Katalog

KJMYA BİLİM GÜNDEMİ Çok sevdiğimiz bir zehir Ozonu, koku ve vitaminlerden tutun, kent sularını anndırmaya kadar her yerde kullanmaya başladık. ömer Kuleli / Osman Gürel akın zamanlara dek ozonu pek tanımazdık Ne zaman kı birlleri çıkıp ozon deHginden söz etmeye başladı, yok AntarktHca'nın üstündekı defik büyuyor. yok tabaka ıncelme» sörüyor derken btrdebaktıkkihepimızonunlatanışçıktık EksikKğl cilt kartsen yapar, kırletici maddeiere karşı havanın Kendt kendinı arıtma yeteneginı azaltırmış, daha neler Birden herkes ozon dostu oldu çıktı, bu arada ozona günün modasına uygun bır de ad takıverdıler YeşJl klmyasal. Aslında çok zehırlı olan bu maddenin birden bu denli sevilivermesındekı çolişkı btze ılgınç geldı Bıldiktenmızı sizinle paylaşaiım dedık Ozon doğada çok az bulunan bır oksıjen allotropu Kımyasal bakımdan çok kalımsız bir madde, hemen uretıldığı oksi)ene donüp kalımlı hale gelmek ıçın çabalıyor, bu sırada da önüne gelenı, özeltıkle organık maddelerı yuksettıyor Uç alomlu ozonuh yapısmdan bır serbest oksıjen atomunu vererek kahmlı bır oksıjen molekulune dönuşmesı tepkımesı. atıklanmızın tehlıkesızce temızlenmesınde artık o denlı çok kullanılıyor kı günumuzün sevılen sıfatı "yeşıl" ozona yakıştırıhverdı Oysa bu çok yuksek yukseltgeme (oksıdasyon) potansıyelı nedenı ıle ozon çok düşuk derışımlerde bıle zehırlı bır maddedir, hemen her tür organik maddeyl hızla parçalar. Bır m3 te bır cm3 (bır ppm) ozon bulunması, insan sağlığj ıçın çok tehlıkelıdır, ne var kı doğada bu kadar ozon yoktur Atmosferın alt tabakalarına göre ustlerınde daha çok ozon bulunur, ancak oralarda da organık maddeler bulunmadığından ozonun zararlı olması söz konusu değıldır Tam tersıne ozonun guneşın mor ötesı ışınlarını suzmedekı yararlı ışlevı nedenı ıle, buradakı ozon eksıklığı gunumuzde ınsanlığın ortak sorunlarından bırısıdır Hepımız bu sorunun kullandığımız klortu ve norlu hıdrokarbon (CFC) gazlarından kaynaklandığını öğrendık Ulkeler CFC gazları kullanımını azaltmak ıçın anlaşmalar yapıyorlar, bılım adamları daha şımdıden onların çeşıtlı kullanım yerlerı ıçın yenı seçenekler bulmaya başladılar bıle Biryeşil kimyasal: Ozon Y Ozonlu her tepkımenin doğal yan ürünü olan oksiienl her haJde zarariı saymazsınız özelllkle ozonun şimdllerde en çok kullanıldığı Içme auyu antımında ve atık suların temizlenmesınde islem goren suyun ıçınde bir miktar oksljen kalmasının hıç sakıncası yoktur, tam teraıne bu durum ıstenmektedir kullanımı çok artmıştır Ozon havadan ya da oksıjenden ikı elektrot arasındaki elektrık boşalımı sonucu uretılır Çok kalımsız, yüksek enerjılı ve zehırlı bır madde olduğu ıçın, üretilir üretılmez tu ketlleceği tepkıme kabına yollanır Tepkimede kullanılmayan ozon da asla dışan atılmaz, tekrar oksıjene dönüştürülür Kısacası ozon tüketileceği yerde üretıjır, yaşamı kısa olan bir kimyasal maddedir Clç atomlu oksıjenın ekonomik olarak üretilmesinde SO'lı yıllarda önemlı gelişmeler olmuştur, örneğin • Birim etektrot alanının ozon verimi on kat arttınlmıştır • özgOI enerjı tüketımı % 40 azaltılmıştır • Işletme güvenılirliği arttırılmıstır • Işletmeierde kullanılan havadaki ozonun derışimı ağırlıkça % 1 5'ten % 3'e arttırılmıstır Bu gelişmelerin çogu ABB şırketlnın uyguladığı 800 Hz frekansta çalışan özel güç kaynağının üstünlüklerınden kaynaklanır Gunümüzde su arıtma tesıslerinde kullanılan ozon üreteçlennın kapasitelerı, saatte 200 kg 'dır Ancak son yıllarda atık su temızleme tesıslerınden gelen ozon ıstekierı de çok arttığı ıçın, bir ton/saat kapasitelı ureteçler de yakında devreye gırecektir Dırençlı organık maddelenn ozonla parçalanmasının atık su işletmelenne getırdığı başka kolaylıklar da var, örneğin • Suzme ışlemlerının % 50 oranında hızlandırılması, böylece daha az suzgeç kullanılması • Suzgeçlerin daha uzun sure temizlenmeden çalıştırılabılmesi • Katıların çökturulmesi işleminın hızlandırılması • Kötü kokulu gazların çıkmasının önlenmesı Yeşil kimyasal ozonun becerilerini okudunuz Sanırız bu sıfatı onun hak ettiğıne ınandırabıldık sızı de Ozon henuz bız Turk halkına pek hızmet vermıyor En azından suyu bulabılen beledıyelere önerılır, reçetesı de kolay Bır ton suya ıkı gram D Sarmısak kokulu bakteri duşmanı Ozon nerelerde faydalı? Ozonun çok kuvvetlı bır yukseltgen olması sulardakı atık maddelerın temlzlanmeslnde, ıçme sularının arıtılmasında, kötu kokulu gazların koKularının glderilmeslnde, kâğıt sanayıınde renk açmakta, gıda sanayıınde, termık santrallardakı soğutma sularının yosunlanmasınm onlenmesınde kullanılrnaktadır En çok kullanılan mlkrop öldürucü olan klor ve kapalı devrelerde çok kullanılan kromık asıtle karşılaştırıldığında ozonun çok onemlı ustunluklerı vardır Kendısı zehırlı olan ozon organık maddelerı yukseltgeyıp ışını bıtırdığınde gerıde zehırlı atık bırakmaz kalanlar çoğunlukla karbondıoksıt, organık asıtler, sülfatlar, nıtratlar ve sudur Havanın içindeki ozon derişımi çok azdır, bu nedenle argon, helyum glbt ozonu da çeşitlı ayırma yöntemlerı ıle havadan ayırmak olası değıldır Bunun yerıne havadakı oksıjen molekOllennı elektrık enerjısı ıle uyanp blrblrleri ıle tepkımeye sokarak ozon uretılır ilk kez 1781'de ıçinden elektrık kıvılcımları geçınlen havada kokusu ıle Van Marum'un dıkkallnı çeken madde, 1840'ta Schonbeln tarafından belirlendı ve kendısıne "ozon" adı verıldı Sarmısak kokulu, mavi renkll gazın kendısınden uretildığı oksı|ene gerı dönüş ısteğı o denlı güçludür kı karşısına gelen hemen her tur madde ıle tepklmeye gırmeye ve onu yukseltgemeye çalışır Bilımsel deyışle yukseltgeme potansıyelı çok büyuktür Bız de onun bu ozellıgınden faydalanır, onu özellıkle sularda yok etmek ıstedlğimız bakteri, mlkrop, vlrus ve dığer sağlığımıza zararlı maddelerın uzerıne salarız Çok hızla ve yüksek verımle tepkımelere gırmesı ve zararlı yan urunler vermemesı ışımıze gelır Onun bu özelliğınden yararlanmanın yenı bır yolu da kımi bıtkısel ve hayvansal yağlardan petrokımyasal maddeiere seçenek olabılecek yenı kımyasallar uretmektır Yukseltgen otarak ozonun gücunden yararlanarak yapılan yeni kimyaaallar arasında, koku ve tat verlcller, vltamln ve hormonlar, antlbiyotlkler, yağlama maddelerl sayılabılır Bıyolojık olarak bozunması çok zor olan organık klorlu bıleşıklerı büyük mıktarlarda çevredekı sulara atan kâğıt fabrıkaları da son yıllarda ağartma ışlemlerı ıçın klorlu bıleşıkler yerıne ozonu yakın akrabaları olan oksıjen ve hıdrojen peroksıt (oksıjenlı su) ıle bırlıkte kullanmayı denemektedırler Denenen yöntemler başarıya ulaşırsa en buyuk su kırletıcılerden bırısı olan kâğıt fabrıkaları da kapalı devre su sıstemı ıle çalışa caktır, bır başka deyışle dışarıya çok az su atacaktır Kentlerın ıçme sularının hazırlanmasında en çok kullanılan mıkrop gıderıcı klor ve kloramlndlr. Ne var kı bu maddeler son yıllarda daha sık olarak sularda rastladığımız çok değışık nıtelıktekı organık maddelerle de bırleşırler Mıkrop öldururken bıyolojık olarak parçalanamayan, çok uzun Ömurlu, kımı zaman zararlı organık klorlu bıleşıklerı suyumuza katmış oluruz işte ozonun başlıca ustunluğu buradadır Mıkrop oldurme ışını yaparken çok hızlı çalışır, ardından da yenı sorun bırakmaz Bu nedenle son yıllarda daha çok ıçme suyun da olmak uzere sulann antılmasında ozon Erlckson'a göre çocukta gellşim Nalan Babur, Çapa Çocuk Psıkıyatrisı Bılım Dalı Kıtaplığı, 24 nısan, 1430 Beyin kan akımına fizyolo|lk, patolojlk ve kllnlk bir bakış (Sempozyum) Prof Dr Barıa öztaş, Yrd Doç Dr Çıçek Bayındır, Doç Dr RehaTolun, Çapa 1933 Ünıversıte Reformu Amfısı 25 nısan, 13301500 Hemolltlküremlk sendrom Dr Tuncay Aksoy, Cerrahpaşa Çocuk Klinıği Kltaplığı, 25 nısan, 13.001400 Epllepel tedavlsi Prof Dr Esat Eşkazan, Cerrahpaşa Çocuk Kllnlği Kitaplığı. 26 nlsan, 13001400 iria ve cerrahi Prof Dr Ercan öngör, Dr Nılüfer Gözüm, Çapa Göz Hastalıkları Anab Dalı Dershanesi, 24 nısan 8.3010ÛO. Alerji Alev Yergök Çapa Mıkrobıyolojı Anab Dalı Pratik Sal, 24 nısan, 11001130 Kompleman alateml Ferıdah velaiy, Çapa Mikrobiyolojı Anab Dalı Pratik Sal, 24 nisan, 11301200 MHral valvülü protapMiau Prof Dr Dlnçer Uçar, Cerrahpaşa iç Hastalıkları Anab Dalı Semıner Sal (5 kat), 24 nısan, 1330 Morfotoiik açıdan larynx Prof Dr Metin Toprak, Cerrahpaşa Anatomi Bilim Dalı Semıner Sal, 24 nısan, 14 00 Böbrek hastalıklannda diallz endlka»yonlan Dr Salıh Özcan, Cerrahpaşa Çocuk Kliniğl Kitaplığı, 2 mayıs, iaOO1400 Hlpertanslyonlu çocuga yaklatun Dr Fahrettin Koca, Cerrahpaşa Çocuk Klinıği Kitaplığı, 3 mayıs, 130014 00 Kardlyoloji'de pslklyatrlk konadHaayon Trakya Üniversltesı Tıp Fak Psikiyatri Anab Dalı Semıner Sal (Edırne), 2 mayıs, 15001600 Araştırmagellftlnne ve aanayl lllskllert (Panel) Prof Dr Oğuz Borat, Prof Dr A Hıkmet Üçışık, Prof Dr Ruşen Gezıcı, Doç. Dr Kemal Güleç, Prof Dr Metın Yerebakan Duzenleyen Bılım ve Teknolojı Vakfı Yer AKM Sinema Sal, 2 mayıs, 1500 Kronlk Inflamatuar begırsak hastalıkları tedavlsi Prof Dr Gönül Kurdoğlu, Çapa 1933 Ünıversıte Reformu Amfısı, 30 nisan, 12 301330 Otolenfosltotokslk antibodyler ve böbrek nakll Dr Gulay Sönmez, Çapa Histolojı ve Embrıyolojı Anab Dalı Pratik Sal, 30 nısan, 1330 Sol ventrlkül anevrlzması rezekslyonu Dr Huseyın Güney, Dr Mehmet Çıftçı, Çapa Göğus, Kalp, Damar Cerrahısı Anab Dalı Toplantı Sal, 30 nisan, 15301700 20