Katalog

BİLİM KÜLTÜR Ulkenın ıthal ettığı mallara yönelık seçım yapılmalı, öncelıklı uretım konuları, mukayeselı ustunluğe sahıp olunan alanlar saptanarak uretıcıler bu konulara doğru yonlendırılmelıdır Uluslararası standartlarda uretım ve rekabete yonelık olarak bıhm ve teknolojı polıtikası belırlenmelıdır Bılım ve teknolojı polıtıkası dahılınde, bılhassa teknolojıstler yetıştırmek durumunda olan unıversıtelerın hedeflerı saptanmalıdır Teknoparklar oluşturulmalıdır Teknoparklar unıversıte ımkânları ıle endustrının getırdığı problemlerın çozulmesını amaçlar Endustrının getırdığı problemler orneğın muhendıslık okullarındakı oğrencılere uygulamalı dızayn derslerınde verılmelı dunya uzerındekı tum leknolojık bılgı kullanılarak anahtar teslımı olarak endustrıye sunulmalıdır Yenı ve faydalı gelıştırmeler ıçın patent başvuruları yapılıp unıversıteler de ureterek para kazanmaya yonlendırılmelıdır Uretım toplumu ve uretım rekabetı ana polıtıkasının etkılemedığl konu yok gıbıdır Or neğın dış politlka şunları da ıçermektedır • Gelışmış ulkelerde araştırma safhasındakı projelerle ılgılı bılgılere kendı toplumu ko kenlı örneğın Turk kokenlı bılım adamları ağı kurarak öncelıkle ulaşmanın sağlanması • Gelışmış ve gelışmekte olan toplumların meclıs toplantılarında, uretım ve dığer konularda yaptıkları tum çalışmaları, raporları araştırmaları, aldıkları kararları kendı devlet yonetıcılerıne ulaştırılması • Bu şekılde dışışlerınde gorevlendırıleceklerın, gorevlendırıleceklerı ulkenın ana dılını mutlaka çok 1yı bılmesının dışında gorevlendırıldıklerı konuda uzman olmaları gerekhdır Dığer bır ornek ulaşım polıtıkasından verılebılır Gerı kalmış ulkelerın kâr getırmemesı dolayısıyla demıryolunu ıhmal ettıklerı, daha çok karayoluna bel bağladıkları gozlenır Halbukı uretım toplumu polıtıkası açısından bakıldığı zaman demıryolu taşımacılığı malıyetlerın duşmesını sağlayarak makro açıdan ulke menfaatlerıne uygundur Lokomotıfınden rayına kadar her turlu teknolojık bılgının bedava ve açık olduğu gerı kalmış ulkelerın demıryoluna eğılmemış olmasının, tamamen başından berı yanlış hedeflere yonelmış olmalarından kaynaklandığı söylenebılır Yıldızların yapı taşı Yıldızlar hakkındaki bilgilerimizin çoğunu, onlardan gelen ışığı ayrıştırarak ögreniyoruz. Vehbi Belgil nsanoğlu, once, uzennde yaşadığı dünyayı anlamaya çalıştı Neler yoktu bu dunyada? Toprak, taş, su, ruzgâr, bulut, bıtkı, hayvan, ınsan Ben dıyeyım yuz bın, sız deyın bır mılyon madde Bu arada bazıları bu mılyonlarca maddenın tek bır elementten gelmış olabıleceğını duşundu Isa'dan 600 yıl kadar once yaşamış Thales'e gore her şeyın esası su ıdı, suyun çeşıtlı şekıllerı Su, yağmur, kar, buz, bulut bıçımını aldığına göre taş toprak, bıtkı, hayvan ve ınsan şeklını de alıyordu Isa'dan 800 yıl once gelmış Herakllt'e gore ıse her şeyın temelı sıcaklıktı, ateştı Bunun gıbı, başka fılozoflar, her şeyın esasının toprak, hava gıbı seyler olduğunu ılerı surduler Son olarak Empedokles, bunların hepsını bırleştırdı Yalnız su, ateş, hava ve toprak maddenın ızahı ıçın yeterlı değıldı Bunların hepsı bır arada bu ızahı yapabılırdı Butun cısimler, bu 4 unsurun çeşıtlı ölçulerde karışımından meydana gelmıştı O zamanların buyuk zekâları dunyanın boyle şeylerden oluştuğunu duşunurse yıldızların da oyle olduklarını duşunurler Thales dunyanın yuvarlak olduğuna, yıldızların, yanan dunyalar olduklarına ınanıyordu Ay, guneşten aldığı ışığı yansıtan donuk bır cısımdı Bu ılk duşunurlerı bırakıp bır anda 19 yuzyıla gelırsek Fransız Auguste Comte ıle karşılaşırız Pozıtıvıst felsefenın babası Comte (17981857), kâınatın nasıl yaratıldığını, nasıl son bulacağını, ne ıçın yaratıldığını vb hıçbır zaman bılemeyeceğımızı, kısaca, metafızığın mumkun bır şey olmadığını, bununla uğraşmanın boş olduğunu ılerı suruyordu Eh, boyle duşunen bır ınsanın yıldızlar hakkında başka turlu duşuneceğını sanmak saflık olur Nıtekım, fılozofumuz, yıldızların hangı maddelerden yapıldığını hıçbır zaman bılemeyeceğımızı de ılerı surdu Altın bırtoplu ığnenın başı gıbı karanlıkta parıldayan bır yıldıza gıdemeyeceğımız gıbı onu yanımıza da getıremezdık I Sonuç Gelışmekte olan ulkelerın atılım yapmaları bır bakıma gelışmış ulkelerın gelışmelerınden daha kolaydır Gelışmış ulkelerın yıllar boyunca suren araştırma ve gelıştırme faalıyetlerınden sonra urettıklerı tum endustrıyel mamullerın teknolojık bılgısı gerı kalmışlara, hıçbır hukuksal sorumluluğu olmaksızıh, kullanılmak uzere açıktır Gerı kalmışlar gelışmış ulkelerın geçtıklerı yolların hepsını yurumeden, bazı donemeçlerı (mesela yanlışları, uzun suren araştırmaları vb) atlayabılırler Gerı kalmışların en buyuk sorunu, teknoloji uretimınin nasıl gerçekleştlğlni bilmemek, yanlış olarak yaşamakta oldukları "teknolojı transferı" slocanından kurtulamamaktır Uretım toplumu ve uretım rekabetı ust duzey devlet ıdarecılerı tarafından ele alınarak mıllı polıtıka tespıt edılmelıdır Bu çok cıddı, yoğun, seçkın bır ekıp çalışması gerektınr Ancak semeresı dığer gelışmış ulkelere kıyasla çok kısa zamanda gcrulecektır [J • Tıme, 4 Eylul 1989, Sayı 36, Sayfa 43 • * Venture Capıtal karşılığında kullanılmaktadır Sodyum koyu sarı, potasyum soluk mor, cıva yeşılımtrak, cesıum açık mavı, rubıdyum koyu kırmızı rengı verıyordu yanarken O halde hangı yıldızın ışığında bu renklerı gorursek onda bu elementlerın var olduklarını anlayabılırdık Nıtekım, Fransız Pierre Jules Cesar Janssen (18241907), Hındıstan'da bır guneş tutulmasını'ınceledığı sırada sarı renklı başka bır ışık görmuş, fakat ne olduğunu anlayamamıştı Durumu Ingılız astronomı bılgını Sır Joseph Norman Lockyer'e sundu Ingılız bılgın, bunun dunyada bulunmayan bır elemente aıt olabıleceğını ılerı surdu ve "helyum" dıye adlandırılmasını teklıf ettı Helyum, eskı Yunancada guneş anlamına gelen helıos sözcuğunden alınmıştı Helyum denen element guneşte bulunduktan 27 yıl sonra dunyada da bulundu Bugun yıldızlar hakkındaki bılgılerımızın çoğunu onlardan gelen ışığı ayrıştırarak oğrenmış bulunuyoruz Bu ışte kullanılan araca spektroskop, bu ışe spektroskopi denıyor Spektroskopıyt bulanlardan, daha doğrusu onu bılım halıne getırenlerden bın, belkı bırıncısı, Alman Gustav Robert Kirchhoff (18241887) oldu Bu bılım sayesınde gok cısımlerını anlamak kolaylaştı Bu yolla da Comte'un 1835'te ılerı surduğu ıddıanın yanlışlığı ortaya çıktı "Olmaz' olmazf deme, olmaz, olmaz " sözumuzu akla getırmıyor mu b u ' Kırchhoff'a bankacı bır arkadaşı bır gun, "Ustat, guneşte yeni elementler bulmussun, belki altın da... Ama bu altın yeryuzune indirilmediği surece ne ise yarar?" der Aradan bırkaç yıl geçer Ingılız hukumetı, bu buyuk Almanı hem bır madalya ıle hem de altın para ıle ödullendırır Kırchhoff altınları aldığı gıbı bankacı arkadaşının evme damlar ve şoyle der " Guneştekl altın yere İndirilmediği sürece neye yarar' demiştin. İste sana gü neşin altınları." Ve spektroskopi Ustat, 45 yıl daha yaşasaydı yıldızları anlamaya doğru ılk adımların atıldığını görecektı Bu adımlar kendısını belkı tatmın etmeyecektı Çunku o aklını yıldızlara gıdılemeyeceğı hesabına takmıştı Evet, yıldızlara kadar gıdemezdık Ama onların ışıkları bıze gelıyordu Bunlardan çok şey öğrenebılırlerdı, öğrenmesını bılenler Yıldızların nelerden oluştuğunu anlamaya doğru ılk adımı Newton atmıştı Ustat, guneş ışığının 6 renkten meydana geldığını dunyaya oğretmıştı Bu arada, o vakte kadar bılınen basıt elementlerın her bırının kendıne özgu bır rengı bulunduğu anlaşılmıştı Yıldızların gönderdiği enerji stronomının önemlı dallarından bın de çok buyuk antenlerie yıldızları dınlemek Nesı dınlenıyor yıldızların? Gönderdıklerı radyo dalgaları Ancak enyakınyıldız45ışıkyılıuzakta BırdeOuasar (yıldız benzerı) dedığımız gök cısımlen var Pekçok uzakta oldukları halde burnumuzun dıbınde ımış gıbı çok ışık saçıyorlar "Evrenın dış ucundakı gok cısımlen" adı verılıyor Ondan sonra ne var? Uçurumlar mı başlıyor'' Ne uçurumu'' Sonsuz bır boşluk olan evrende uçurum olur mu? Olsa olsa "karadelık"lerolabılır Topluığne başı kadar bır karadelığın guneş kumesındekı bü A tun gezegenlerı, guneşle bırlıkte yutabıleceklerı hesaplanıyor Karadelık bir tur mıknatıs yoğunlaşması Işte uzay antenlerı butun bu cısımlerın gönderdıklerı elektromanyetık dalgaları çekıp ıncelıyor Ancak mılyonlarca, mılyarlarcaışıkyılı uzaklıktakı bır yıldızın bıze kadar gelebılen enerjısı ne kadar dersmız' Bugune kadar saptanan en buyuk enerjının, yere çarpan bır kar tanesının enerjısı kadar olduğu sonucuna varılmış Bunun ne kadar bır enerjı olduğunu aniayabılmemız ıçın Uludağ zırvesınde çakılan bır kıbntın Buyukçamlıca tepesıne göndereceğı enenıyı duşunmemız yeterlı D 21