Katalog

'nonrapid eye movement sleep' (ya da NREM uykusu; Türkçesi hızlı olmayan göz hareketli uyku) adıyla biliniyor. Beşinci aşama ise 'rapid eye movement" (REMsleep; hızlı göz hareketli uyku). NREM uykusu sırasında beyin dalgaları yavaşlayarak düzenli bir durum alıyor. Uyuyan kişi sakin bir görünümde yavaş ve düzenli nefes alıp veriyor. NREM uykusunun 1, 2, 3, 4 rakamlarıyla gösterilen aşamaları var. Uykunun en derin aşaması olan 4."evrede eiektriksel aktivite en düşük durumunda. NREM uykusu, daha hafif bir uyku. REM uykusundan ayırıcı özelliği, kapalı göz kapakları altında göz yuvarlannın aralıklı olarak hareketi; bu nedenle 'rapid eye movement' (hıziı göz hareketi) terimi kullanılıyor. REM uykusunun başlangıcında horlama kesilir, solunum düzensizleşir, beyin kan akımı ve beyin sıcaklığı artar. Aynı evrede vücut hareketleri de artar. Beyinin REM aşamasındaki eiektriksel etkinliği, NREM uykusunun 1. aşamasına benzerlik gösterir. Uyuyan kişi söz konusu 5 aşamayı uyku sırasında çevrimler halinde tekrarlar. Her çevrim yaklaşık 90 dakika sürer. Uykuya daldıktan sonra sağlıklı erişkin kişi 1. ajamadan başlayarak 2,3 ve 4. aşamalara ulaşır, sonra bu sıra tersten yinelenerek 1. aşamaya dönülür. Ikinci çevrimin 1. aşamasından sonra çevrim 5 ile 15 dakikalık bir REM uykusu ile tamamlanır. Bu sıra, uyku boyunca dört beş defa yinelenir. Her çevrimde REM uykusunun süresi artarken, NREM süresi (özellikle 3 ve 4. aşamalar) giderek kısalır. Ortalama 8 saat uyuyan bir insan bunun 2 saatini REM uykusu ile geriye kalan bölümü ise NREM uykusuyla geçirir. Kalbln atış hızı ııı ıı ı I I I II I I I I III I I I 11 l.i li 1 1 nuşma güçlüğü, yoğunlaşma ve bellek bozuklukları sayılabılir. Bu belirtiler birkaç gecelik normal uyku sonrasında düzelmekte. Ancak yakın tıbbı gözlem olmaksızın "uyku maratonlarında" rekor kıranların bu sürede gerçekten uyumadıklarını söylemek güç. Birçok kişi gözleri açıkken kısa şekerİemeler yapabilir. Uyku laboratuvarlarında gönüllü olarak üç dört gün uykusuz tutulan deneklerde başlıca sorunun yoğunlaşma gücü olduğu biliniyor. Bu kişilere uygulanan üretim hattı kontrolü ve araç kuilanma ile eşdeğer uzun süre dikkat gerektiren işlerde uykusuzlukla hatp yapıldığı ortaya çıkmış. tnsomnia adı verilen uykusuzluk hastalığından yakınan kişilerde ise sorun gerçekten mevcut. Uyuma güçlüğü çeken insomniakların gözlenmesinde bu kişilerin sadece yarısında uykuya dalmanın 30 dakikadan tazla geciktiği görülmüş. Stanford Üniversitesi'naen bilim adamları tarafından gerçekleştirilen bu çalışmaya göre insomnia hastaları gece tek başlarına kaldıklarından subjektif olarak zaman akışı yavaşladığınd"^ daha uzun süre uyumadıklarını sanıyorlar. Hareket Vücut kimyası uyku maddeleri Bazı uyku sorunlarımn vücutta "uyku maddelerinin" üretilmesi veya üretilmemesine bağlı olduğu söylenebilir. Son çaLşmalar bu tür maddelerin uykunun temel nedeni olmaktan çok uykuyu düzenlediklerini göstermekte. Harvard Medical School'dan bilim adamları 1980'lerin başında insan idranndan S faktörü adı verilen bir madde izole ettiler. Üç bin litre idrardan sadece 7 milyonda bir gram miktarında izole edilen S faktörü 500 dozdu. Yani elde edilen faktörün 1 dozu bir tavşana verildiğinde tavşan 6 saatlik derin bir NREM uykusuna dalıyordu. Bu, normalden çok daha uzun bir uykuydu. Şimdi müramil peptit adıyla bi Uykunun aşamalan "i ise REM uykusudur. Buna karşın guinea domuzunda REM süresi çok kısadır. Bazı araştırmacılar REM uykusunun insan beyninin doğumdan önce ve sonra olgunlaşması için temel nitelikte olduğunu ve bunun niçin bebeklerin çok uyuduğunu açıkladığı görüşünü savunmaktalar. Yeni doğan guinea domuzunun REM uykusunun kısalığı bu varsayımı destekler, çünkü guinea domuzu, yardıma muhtaç kedi veya köpek yavrusu ile karşılaştırıldığında doğumda daha "olgun" bir canhdır. 2 3 4 Uyku saati T r7 Şaşııtıcı benzerlik NREM ve REM uykularının bu düzeni ve özellikle 90 dakikalık çevrimler, insanlar arasında şaşırtıcı bir benzerlik gösterir. Bu düzenden sapmalar, uyku sorunları konusunda uyku uzmanlarına ipuçları vermektedir. Örneğin narkolepsi adı verilen denetlenemeyen uyku durumunda kişiler neyle ilgilenirse ilgilensin aniden çöken bir uykuyla kendilerinden geçerler. Narkoleptik kişilerin beyin etkinliği kaydedildiğinde bu kişilerde gece uykunun NREMyerine REM uykusuyla başladığı ortaya çıkmıştır. Memeli canlılann yavruları normal erişkinlere göre önemli ölçüde daha fazla REM uykusu uyurlar. Her gün 16 saat uyuyan yeni doğan bir bebek bunun en az yarısını REM uykusunda geçirir. Prematüre (erken) doğan bebeklerde REM süresi daha uzundur (yüzde 75). Yeni doğan bir kedi, köpek veya fare yavrusunun uyku süresinin tamamı Dosya 5 Ağustos 1990 Ne kadar uyku gerekli? Beşikten mezara Yeni doğan bebeklerin günün 24 saatinin 16 saatini uykuyla geçirdikleri biliniyor. Ancaik uyku gereksinimi daha az olabilir. Sekiz saatten daha uzun süre uyanık kalan bebekleri de kapsayan ve bebeklerin zihinsel gelişimine ilişkin ayrıntılı bir çahşma sonucunda araştırmacılar bebeklerin istedikleri kadar uzun süre uyuyabildiklerini ve 24 saatlik uyku miktannın bebeklerin ilerideki gelişmeleriyle ilgisi olmadığı sonucuna varmışlar. Aynı çalışma ekibi 16 yaşındaki bir öğrencinin her gece 1011 saat uyku gereksinimi olduğunu, daha büyük kolej öğrencilerinin ise ortalama 8 saat uykuya gereksinim duyduklarını bulmuş. Büyük öğrenciler uyku düzenlerini ertesi gün yapacakları işlere göre ayarlayabiliyormuş. Yaşla birlikte uyku gereksinimi azalır. Kırkbcs60 yaş arasından ortalama gereksinim yaklaşık 7 saattir. Daha yaslılarda uyku 7 saatin altına iner. Elli yaşından sonra NREM uykusunun 4. aşaması kaybolur. insan ne kadar süre uykusuz kalabilir? 'Guiness Rekoriar Kitabı'na geçmek isteyenler veya başka nedenlerle uykusuz kalma maratonunu göze alanlar arasında bugünkü rekor Kaliforniyalı Robert McDonald'a ait. McDonald 1988'de 18 gün 21 saat ve 40 dakika ile uykusuzluk rekorunu elinde tutuyor. Uykusuzluk rekoru kırma denemelerinde görülen yan etkiler arasında paranoya, halusinasyonlar, huzursuzluk, görme bulanıklığı, ko Uyuma güçlüğünde pratik öneriler • Günlük fiziksel etkinliğinizi asamalı olarak arttınn. • Uykudan birkaç saat önce hafif egzersizler yapın. • Her gece aynı saatlerde yatmaya çalışın. • Yatağa girmeden TV izleyin veya kitap okuyun. • Çek defterinizi kontrol etmek gibi sıkıntı verebilecek işlerden kaçının. | • Yatağa uykunuz gelince girin. • Yatmadan birkaç saat önce çay, kahve, kola gibi uyarıcı içeceklerden kaçının. • Her gece bir bardak ıhk süt içmeyi deneyin. • Doktöra danışmadan gelişigüzel uyku ilacı kullanmayın.