Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R Bakterilerle altın üretimi F Mars'ın manyetik alanı ve su S ovyet uzay uydusu Phobos2, 12 temmuz 1989'da Mars yüzeyinin bir bölümünü görüntüledi. Yüzeydeki yapıların bir bölümü, büyük olasılıkla eski dönemlerden kalma kurumuş nehir yataklarına aitti. Dünyamız su yönünden komşuları Mars ve Venüs ile kıyaslanmayacak kadar zengin. Bilimadamlan dünyanın komşu gezegenlerinde suyun bulunmayışını Venüs ve Mars'ın manyetik alanlarının zayıflığına bağlıyorlar. Mars'ın güçlü bir manyetik alanı olsaydı belki oksijenini günümüzde ransız bilim adamları bakterileri altın üretiminde kullanmak niyetinde. "Bureau des Recherches" kurumundan araştırmacılar, yüz kilogram altın filizi içeren bir kaya parçası üzerinde çoğaltılan Thiobaclllus thioxidans ve Thiobacillus ferroxidans türü bakterıler sayesinde, 3 gram saf altın elde etmeyi başarmışlar. Şimdi iseyirmi metreküp hacimli bıyoreaktörde günde 10 ton altın cevheri işleme kapasitesine sahip bir proje üzerinde çalışılıyor. Bakterıler yardımıyla saf attın elde edilme yöntemi, halen kullanılan diğer yöntemlere göre daha ucuz, verlmll ve çevredostu. Söz konusu yöntemi ticari alanda uygulamakisteyenkuruluşiseGüneyAmerika'nın en büyük maden şirketi olan Gencor'daki Falrvievv Mine madeni. Petrolcülük şirketi Total ve bir Alman biyoteknoloji enstitüsü, altın bakterisı yönteminın geliştirilmesi üzerinde çalışmalannı sürdürüyor. 1ten: Saatte 5133 km ir Fransız sürat treni 17 mayıs günü yine kendısine ait olan hız rekorunu kırdı: Saatte 513.3 km. Hız denemesini organize eden kuruluş Fransız Ulusal Demiryolu Şirketi "Societe Nationale deschminsdefer". 513.3 km rekoru, Avrupa, Kuzey Amerika, KoreveAvustralya'dahızlıtrenihalelerini kapmak isteyen F.Alman ve Japonları telaşa düşürınüş olsa gerek. Ne kadar süreceği belliolmasadaşimdilikliderliği Fransız meslektaşlanna kaptırmışdurumdalar. Ray sısteminin clickclick gürültüsünü ortadan kaldıracak şekilde inşaedilen demiryollarında normal bir tren saatte 300 km hız yapabiliyor. Yüksek hız yapan manyetik trenlerde yolcuların ne hissedeceği merak uyandıran bir soru. Hız meraklılarının hoşuna gideceği kesin. Ancak şii ndilik hız denemeleri yolcusuz olarak gerçekleştiriliyor. (yö) oluşumundan sonra 100 milyon yıldan kısa bir sürede yitirmeyecekti. Gezegenlerin manyetik alanları, iyonosferleri ve güneşin manyetik rüzgârları arasındaki karmaşık karşılıklı etkileşim gezegen atmosferlerinin gaz bileşimini belirliyor. Manyetik alanın güçlü olması sayesinde gezegeni saran iyinosferdeki iyonların manyetik rüzgârlar tarafından "süpürülmesi" önleniyor. Gezegenin büyüklüğü, dönme hızı, ve dış kabuğunun içinde dönen bir sıvı kütlenin varlığı manyetik alanın büyüklüğünü belirlemekte. Bilim Tarihi Kurumu B Kimin burnu güçlü? aşparmağınızı sağ burun deliğinize götürün ve derin bir nefes alın. Şimdi aynı şeyi parmağınızı sol burun deliğinize götürerekyapın. Birindendahakolay nefes aldığınız fark ettiniz mi? Bu yeni bir şey değil: Bilim adamları yaklaşık her iki buçuk saatte bir, solunum devrinin değiştiğini ve bu süre içinde bir deliğin diğerinden daha baskın olduğunu yıllardır biliyor. Ancak Montana State Üniversitesi'nden bir grup bilim adamı baskın deliğin, bizimsözselve uzaysal düşünmeperformansımızı etkilediğini söylüyor. Pslkolog Richard Block ve üç çalışma arkadaşı, kadın ve erkeklerden oluşan 60 kişilik birgruptan, sözsel ve uzaysal performansın ölçüldüğü iki deneye katılmalarını istedi. İlk deneyde her iki burun deliği de açık, ikincisininde sağ yadasol burun deliklerinden biri beş dakika için tıkalı idi. Tahmin edildiği gibi burun delikleri açık olan erkekler uzaysal tasarım becerilerde kadın B lardan; kadınlar da sözel becerilerde erkeklerden daha başarılı oldular. Ancak, yalnızca sağ deliğinden nefes alan erkekler, uzaysal becerilerde çokaz bir farkla kadınlara üstünlük sağladı Kadın gönüllülerle yapılan deneylerden elde edilensonuçlartamamenfarklıydı: Sol deliklerini kullandıklarında uzaysal becerilerde erkeklerden % 33 oran ı nda ve sağ burun deliklerini kullandıklarında sözsel ödevlerde biraz daha fazla başarılı oldukları gözlendi. Block, elindekinin karmaşık Lır bulmaca olduğunun farkında. Baskın delik erkeklerde beynin aynı taraftayer alan yarımküresini harekete geçirirken performansın da artmasına neden oluyor; kadınlarda ise baskın delik aski tarafta yer alan yarımküreyi aktive ediyor. Block, erkek ve kadınlarda beyin yapısının farklı oluşunun bir ipucu olabileceği görüşünde. Ancak sorunu bütünsel anlamda bir çözüme oluşturmak için "Olfaktori (koku duyusuna ait) sistemi hakkında tatmin edici bir açıklamaya gerek duyduklarını da" kabul ediyor. Biyolog Avery Gllbert, solunum devri değiştiğinde özel bir şeylerın olduğundan emin, ancak nelerin olup bittığini tam olarak bilmiyor. "Sanırım.üzerınegidilebilecekiyı birbaşlık'diyorGilbert.Block'unçalışmasıiçin. "Diğerleri dahaönce hava akımı ve beynin işlevlerini araştırıp ikisi arasmda bir bağ kurmaya çalışmışlardı." (ö.u Omnl) BİLİM GÜNDEMİ BHIm Tarihi Kurumu Başkanlığına kurucu başI kan Prof. Dr. Ekmeleddın İhsanoğlu getihldi. | ürkiye'de Bilim tarihi konusunda kurulmuş ilk dernek olan Bilim Tarihi Kurumu'nunilkgenelkurultoplantısında, kurucu başkan Prof. Dr. Ekmeleddin ihsanoğlu, Bilim Tarihi Kurumu Başkanlığınagetirildi. ihsanoğlu, toplantıda yaptığı konuşmada, "Bizim esas hedefimiz bilim tarihi çalışmaları ve özellıkle şimdiye kadar fazla ilgi görmeyen Türk bilim tarihi hakkında çalışmalar yapmak ve Ortaçağ islam medeniyetiıçerisindeTürklerinkatkısınıortaya koymak ve ayrıca bugünkü bilim ve teknoloji politikamızı yakından ilgilendiren yenileşme çağında Batı bilimi ile olan ilişkinin, daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır" dedi. İstanbul Üniversitesı Edebiyat Fakültesi Bilim Tarihi Bölümü, AnkaraÜniversitesiDil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Bilim Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyeteri ve tıp, fizik, kimya, astronomi, eczacılık tarihi konularındadeğerli çalışmaları bulunan bilim adamlarından oluşan Bilim Tarihi Kurumu, nisan 1991'de ilk sempozyumunu düzenleyecek.D T • Türklye'de Biyoloji Eğttlmi ve Sorunl«n Kongr*si Biyoloji Derneği İstanbul Marmara Üni. Eğ. Fak. Biyo. Böl. ODTÜ Biyoiojı Böl. Trakya Üni. Biyo. Böl. Yer: İ8t. Uni Fen Fak. Biyo. Böl. Veznociler. Başkan Prof. Metin Bara 2223 haziran 9 30 • Ortotopik kalp nakli Mod. Yrd. Doç. Enver Dayıoğlu Konuşmacılar: Dr. Münacettin Cevız, Dr. Hakan Mınbay İst. Tıp. Fak. Göfiüs Kalp Damar Cerrahisi Seminer Salonu, 11 haziran 15.3017 00. • Kronlk obstrüktif tanı ve tedavisi Doç. Nejat Güney, Uzm Dr. Işık Akgün, Dr. Şamıl Cabbar. Cerrahpaşa Tıp Ortopedi ve Travmatolojı Seminer Salonu 20 haziran 13.3014.30 • Blyoloii felaefesi Prof. Teoman Duralı DETAM Kütüphanesi (Çapa) 20 haziran 15.30 • Otizmde tedavi yaklaşımlart ve müzlkle tedavinin uygulanışı Prof. Kayıhan Aydoğmuş, Doç. Işık Görker, Uzm. Pedagog Umran Korkmazlar istanbul Tıp Çocuk Psikiyatri Kitaplığı 21 haziran, 14.00. • Dil ve yazın alışverişi. Düzenleyen: Sosyal Bilimler Ens. Avrupa Top. Böl. ve Alman Kültür Merkezi, İÜ Merkez Bina Mavı Salon (Beyazıt) 2122 haziran 10.0012.00 14.0016.00