıllanndarı ıle, tıpkı Magellan uzay sondasının Veki canlı yasamdan finceki sartlan incelenus'un yuzey harıtasını çızmesı gıbı, Tımek üzere esl bulunmaz bir örnek teşkil tan'ın yuzeyını tarayabılecek •dlyor. Boylece Cassim'nın Yer'ln kuçuk kuzeTltan gibi yeryuzunde de ılk evrelerde ni olan, Guneş slstemının bu en uzaklaroksljen eser mıktardaydı Bız ınsanların yadaki uyesını Dunyalılarla tanıştırması ve şamak ıçin oksıjene ıhtıyacımız var Ancak sırlarını çozmesı mumkun olacak (N*w ilk yaşamın oksijenin olmadıgı blr ortaroda S 8 M l I ) 2457