Katalog

Bİ L İ M TEST KISA HABERLER 22 soru, astronomi bilginizi ölçüyor. Bilgin misiniz, yoksa 'ilgisiz mi? Veya şımdilik sadece idare mi ediyorsunuz? Hazırlayan: îsmail Murat LHanglsldoğru? Guneş enerjisl öncellkle hangl süreçle üretlllr? (a) fızyon (b) fuzyon (c) gravitasyonel kolaps (d) oksıdasyon 2. Yanlışıbulun Kuasar (a) son 25 yıl ıçınde keşfedılen astronomık nesnelerdır (b) Kuasıstellar objelerdır (c) NASA tarafından gelıştırılen bır uzay uydusudur (d) Aşırı 'kırmızıyakayma' gösteren uzay objelerıdır 3. Eskl devlrlerds felaket haberclsl olarak uğursuz kabul edllen blr gök clsmidir. Inglltere'de Norman istilasından bu gök clsml sorumlu tutulmuştu. Mark IVraln'ln doğum ve ölüm yılı (18351910) İle 1986 yılı bu gök cismiyle ilglll tarlhlerdlr. Doğruyu Isaretleyln. (a) Halley kometı (b) Andromeda galaksısı (c) Yengeç nebulası (d) Kuzey yıldızı 4. Günbatımında günesln rengl neden kırmızıdır? Doğruyu bulun. (a) Bu, psıkolojık bır algı yanılgısıdır Guneş ufuk çızgısıne yakınlaştığında havanın kararmasıyla bırhkte çevredekı renkler koyulaştığından Guneş kırmızı görunur (b) Günbatımında Guneş ışınları atmosfere daha eğık duştuklerınden atmosfer mavı ışığı dağıtır ve Guneş kırmızı görunum alır (c) Yeryuzunden yukselen su buharı ve karbondıoksıt tabakasının fıltre etkısı nedenıyte guneş kırmızı renk alır (d) Izleyıcının bulunduğu noktaya gore Guneş ondan uzaklaştığından Guneş ışığı şıddetı azalır ve kırmızılaşır 5. Asağıdakllerden hanglsl astronoml veya uzayla İlglll değlldlr? (a) UHURU (b) Cygnus x1 (c) NOVOSTl (d) Hercules x1 6. Doğruyu bulun. Kara delıkler (a) Kesın olarak gözlenmiştır (b) Hıçbır şekılde saptanamaz (c) Işığın kaçamadığı 'izay objelendır (d) Guneş spektrumundakı boşluklardır 7. Evrende en bol bulunan madde hanglsldir? (a) Oksi|en (b) Su (c) Azot (d) Hıdro|en 8. Kltle ve ener|lnln eşdeğerllğinl anlatan ünlü E=mc* denklemlnl de Içeren Elnsteln'ın özel rölatlvlte kuramı, sayısız deneyle doğrulanmıştır. Elnsteln'ın genel rölatlvite kuramını test eden az sayıdakl deneyden blri aşağıdakilerden hanglsldir? (a) Uzak bır yıldızdan gelırken Güneş: ın yakınından geçen ışık ışınlarının bukülmesı (b) Gezegenlerın yörunge çaplarının zamanla kuçulmesı (c) Işığın uzayda duz bır doğruyu ızlemesı (d) Işık hızının, ışık kaynağının gözlerr.cıye yakınlaşması veya uzaklaşmasıyla değışmesı Astronomi ile aranız nasıl? nerek gezegenleri oluşturduğunu varsayan kozmolojlk düşünce klm (ler) tarafından ortaya atılmıştır? (a) Eskı Yunan duşunurleri (b) Kant ve Laplace (c) George Gamow (d) Fred Hoyle 14. Tıpkı blzlm Samanyolumuz gibl dev blr yıldız adasıdır. Blzden 700 bln ışık yılı uzaklıkta olan ve Samanyoluna en yakın yıldız adasıdır. Doğruyu bulun. (a) Yengeç nebulası (b) Kuçük Magellan bulutu (c) LeoSıstem II (d) Andromeda galaksısı 15. Dünyanın yaşını biliyor musunuz? (a) 10 milyar yıl (b) 600 mılyon yıl (c) 1 milyar yıl (d) 4 milyar yıl 16. Güneş'ln ortalama yüzey sıcaklığı kaç derecedir? (a) 500 bın °C (b) 5 mılyon °C (c) 5500 °C (d) 1500 °C 17. Ay'ın Dünya'ya uzaklığı yaklasık olarak kaç kllometredlr? (a) 150 bın km (b) 380 bın km (c) 70 bın km (d) 520 bın km 18. Süpernova nedlr? (a) Yıldızların "ölum halinde" meydana gelen patlamadır (b) Galaksılerdekı dev enerjı odaklarıdır (c) Yenı oluşan yıldızlardır (d) Yenı gozlenen astronomık objelerdır 19. Gezegenlerin devinimlerini blrblrlerlyle olan Ilişklleri açısından Inceleyen, bulgularını uç yasa halinde toplayan ve çalışmalarını 'Evrenln Uyumu' adlı kltabında açıklayan gokbillmci hanglsldir? (a) Kopernık (b) Galıle (c) Kepler (d) Batlamyus 20. 1979da Jupiter'ln aylarıyla İlglll bilgiler sağlayan uzay aracı hanglsldir? (a) Venera (b) Voyager 2 (c) MIR (d) Vıkıng 21. Gamow modellne göre evrenln başlangıcından (sıfır yılından) 1 mllyon yıl sonra sıcaklığı 3.000 °C olarak bulunur. 1965 yılında Penzias ve VVIIson adlı arastırmacılar hangi yönde gözlenirse gözlensln değlşmeyen ve bütün evreni dolduran soğuk bir ısıma keşfettiler. Eski zamanların sıcak evreninin "foslll" olan bu evrensel sıcaklık kaç derecedir? (a) 273 °C (mutlak sıfır) (b) 270 °C (3K) (c) 0° C (d) 500 °C 22. Yetmlslerln ortasında Dünyamtzdan yaklasık 200 mllyon mll uzaklıktakl Mars'a yollanan Vlklng uzay sondasının uçuşu dünyadan kontrol edilmekteydl. Ancak aracın Mars'a Inlş yapmasından önceki yanm saatllk sürede araç Dünya'daki uzay üssünün kontrolünden çıktı. Neden? (a) Inış yerı Mars'ın Dünya'yı görmeyen tarafındaydı (b) Araç, Mars'ın radyo sınyalerını emen atmosferını geçmıştı (c) Sınyallerın Vıkıng'ten Dünya'ya ve buradan tekrar Vıkıng'e gıtme süresı ınış suresınden uzundu (d) Kontrol aygıtları arızalanmıstı Âdet sancılarına karşı ilacın etkısi yok M 9. Radyoastronomi neyle uğraşır? (Doğruyu bulun) (a) Uzay araçlarının gezegenlere yönlendırılmesınde radyo dalgalarının kullanımı (b) Astronomık objelerden gelen radyo dalgalarının ıncelenmesı (c) Gezegenlerdekı radyoaktıf maddelerın spektrumlarının araştırılması (d) Uzak yıkjızlara göndenlen radyo dalgalarının yansımalarının araştırılması 10. Evrenln Hubble yasasına göre genlşledlğl düşünülmektedlr. Söz konusu yasayı öneren astronom Edwln Hubble'a göre, evrenin herhangl noktasındakl gözlemclden bir galaksinin uzaklasma hızı "v" İle, galaksinin gözlemclden uzaklığı "d" arasında v= Hd bağıntısı vardır. Burada "H" Hubble sabiti olup 1/13 milyar yıldır. Hubble yasasmın çok kaba bır yorumu, galaksilerin evrenln baslangıcında tek blr noktada toplandığı ve başlangıçtan günümüze bir galakslnin bu zamana kadar geçen "T" yılda katettlği mesafenln d= vT olduğudur. Bu formüle göre T değerl, yani evrenin yaşı yaklastk olarak kaç yıldır? (a) 190 mılyon yıl (b) 1,3 milyar yıl (c) 13 milyar yıl (d) 13 mılyon yıl 11. Kırmızıya kayma olayı nedlr? (a) Günbatımında Guneş ışıklarının kırmızı renk almasıdır (b) Evrenin genleşmesı nedenıyle galaksilerin hızla uzaklaşması sonucunda elektromanyetık tıtreşımlerdekı frekans değışimıdır (c) Yaşlanan yıldızların enerjılerınin tükenmesıyle kırmızı renk almalarıdır (d) Yaşlı yıldızların spektrumun kırmızı ucunda yer almalarıdır 12. "Steadystate" (sablt durum) n«yl anlatır? (a) Yıldızların bıleşımının sabıt olduğunu dile getırır (b) Işık hızının değışmezlığını anlatır (c) Evrenin ortalama madde yoğuntuğunun sureklı aynı kaldığı bır evren modelıdır (d) Güneş sıstemınde gezegenler arasındakı sabıt ıhşkılerdır 13. Blr gaz bulutu şekllnde dönen Güneş'ten merkezkaç kuvvetl nedeniyle aynlan bölümlerin onun çevresinde do ılyonlarca kadının şikâyetçi olduğu Adet öncesl sancılar ıçın kullanılan pro|esteron içeren llaçların etklslz olduğu ortaya çıktı Phıladelphıa'dakı Pennsylvanıa Unıversıtesı Hastanesı'nde bır gruparaştırmacı tarafından yapılançalışmanınsonuçları.kadınların âdet oncesı sancılar ıçın kullandıkları projesteronlu ılaçların hlçbirtedavledici etkisl olmadığını ortaya koydu Yaklasık 8 yıldır âdet sancıları çeken 168 kadın uzerınde yapılan araştırmada arastırmacılar, derneklere, 4 ayı aşkın bır sure projesteron fıtıllerı ile hıçbırözellığı olmayan fıtıller uyguladıklarını, bu surede, âdet sancılarında önemlı hıçbır lyıleşmenın olmadığını gözlemledıklerını belırterek, bu ılaçların yaygın kullanımına karşılık, araştırma sonuçlarının, bu ılaçların hıçbır tıbbı etkısı olmadığını ortaya koyduğunu açıkladılar Arastırmacılar, ayrıca, ABD'de yaklasık 7 mılyon kadının âdet öncesı sancılardan şıkâyetçı olduğunu da bıldırdıler Öte yandan, araştırmayı yöneten Ellen Freeman, Reuter muhabırıne, geçen yıllarda ağızdan alman ılaçların kullanıma gırmesıne rağmen, steroıt projesteron ıçeren ve vajınaya uygulanarak kullanılan fıtıllerın, âdet öncesı sancıları ıçın en yaygın yöntem olduğunu belırterek, âdet öncesı sancıların pekçok kadının sorunu olduğunu ve dığer ılaçlar uzerınde yapılan çalışmalarla ılgılı olumlu bır mesaj vermeyı umduklarını bıldır dı n Salyangozlarda bellek molekülü Çözümler 18. sayfada merıkan'' National Instltute of Health"de görevlı nörobıyologlar denız salyangozlarından, muhtemelenbuhayvanlarınöğrenmedavranışlarını belırleyıp bır proteın elde ettıler Burada soz konusu olan, cp20 dıye tanımlanan bır Gproteını GProteınlerı bellı sınyaller sonucu hucrede reaksıyonlar yaratma konusunda uzmanlaşmışlar Bılım adamları'' Hermıssenda" turunden olan denızsalyangozlarına ışık ve donme hareketlerıyle ılgılı bellı bır davranış "ögretmışlerdı" Böylece çevre etkılerınden kay naklanan doğal reaksıyon değışıklığe uğratılmıştı Sonra göz ve sınır uçları proteınlerınde bellı sapmalar olup olmadığı araştırıldı Nörobıyologlar dört proteınde değışıklık saptadı Hepsı fosfor proteınlerınden oluşan bu maddeler, "eğıtımden" sonra değışık bır ışık absorbsıyonuna sahıptı Muhtemelen bu durumda daha çok fosfor grubu taşıyorlar özellıkledecp20dıkkatçekıcıydı Salyangozun tecrıt edılmış ışık rezeptor hucrelerıne bır mıkro ığnesı ıleenjekte edıldığlnde, kalıum lyonlarının akımını karakterıstık bır şekılde değıştırdı ("Scıence", C 247, s 1479) Aynı değışıklıkler "davranış antrenmanı"ndan sonra da ortaya çıkıyordu Bu nedenle bu proteının, öğrenım sureçlerıne doğrudan bır katılım olduğu sonucuna varıldı (s.n.) A 15