Katalog

T E K N O L O J İ Ü R E T İ M İ Bilim ve teknoloji niçin üretemiyoruz? Türkiye'de 110 yılda 3000 patent alınabildi, Amerika'da ise her 10 günde 3000 patent alınıyor. Patent sisteminin, teknoloji üretiminin özünü ne kadar kavradık? Teknoloji, bilim ve sahte bilimin ayırımları nerede? Tamer Özel erek J de Solla Prıce, bılımcıler ve teknokratlar arasındakı farkı şu şekılde vurgular "Bılımcıler ve teknolojıstler bırbırlerınden oldukça farklı sosyal grupları oluştururlar Bır taraftan teorık ve uygulamalı yenı bılgıyı ureten bıhmciler ve dığer taraftan, yenı maddeler, yenı kımya maddelen, yenı makıneler yapanlar yanı muhendıs ve teknolojıstler, sınır çızgısı maalesef açık secık değıldır Bır suru bılımsel ve teknık eğıtımlı olan, fakat yenı hıçbır şey uretmeyen, bilgılerımıze ve uretım sanatlarımıza hıçbır katkısı olmayan, ancak kendı bılgılerıyle araştırma cephesının çok gerılerınde kendı kendılerıne çalışan, oyalanan çok ınsan vardır" (1) Bılımcıler ve teknolojıstlerın kullandıkları ve urettıklerı lıteraturun arasındakı farkı anlayabılmek ıçın çalıştıkları çevre, çalışma hedeflerı ve tavırları arasındakı farkı gözlemlemek yeterlıdır "Bılimcı kendısını, organızasyon veya coğrafı yerleşımıne bakmaksızın, kendısınınkıne benzer ılgı ve tavırlar gösteren arkadaş bılımcılerın oluşturduğu amorf bir grubun parçası olarak görür " (2) Herhalde 17 yuzyılda benzer şekılde anılan ve ingıltere'de daha sonra "Royal Socıety"yı kuran doğal fılozoflardan dclayı bu amorf gruplara bazen 'görünmez kolejler" de denır Bu kolejlere uyelık formalıte ıle değıl, bırının araştırma gayretlerının klanın dığer uyelerı tarafından kabulu ıle olurdu Araştırmanın hedefı bılımcının zevk ve ısteğı doğrultusunda kendısı tarafından tespıt edılırdl Bılımcının tam tersıne teknolojıst, kendısını mamul uretmeye yönelık, genel olarak hedefı kâr olan bır organızasyonun parçası olarak görur Teknolojistın araştırma ve gelıştırme projelerı, organızasyonel objektıfler ve kâr gayesı ıle şırketı tarafından belırlenır Bır unıversıtenın 6 departmanında 57 akademık bılimcı ıle yapılan aşağıdakı araştırma, bılımcılerın araştırma konularını seçerken kendı zevk ve tercıhlerıne göre nasıl davrandıklarını ortaya koyar Bılımcılerden, araştırma hurrıyetını (serbestlığını) değerlendırmelerı ıstenmıştır 57 kışıden 35'ıne göre araştırmanın maksımum derecede etkılı olması ıçın problemlerın seçımınde "sınırsız serbestllk" gereklıydı 14 kışı bu hurrıyetın "mutlak sart" dığerlerı de bu serbestlığın "oldukça gerekll" olduğunu ıfade etmışlerdır (3) D Şu üç beyan sınırsız serbestlığın araştırmanın başarısı ıçın şart olduğunu söyleyen akademık bılımcilerın görüşlerınden tıpık örneklerıdır "Bırısı kapıdan gelse, "söyle bır problemımız var ve departman bu konuda ne duşunduğunuzu öğrenmek ıstıyor, bu konuda bıraz duşunun!" dese, mutsuz olurdum Daha doğrusu mutsuzluğum bır cehennem mutsuzluğu olurdu " Matematıkçı "Bana göre şayet uğraşacağım problemlere kendımın karar vermesıne musaade edılmeseydı ve bu problemlerı nasıl çözeceğıme kendım karar vermeseydım, çıftçılık veya başka bır şey yapardım " Bıyokımyacı "Ne yapabıleceğım konusunda bağımsız olmam her zaman ıçın çok önemlı bır dım etmek veya bır dergıde yayımlamak uzere araştırmasının netıcelennı de ıçeren bır makale hazırlar Konferans makalelerı ve dergı makalelerı bılımcının kullandığı materyalın ozunu oluşturur Ayrıca bılımsel gelenek araştırma netıcelerının yayyın ve serbest bır şekılde kamu ıle ılgılı kanallardan (mesela bılım dergılerı) yayın vasıtasıyla kamuya yayılmasını gerektırır Teknolojıstın araştırma ve gelıştırme çalışmalan ıse genel olarak yenı bır mamul veya proses veya mevcut mamül ve prosesde lyıleştırme şeklınde bır ıcatla sonuçlanır Teknolojıstın çalışması sonunda ortaya çıkan, büyuk bır ıhtımalle hemen kullanılmaya hazırdır Teknolojıstın urettığınde endustrıyel mulkıyet hakkı söz konusu olduğundan, teknolojıst ve çalıştığı şırket buluşun zamansız öğrenılmesıne karşı korunmak zorundadırlar Bu, patent koruması ıçın başvurularak sağlanır Patentlerdekı bılgıler uretımle doğrudan ılgılı olduğundan çoğu zaman makaleler, tentlerı, teknık raporları, teknık dergı makalelerını, standartları, pıyasa kataloglarını, el kıtaplarım ve manuellerı kullanır "Hem bılımcıler hem de teknolojıstler çok sıkı bır rekabet ortamında çalışırlar, ancak bilımde rekabet kışıler arasında prestıj ıçın, teknolojıde ıse şırketler arasında kâr ıçındır " (6) Bugün artık 1960'lara kadar hâkım olan "bılımsel serbestlık" geçerlılığını kaybetmıştır Gelışmış ulkeler araştırmacıların akıllarına her gelenı araştırmaları ıçın paralar saçacak kadar kendılerını zengın bulmamaktadır Bır araştırmacı yapacağı araştırmaların gıderlerını karşılamak ıçın ya devletı yada uretım şırketlerını, yapacağı araştırmanın mutlaka onların ışıne yarayacağına ıkna ederek sağlamak zorundadır "Sahte bılımın tanımını "Derek J. de Solla Prlce" şöyle yapar " Bır suru bılımsel ve teknık eğıtımı olan fakat yenı hıçbır şey uretmeyen, bılgılerımıze ve uretım sanatlarımıza hıçbır katkısı olmayan, ancak kendı bılgılerıyle araştırma cephesının çok gerılerınde kendı kendılerıne çalışan, oyalanan çok ınsan vardır" (1) Endustrıyel devrımı yaşamamış, teknoloji uretımını bılmeyen gerı kalmış ulkelerde genellıkle Prıce'ın tanımına uyan tur kışılerın "sahte bılımle" uğraştıkları gorulur' Bılım" ve 'bılımsel" kelımelerının cumlelere vurgu kazandırmak, ınsanları etkılemek, bazen de susturmak ıçın sıkça kullanıldığı gözlenır "Sahte bılım"ın adeta sıhırlı bır perde halıne geldığı, o perdenın arkasına geçenlerın ıstedıklerı gıbı davranabıldıklerı, ağızlarından çıkan anlamsız sözlerın dahı ınsanlara çok önemlıymış glbı sunulduğu görulur Sahte bılımın bazı özellıklerı şunlardır • Araştırmalar, genellıkle ya başkaları tarafından daha evvel yapılan araştırmaların tekrarıdır ya da bır butunun parçası olmayan, kullanıcısız araştırmalardır • Çoğu zaman yabancı kaynaklardan yapılan tercumeler veya derlemeler unvan korumak veya sahıbı olmak ıçın yeterlıdır • Gelışmış ulkelerdekı bılımcıler kendılerını kaynak göstermezler, kendı aralarında bırbırlerını kaynak gösterırler • "Bılımden sadece bılım adamı anlar" tabusu sayesınde kendılerıne kımsenın karışamamasını sağlamaya çalışırlar • Araştırmaların yetersızlığınden yakınma halınde bu, ödeneklerın yetersızlığı ıle ızah edılır ve fakat ödenekler uretılen faydalı ışler ıle normalıze edılırse, gelışmış ulkelere kıyasla çok buyuk harcamalar çıkar • Proje masraflarının o projenın ışıne yarayacağı devlet veya şırketlerı ıkna ederek karşılamak alışkanlığı yerleşmemıştır Sahte bilim faktör olmuştur Nereye ıstersem gıtme bağımsızlığı Bır teklıfı ret edebılırım Istedığım problemı seçebılırım veya vazgeçebılınm Bu kışısel bağımsızlık araştırmaya uygulanır, ancak her şeye de uygulanır " Fızıkçı Bılımcıler ve teknolojıstlerın gayretlerı sonunda ortaya çıkan "netıce mamullerın farklılığı da açıktır Salt bılımsel bır araştırmanın son mamulu, gözlenen bır fenomenın ızahı veya yenı bır teorı veya eskı bır teorıdekı değışıklığe göre kâınatın doğası ıle ılgılı yenı bır anlayıştır Bılimcı tıpık olarak bır konferansta tak raporlar, monograflar veya dığer bılım lıteraturunde tekrar yayımlanmaz Felıx Lıebesny ve çalışma arkadaşlarının, gelışıguzel seçılmış 1058 Ingılız patentı uzerınde yapmış oldukları araştırma göstermıştır kı bunlardan sadece 61'ı (yaklaşık yuzde altısı) daha sonra dergı makalesı, kıtap veya dığer lıteraturde yayımlanmıştır (5) Gelıştırme çalışmalarının netıcelerı teknık raporlar ve teknık dergılerde makaleler şeklınde yayılır Teknolojıstın başlıca ödulu çalıştığı yerden gelır Teknokrat çalışmalannda o gune kadar alınmış tüm pa Sonuç Toplum ferterının daha mureffeh, güvenlı ve sağlıklı yaşayabılmelen, kendı ılıtıyaçları ıçın gereken teknolojılerını uretmelerıne bağlıdır Gelışmış ulkelerın teknolojık ve bılımsel araştırmaya gerı kalmışlara kıyasla çok daha buyuk pay ayırmış olmaları, kendı teknolojılerını başkalarından daha önce uretebılmek ıçındır AraştırmaGelıştırme (ARGe) faalıyetlerının somut gostergesı o faalıyetler soLutfen sayfayı çevirlniz.