Katalog

6ERİYE BAKIŞ DÜŞÜN BUL Son veba salgını On yıl önce 1981 yılında ABD'de küçük çapta bir veba salgını görülmüştü. Salgında sadece 13 kişi vebaya yakalanmıştı Çiçek gıbi dünya yüzunden silinen baz\ bulaşıcı hastalıkların tersine, halen zaman zaman veba salgınları görülebilmektedir. Avrupa'da son olarak 1929'da Paris'te yüzü aşkın kışının hastalandığı bır veba salgını olmuş, Almanya'da ise son olarak 1916'da vebaya rastlanmıştır Yirminci yüzyılın son büyük veba salgınlarından biri 19101923 yılları arasında Endonezya'nın Cava adasında görülmüş ve bu salgında yaklaşık 80 bin kişi yaşamını yitirmiştir. Veba hastalığının mikrobık etkenı, çomak şeklindeki bir bakteri olan yersinia pestis'tir Vebanın, damlacık infeksiyonu ile yayılan, çoğunlukla öldürücü olan akciğer vebası ile pirefarepireinsan zinciriyle bulaşan, bölgesel lenf düğumlerini tutan hıyarcık vebası adı verılen formları vardır. Hıyarcık vebası pıre aracılığıyla insandan insana bulaşır Vebada lenf düğümleri iltihaplanarak şişer ve büyük irinli yumrular oluşturur. Ani başlayan hastalığın belırtileri yuksek ateş, sırt, kol ve bacaklarda ağrı, deride kanamalar, bulantı, kusma, kanlı ishaldır. Bakterilerın lenf bezlerinden kan dolaşımına yayılması sonucunda çoğunlukla olümle sonlanan veba sepsisi (kan zehirlenmesi) meydana gelir. Vebanın kuluçka süresi 25 gundür. Tarıhteki büyük veba salgınları farelerın bol bulunduğu kentlerde kotu yaşam ve temizlik koşullarına bağlıydı özellikle liman kentlerı ve büyük şehırler sık sık veba salgınlarına sahne olurdu l.ö. onuncu yuzyıldan beri bilinen veba ilk olarak I S 542 yılında Avrupa'ya ulaştı ve yarım yüzyıl içinde bütün kıtaya yayıldı. Daha önce ise I.S. 3. yüzyılda Mısır ve Suriye'de kitlesel ölümlere yol açan büyük veba salgınları görülmüştü. Ortaçağda "kara ölüm" adı verilen veba salgınlarının en ünlüsü, 13471352 yılları arasında bütün kıtayı etkileyen ve tarihçi Hecfcer'e göre tahminen 25 milyon kişiyi öldüren salgındır. Bu korkunç rakam, o zamanki nüfusun yaklaşık dortte biridir. 1460/63, 1482/83 Almanya, 1550 Italya, Ispanya, Hollanda, 1630 Milano, 1665/66 Londra (70 bin ölü), 1720/22 Marsilya, 1878 Astrahan salgınları Avrupa tarihindeki diğer büyük veba salgınlarıdır. Veba mikrobu Iç Asya yoluyla ondokuzuncu yüzyılın sonunda Uzakdoğu'ya taşınarak 1894te Hongkong(100 bin olu), 1896'da Çin (yak 10 milyon ölü) Formosa ve Japonya'da salgınlar yaptı. Aynı tarihlerde Bombay'dan bütün Hindıstan'a yayılan veba, bu ülkede tahminen 12 milyon kişinin ölümüne yol açmıştı. Armağanlı bulmaca Harfli bölme qhcpim Bu soruyu doğru çözen 20 okurumuza Kerim Korcan'ın "Ateşlen Köprü" adlı kıtabını armağan ediyoruz Çözümler ve kazananlar O 1 3 •2 Puan tablosu Yandaki bölme işleminde her harf bır rakamın yerinı almıştır Bu işlemi, harflerin yerlerine rakamları koyarak yazabilir misiniz? G 0 1 1 1 0 Maçların sonuçları şöyledir. AB: 13, BC: 33; BD: 24, CE. 20. A B C D E B 0 1 1 0 0 Y 1 1 0 0 1 Adrenalin keşfediliyor Doksan yıl once 1901'de adrenalin (epinefrın) ilk kez saf olarak elde edilmiş ve dört yıl sonra sentezlenmişti. Adrenalin hormonu insan vücudunda sempatik sinir düğümlerinde ve böbreküstü bezinin medulla bölgesinde üretilir. Sinirsel uyarı sonucunda vucudun adrenalin deposu olan böbreküstü bezi bu hormonu kan dolaşımına salgılar Adrenalin salgılanması çoğunlukla heyecana bağlıdır. Kas egzersizi ve oksijen azlığı da adrenalin salgılatır. Adrenalin sempatik sinir sistemı üzerine uyarıcı etki yapar, nabız sayısını ve sistolik kan basıncını arttırır; ••bronşları genişletir, deriye giden kanı ve bağırsak hareketlerini azaltır, göz bebeklerini genişletir, saç ve kılları dikleştirir. Adrenalin salgılanması sonucunda oksijen harcaması artar, karaciğerdeki glikojen rezervleri harekete geçer böylece kan şekeri yükselir, kan yağları enerjiye dönüşür. Kısacası adrenalin, vücuda alarm varir; organizmayı "savaşmaya ya da kaçmaya" hazırlar. Kanda adrenalin artışı, korku ve huzursuzluk gibi belirtilere yol açar. Adrenalin bugün acil tıpta şok durumlarında kullanılan önemli bir ilaçtır. BehiçAk 1 1 AG 1 8 5 4 0 YG 3 8 3 2 2 P 0 3 3 2 0 "Polonya Günlüğü" adlı kitabı kazananlar: Cüneyt Vural Istanbul, Ahmet MazlumSivas, Mlthat Bal Kocaelı, Fatlh Doğanbaz Kayseri, Mustata Sürücü Eskişehir, Haluk Şendoğan Ankara, Muttallp Koyucu Ankara, Alper Eyüboğlu Istanbul, Zakl Şener Tarsus, Mustafa ömürIstanbul, Uğur Yazıa Izmir, Erol özdemlr Ankara, Gülsüm Aydın Trabzon, Hüanü Kale Ankara, Tanay Caylan Istanbul, Ceylan S«vlnç Ankara, Ibrahlm Ormana Izmir, Haşlm Sanaoy Antalya, Tolga Baykat Istanbul, Taner öner Izmir. Yaş günü partlsl Ruhtal sorunlannızdan kurlulmanız Içln, insanl özelllklerden kurtulmanız lazım. Yanl tlze, (azla düsünmemenlzl, üzülnwm«nizl, heyecanlanmamanızı önerlyorum. Çok tuhaf, blrden yabancılaştım. Insanlara da aynl şeylerl önerlyoruz yahul... Şimdi katılımcı sayısı r olsun. Herhangi birinin doğum günü ile bir diğerininkinln farklı olması olasılığı 364/365'tir. Üçüncü bir kişinin bu ikisinden farklı bir doğum günü "sahibi" olması olasılığı 363/365'tir. Genellersek, ilk (r1) kişiden farklı doğum günleri olması olasılığı (r'ıncı kişi için) (365r+1)/365'tir. Dolayısıyla, herhangi iki doğum gününün aynı olmaması olasılığı (364/365)x(363/ 365)x...x([365r+1]/365). O zaman, en azından iki kişinin aynı doğum gününe sahip olması olasılığı: 1{[364x...x(365r + 1)]/365("n}. r = 60 ise, olasılık 0,994. 23 kişi ile olasılık yüzde ellinin üstüne çıkıyor Hesap kitap başka oluyor canım! 24523