Katalog

BİLİM EĞİTİM Fizik öğretim ve eğitimine yeni yaklaşımlar Fen eğitiminin gelişme, eşitlik, hoşgörü, yaratıcılık, bağımsız düşünebilme, demokrasi gibi kavramları geliştirdiğine inanılır... Bugünkü fizik eğitimi bu amaçlara uygun mu? Prof. Dr. Dinçer Ülkü Hacettepe Ü. Fizik Böl. ğitimin ve özellikle fen eğitiminin, gelişme, eşitlik, hoşgörü, yaratıcılık, bağımsız düşünebilme, demokrasi gibi kavramları geliştirdiğine inanılır. Bugün uygulandığı şekliyle acaba fizik eğitimi bu amaçlara hizmet etmekte midir? Eğitim sözcüğü, bir toplumun bir kuşaktan diğerine devamını sağlamakta kullanılacak yolları tanımlar. Eğitim, gelecek nesillere bugünün bilgi, deneyim ve değer yargılarını aktarmayı amaçlar. Bu nedenle de eğitim bir anlamda muhafazakârdır. Diğer taraftan tarih boyunca eğitim sistemleri daima toplumun hiyerarşik yapısıyla sıkı sıkıya bağlantılı olmuştur ve toplumlarda güç dağılımını ve toplumsal kontrolün prensiplerini yansıtmıştır. Genelde eğitim sıstemı bir elek görevi yapar ve birbirini takip eden elemelarle geleceğin elit zümresini seçer. Bu işlevde önemli faktör, bugünün elit zümresi tarafından belirlenmiş olan kriterlere dayanan eleme prensipleridir. E şekilde yazılmıştır. Problem çözebilme yeteneğini arttırmak, fizik derslerinin başlıca amacı haline gelmiştir. Bu arada örneğin bir kuramı Irdelemek fazla ilgi görmemektedir. önemli olan, sınav soru ve problemlerine "doğru" cevabı vermeyi öğrenmektir. Eğer amaç bir sınavı başarmak ise bunlar etkin yöntemlerdir. Ancak bu tür bir yaklaşımın başka bir faydası olduğunu söyleyebilmek zordur. Birçok hoca, sınavın arzu edilmeyen bu etkilerinin, sınavın iyi hazırlanması yoluyla bertaraf edilebileceğine inanmaktadır. sı çok sık görülmeyen bir olaydır. Fizikteki en önemli iki devrim, 16'ncı yüzyılda Kcpernik devrimi ile bu yüzyılda oluşturulan relativite ve kuantum kuramlarıdır. Acaba yeni yaklaşımlarla devrimlerin oluşumu hızlandırılabilir mi? Bu konuda araşma yapmış çeşitli kurumlar şu öneride bulunmaktadır: • Eğitimde öğretmenöğrenci ortaklığı her düzeyde ve her zaman cesaretlendirilmelidir. Bu şekilde dogmatik yaklaşımlar azaltılabilir. • Eğitim metotları; yaratıcılığı, kritik değerlendirmeyı ve bireylerin bağımsızlığını geliştirir yönde olmalıdır. Bireylerin toplum içindeki rollerınin bilinci geliştirilmeli ve bir grup içinde çaiışma alışkanlıkları edinmeleri sağlanmalıdır. Bu toplantılarda temel bazı kavramların yerleşmediği ortaya çıkarsa, ders sorumlusu yardımcı olmaktadır. Bazı farklılıklarla çeşitli şekilde uygulanabilecek olan küçük grup teknikleri genelde monolog şeklindeki büyük grup derslerinin yerine kullanılmaktadır. Bu şekilde yapılmış uygulamaları değerlendiren raporlar, öğrenclerin sözkonusu yaklaşımdan memnun oldukları ve aktif katılım nedeniyle de daha iyi öğrendikleri yönündedir. Blreysel öğrenim sisteml: Keller planı diye de bilinen bireysel öğrenim sistemi, ünıversitelerde en çok kullanılan yeni öğretim ve öğrenim yaklaşımıdır. Bireylere yönelik bu yaklaşım şu temel unsurları içerir: 1) Kendi öğrenme hızını kendin belirle. Bu şekilde her öğrenci bir dersi kendi yetenek ve olanaklarına uygun bir hızla sürdürmektedir. 2) Yeni bir konuya geçmek için bir önceki konuya hâkim olunduğunun kanıtlanması gerekir. 3) Dersler ve demonstrasyonlar, motivasyon aracı olarak kullanılmaktadır. 4) Tudor oturumları ve tekrarlanan testler bu tekniğin ayrılmaz parçasıdır. Öğrenci konuya hâkim olduğuna kanaat getirince o konunun sınavına girme talebinde bulunur. Sınav, öğrenci önünde derhal değerlendirilerek yeni konuya geçip geçemeyeceğine karar verilir. Sınava kaç kez girilirse girilsin, öğrenciyı cezalandırma yoktur Görselişitsel Tudor yaklaşımı: Bu sıstem üç temel çaiışma faaliypti içerir; 1) Bağımsız öğrenme: Her hafta bağımsız öğrenme masaları içeren bir merkezde programlar hazırlanır. Her öğrenci o haftamn hedeflerine ulaşıncaya kadar kendi başına çalışır. 2) Genel toplantı sekslyonu: Haftalık dersler, filmler, demonstrasyon ve sınavlar büyük gruplar halınde yapılır. 3) Birleşlk test seksiyonu: Her hafta sekiz öğrenci ve bir ders sorumlusu küçük gruplar halinde toplanır. Bu toplantıda her öğrencinin o haftanın konusu ile ilgili kısa bir ders vermesi beklenır. Görselişitsel Tudor yaklaşımında başarıyı değerlendirme raporları da olumlu sonuçlar elde edildiğini göstermektedir. Büyük gruplara ders anlatma yönteminden uzaklaştıkça, doğal olarak öğretmenin de rolü değişmektedir. Bu yeni yöntemlerde öğretmen; hedefleri belirleyen, ders malzemesini tasarlayan ve hazırlayan, öğrencilere tek tek yardımcı olan, öğrencinin ilerlemesini takip eden ve sonunda da sistemi değerlendiren bir kişidir. Bu yeni yaklaşımların uygulanmasında karşılaşılan sorunlar yönetım, öğretim ve öğrenim sorunları olarak gruplanabilir. Bütçe: Alışılagelmış sistemlere kıyasla daha fazla kaynağa ihtiyaç vardır. Bu sısteme inanmış ve ona göre hazırlanmış akademik personel gerekir. Oers organizasyonu eğitimciye ekstra yük getirmektedir Yönetici, akademik personel ve öğrencilerde bu yeni yaklaşımlara çeşitli nedenlerle direniş gösterebilir. Bazı öğrenciler, bağımsız çaiışma alışkanlığını bir türlü öğrenemediklerinden, başarısızlık artabilir. O Bilim ve eğitime öncelik Günümüzde uluslar çok gelişmiş, gelişmiş ve gelişmekte olan uluslar diye sınıf landırılmaktadır. Gelişmiş ülkeler yükset. haya'. standardına sahiptirler. Endüstrileri, bilimsel ve eğitim kurumları çok üst düzeydedir. Bir ülkeyi geri kalmışlıktan kurtarmayı hedefleyen politikalarda bilim ve eğitime öncelik tanımak ilk adım olmalıdır. Fiziğin yeri Çağımızda bu eleme sürecinde, fizik önemli bir yerjutar. Geçmiş yüzyılların Avrupası'nda ternel önşart Latince idi. Bugün orta eğitimi bitirme sınavları ile üniversite giriş sınavları matematik, fizik gibi temel bilimlerde bir haylı öyrenim görmüşlüğü gerektirir. Bu bilgilere sahip olmayan bir kişinin üniversiteye girebilmesi, dolayısıyla da toplumun üst düzeyinde bir görev alabilmesi pek mümkün değildir. Orta eğitimde fizik, öğrenilmesi şart olan derslerden biridir. Genelde zor bir konu olduğu düşünüldüğü için de elit zümrenin seçiminde bir vasıta olarak kullanılır. Akla şu soru gelebilir: Bugün bu kadar önemli görünen fizik, acaba ileriki yüzyıllarda önemini yitirecek midir? Yani günümüzde Latince'nin başına gelen, ileride fiziğin de başına gelecek midir? Böyle bir tartışma muhakkak ki fizik lehine sonuçlanmak durumundadır. Zira bugünün ve geleceğin toplumları bilim ve teknolojiye o denli bağımlı hale gelmişlerdir ki, doğa bilimleri i; 5 ilgili bazı temel bilgiler edinmek kaçınılmazdır. Bu durumda şu soru akla gelmektedir: Orta eğitimde hangi düzeyde bir fizik bilgisi istenmelidir? Fizik öğreniminin her düzeyinde sonuç bir sınavla noktalanır. Sınav, öğrencınin temel hedefi haline gelmiştir. Ders kıtapları da bir sınava hazırlanmayı öğretecek 2014 Fizik eğitimi laboratuvar ve deneysiz olmaz. Genel olarak günümüzde fizik öğretimi şu şekilde yapılmaktadır: Hoca iyi bildiğı konuları seçmekte, ya kendisi bu konularda konuşmakta veya öğrencilerini bu konular üzerinde çalışmaya teşvik etmektedir. Yalnız ve yalnız lisansüstü düzeyde, yani en üst düzeylerde eğitim bir türlü öğrenciöğretmen ortaklığına dönüşebilmektedir. Sadece bu düzeyde şartlar elverdiği takdirde öğrenci, hocasından öğrenebildiği kadar hocası da öğrencisinden öğrenebilmektedir. Bunun dışında fizik öğretimi büyük ölçüde "normal bilim" diye adlandırablleceğimiz şekliyle öğretilmektedir. Yani halihazırda geçerli fizik kuramları çerçevesinde daha fazla veri elde etmek amaçlanmaktadır. Yeni devrimlerin oluşması ve eski çerçevelerin yerini yenllerinin alma Fizik öğretenler, gecen otuz yılda küçümsenemeyecek yenilikler getirmişlerdir. Bu yaklaşımlar genelde monolog şeklinde yapılan derslerden uzaklaşma eğilimindedirler. Sistemlerden birini veya diğerini seçmek veya bir kombinasyon oluşturmak, herhalde mevcut kaynak, şart ve hedeflere bağlı olacaktır. Küçük gruplar şeklinde öğrenim: Küçük grup teknikleri büyük gruplara ders anlatmak yerine, derslerin, öğrencilerin de aktif katılımıyla küçük gruplarla yapılmasını öngörmektedir. Gruplar 4 ile 8 öğrenci büyüklüğünde olabilir. Belirli konular, bir grubun her öğrencisi tarafından hazırlanmakta ve her grup kendi konusunu diğer gruplara aktarmaktadır Bir grupla ders sorumlusu arasındaki toplantılar, dersin genel kontrolünü sağlamaktadır.