Katalog

TEKNOLOJİ Irak topunun sırrı ne? Derleyen: İsmail Murat "Cehennem Topu"nun geçmişi... Uzaya uydu bile f ırlatabilen top çok ekonomik... B ir süre önce, İngıltere'den Irak'a gıtmek üzere yola çıkan (ancak Yunanıstan ve Turkıye gumruklerınde takılan) boru parçalarının ne ışe yarayacağı çeşıtlı spekulasyonlara konu oldu Ingıltere Savunma Bakanlığı yetkılılerıne göre Irak bu boru parçalarını monte ederek dev bır "cehennem topu" yapacaktı Dev topun. namlu uzunluğu, ele geçirılen borulara bakılırsa 40 metreydı Uzmanlara göre Irak'ın peşınde olduğu dev topla 1500 kılometre uzaklığa atom başlıklı mermiler, zehirli gaz mermilerl ve uzaya uydular fırlatılabılırdı Üstelık uzay roketlerının tersıne, uydunun topla atılması çok daha ucuza gelıyordu. Yenı topla İran ve İsraıl toprakları tumuyle Irak'ın atış menzılıne gırıyordu. Dev topların tarihi Dev topların geçmışı, yuzyılın başında Alman ordusunun Parıs kentinı dövmek ıçın tasarladığı dev "VVİIhelm topu"na kadar uzanıyor. Wılhelm topu 30 Hazıran 1918'de 106 kilogram ağırlığında bır mermiyı 34 metre uzunluğundakı namlusundan 126 kılometre mesafeye fırlatmıştı. Normal bır topla erişilmesl asla mümkün olmayan bu olağanustu atış menzıli, Almanların sılah muhendıslığındekı ustalığı, nıtelıkh cephane ve balıstık yasalarına uyulmasıyla sağlanmıştı Bırıncı Dunya Savaşı'nın sonuna doğru unlü sılah yapımcısı Krupp, 170 kılometre menzıllı dev topların yapımını planlıyordu. Dev top sevdası sonrakı yıllarda Hitler'ın emrıyle gerçekleşen "Dora" topunun yapımıyla surdu. Demıryolu uzerinde taşınan Dora topu, 1350 ton ağırlığındaydı. 196O'lı yıllarda Barbados'ta Amenkalılar uzun namlulu topla 200 km. yüksekliğe araştırma uyduları fırlatmıştı ilim dünyasından haberleri, araştırmalan, geliştneleri, tartışmaları sizlere iletmenin yanı sıra, Cumhuriyet Bilim Teknik uzun süredir de bir başvuru kaynağı oldu. Üniversitelerimizden araştırmacılarırmz, söz gelimi, "Tahıl üretiminde silikonun önemi" veya "sebze meyve uretimini üç misli arttıran maddeler" gibi yazılar hakkında daha fazla bilgilenmek ister ve kaynak sorarken, özellikle ortaokullu, liseli, meslek lişeli gençler, guncel bilim konulannda seçtikleri dönem ödevlerini hazırlamak için dergimizi başvuru kaynağı olarak kullanıyorlar. Örneğin meslek liseli gençleri "soğuk füzyon", "Atomun barışçıl amaçlarla kullanılması" gibi konularda hazırlayacakları ödevleri için büromuzda harıl harıl Bilim Teknik ciltlerini kanştırırken seyretmek, onlara yardımcı olmak, doğrusu bizler için keyif verici bir olay. Bu gençler başka kaynaklarda "soğuk füzyonu" bulamazlar, çünkü dergimiz ülkemizde bu konuda 10'dan fazla guncel yazı ve yorum yayımlayan, gelişmeleri baştan sona izleyen tek yayın oldu... Soğuk füzyonun yanı sıra "süper iletkenlik", "gitneş enerjisi", 'stress' gibi konular da öğrencilerin gündeminden eksik olmadı. Dergimiz, bugünku niteliğiyle, okulların kutuphanelerinde yerini atmatt, öğrencilerin araştırmalanna, incelemelehne, okumalanna sunulmalıdır. Cumhuriyet Bilim Teknik, bilimin hemen her alanından, üç yılı aşkın bir süredir yayımladığı haber ve araştırmalarıyla, ozgün, telif, derleme ve çeviri yazılarıyla bugün zengin bir bilgi kaynağı oluşturmuştur. Tek haftalık bilim haberleri dergisi niteliğiyle de Türkiye 'nin btlım yaşamında giderek vazgeçilmez bir yeri olmaya baslamıştır. • • • Gelecek cumartesiye kadar, mutlu bir hafta dileriz... B HAFTANIN GÜNDEMİ O K U R D A N BİZE tık stabıliteyı bozması önlenmış oluyor Uydutoplarının bır özelliğı de mermının namlu ıçınde dönmeden fırlatılmasının sağlanmasıyla uydularda bulunan hassas elektronık aygrtlar bozulmuyor Dev toplara gerı donuşte ekonomik kaygılar önem taşıyor, çunku dev topla uydu fırlatılması, taşıyıcı roketle fırlatmaya göre çok daha ucuz Roketlerın ateşlenmesı sırasında bırçok aracın tumuyle hasar gormesıne karşın, dev toplar ıstenıldığı kadar ateşlenebılıyor. Gunumuzde dev top çalışmaları sivil ve askerı alanlarda sürduruluyor, ancak bu ıkı alanın arasında kesın bır ayrım çızgısı yok Çahşmalar sonucunda İkıncı Dunya Savaşı yıllarında sanıyede 2.000 metre ıvmeye sahıp topların ıvmesı bugun sanıyede 11.200 metreye ulaşıyor Bu ıvmeye erışmede top namlularının gövdesını saran elektromanyetik bobinlerden yararlanılıyor Bu nedenle artık top sozcuğu yerıne "elektromanyetik hızlandırıcı" terımını kullanmak daha doğru olacak Namlunun çevresındekı bobınlere bılgısayar kontrolüyle atışla eşgudümlu olarak mılyonlarca amper şıddetınde elektrık akımı verılıyor Namluda oluşan elektromanyetik alan yardımıyla mermı, başlangıçta saniyede 4500 metre hıza erışıyor Kuramsal olarak bu teknıkle ışık hızına yakın hızlara erışmek mümkün. Niçin kurgubilim? 14 Nısan 1990 tarihlı saymızda yayımlanan, sayın A.C. Ğem Say ımzalı eleştirı için yanıfım: 1 . Sayın Say'ın, özellikle pirimiz Arhur Clarke'ı çağrıştıran ön adlarının derin etkisiyle, yazımın "içeriğine" ilişkin övgüler için teşekkür ederim. 2. "Kelime hatalan" deyimlemesi ağır bir suçlamadır. Cüzel Türkçemizi genelde doğru ve etkılı kullandığım yargtsı salt bendenizin hüsnü kuruntusu değil. Sonuçto iki "hafa" anılmakfadır. Şöyle ki: 3 . Heisenberg'i Törkçe'de okumamış olduğumu içfenlikle kabul ediyor, bunaan böyle kendi çevirim olan "BılınmezlİK ilkesı" yerine, "Belirsizlik ılkesi" deyimini benimseyeceğimi burada dile aetıriyorum. 4 . "Kurgubilim" teriminin "dupedüz yanlış" olduğu savına gelınce, bu konuyu Cep Kıtapları'nda önümüzdekı baftalarda yayımlanacak olan Geleceğin Dünyası başlıklı çeviri kitabımın önsözünde ayrıntılanyla iaıiıştım. Özetle, "Bilimkurgu terimine ilişkin olarak, sayın Orhan Duru'nun "isimbabalığını" kabul ettiğimi, 2000 fılına değin bir gelişme Araştırma uydular Altmışlı yıllara gelındığınde AmerikanKanada ortak yapımı, uzun menzillı top yapım programı çerçevesınde yapılan denemelerde, 200 kilometre yüksekliğe araştırma uyduları fırlatıldı Dev topların namlusu, ıç ıçe geçmış boru parçalarından oluşuyor AmerıkanKanada ortak yapımı uydu *toplarının uzunluğu 52 4 metre, çapı 41 6 santımdı Topun fırlattığı uyduda, ayrıca uydunun dunya yorungesıne oturmasına yardımcı olan küçük roketler bulunuyordu Top namlusunun orta bölumünde ateş sırasında oluşan gazları dışarı atan bır duzenek bulunuyor Böylece gazların balıs olmazsa, bir "galafı meşhur" olarak aynı ferımi kullanmakian kaçınmayacağımı orada belirttım. Sayın Say'ın verdiği "buzdolabına dolapbuzu demek gibi bir şey" eleştırisi, üzgönüm, ama "hatalı". Neden, "bİlimkurgusu" demiyorsunuz? Bir sıfat tamlaması oluşturmak zorunda olduğumuz besbelli. Dolayısıyla, ya bılımsel kurgu" devınız; yada "kurgusalfkurgulanmış bilim" anlamına "BİUMKURGU". "Bilim" bir sıfat değil, isımdır. "ilim roman" diyemezdinız, "ilim roman" demek zorunda kalırdınız... Kısacası, isimbabalığı tezini kabul edıyorum, ama "fiction" sözcüğönü "kurgu" ile karşıianabileceği ölçüde. Cünkü konu sözdizım (sentaks) kurallarına gelince, seçim bendenizin değil, güzel Jürkçe'mizin... Küçücük bır uyari: Konuya bu denli derinlemesıne girmiş bır lcışınin, femel ferimler sorununu bu derece hafife almış olabıleceâini lütfen varsaymayınız. Yalçın fzbul Cumhuriyet BilimTeknık • Sahıbı Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadi • Genel Yayın Muduru Hasan Cemal • Muessese Muduru Emine Uşaklıgil • Yazı Işlerı Muduru Okay Gonensin • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yonetmen Tüles Hasdemir •